Το πείραμα του Νat Honan για το www.wired.com

Υπάρχει αυτή η εξαιρετική φράση του Andy Warhol που μπορεί να έχετε ακούσει στο παρελθόν: “Πιστεύω ότι όλοι πρέπει να αρέσουν σε όλους.” Μπορείτε να αγοράσετε αφίσες και πινακίδες με εικόνες του Warhol, που μοιάζουν με εξώφυλλο δίσκου του Belle & Sebastian, με αυτήν τη φράση ζωγραφισμένη στο πρόσωπό με γραμματοσειρά Ηelvetica. Αλλά η πλήρης δήλωση, η οποία έγινε σε μια συνέντευξή του στο Art News το 1963, είναι μια υπέροχη περιγραφή του τρόπου που αλληλεπιδρούμε σήμερα στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης.

Τα like και τα favorite είναι οι νέες μονάδες μέτρησης της επιτυχίας—στην κυριολεξία. Όχι μόνο τρέφουν το εγώ μας ως προς τα πράγματα που ανεβάζουμε online σαν άτομα αλλά οι διαφημιστές παρακολουθούν την πορεία της εκάστοτε καμπάνιας τους σύμφωνα με το πόσο συχνά παίρνουν like στο facebook.

Mια πρόσφατη ιστορία που δημοσιεύθηκε στους New York Times σχετικά με μια διαφημιστική εκστρατεία για συμπλήρωμα διατροφής από ζωοπλαγκτόν επαληθεύει το πόσο σημαντικά είναι τα like για τους διαφημιστές. Το να κάνεις like πλέον αποτελεί οικονομική ενέργεια.

Μου αρέσουν τα πάντα. Ή, τουλάχιστον, μου άρεσαν για 48 ώρες. Έκανα like, στην κυριολεξία, σε ό, τι μου εμφάνιζε το Facebook, ακόμη και αν το μισούσα. Αποφάσισα να ξεκινήσω μια καμπάνια για το συνειδητό like, ώστε να δω πως αυτό θα επηρέαζε το τι μου εμφανίζει το Facebook. Ξέρω ότι κάτι τέτοιο μοιάζει με διαφημιστικό κόλπο (όπως και ήταν) αλλά ήταν, ειλικρινά απλά ένα ανεξέλεγκτο πείραμα. Δεν ήξερα πόσο θα μπορούσα να αντέξω (48 ώρες ήταν ό,τι καλύτερο μπόρεσα να κάνω) ή τι θα διδασκόμουν από αυτό (πιθανότατα τίποτα).

Βλέπετε, το Facebook χρησιμοποιεί αλγορίθμους για να αποφασίσει τι θα εμφανιστεί στην αρχική σας σελίδα. Δεν είναι απλά να ένα συνονθύλευμα τυχαίων ανανεώσεων από τους φίλους σας και τα πράγματα στα οποία έχετε δείξει ενδιαφέρον. Τo 2014 το News Feed είναι μια πολύ ακριβής παρουσίαση, η οποία εμφανίζεται σε σας μέσω μιας περίπλοκης φόρμουλας βασισμένης στις δραστηριότητες σας μέσα στην ιστοσελίδα και ευρύτερα, στο διαδίκτυο. Ήθελα να δω πώς η εμπειρία μου στο Facebook θα άλλαζε αν επιβράβευα συνεχώς τα ρομπότ που παίρνουν τις αποφάσεις για μένα, αν συνεχώς τους λέω ”καλή προσπάθεια, ρομπότ, μ’ αρέσει πολύ αυτό”. Επίσης, αποφάσισα να κάνω κάτι τέτοιο μόνο στο Facebook. Το να προσπαθήσω να πατήσω Like σε οτιδήποτε μου εμφανίζεται σε όλο το διαδίκτυο θα ήταν απλά απίστευτα τρομακτικό. Αλλά, ακόμα και ενώ κράτησα το πείραμά μου στα πλαίσια της συγκεκριμένης ιστοσελίδας, τα αποτελέσματα ήταν συγκλονιστικά.

Το πρώτο πράγμα στο οποίο πάτησα like ήταν το Living Social. Ο φίλος μου ο Jay είχε κάνει like πριν από μένα και γι’ αυτό βρισκόταν πάνω πάνω στην αρχική μου σελίδα. Έκανα like σε δυο ακόμα ενημερώσεις φίλων. Μέχρι στιγμής, όλα καλά. Αλλά το τέταρτο πράγμα που βρήκα ήταν κάτι το οποίο δε μου άρεσε στην πραγματικότητα. Εννοώ, ότι, ενώ δε μου αρέσει πραγματικά ούτε το Living Social, ό,τι στον διάολο και να είναι αυτό αλλά ποιος νοιάζεται; Αλλά το τέταρτο πράγμα ήταν κάτι το οποίο, κατά κάποιον τρόπο, σχεδόν απεχθάνομαι. Ένα κακό αστείο, ή, τουλάχιστον, χαζό. Τέλος πάντων. Έκανα like όπως και να ‘χει.

Ένα πράγμα που έπρεπε να αποφασίσω αμέσως είναι τι να κάνω με τα σχετικά στοιχεία που εμφανίζονται αφ’ ότου κάνεις like σε κάτι. Ας πούμε ότι πατάς like σε μια ιστορία σχετικά με αγελάδες που θα δεις στο Modern Farmer. Το Facebook αμέσως θα σου παρουσιάσει τέσσερις επιπλέον επιλογές για να κάνεις like κάτω από την ιστορία με την αγελάδα, τα “related” στη διάλεκτο του Facebook. Πιθανότητα κι άλλες ιστορίες σχετικά με αγελάδες ή καλλιέργειες.

Τα σχετικά θέματα γρήγορα μετατράπηκαν σε πρόβλημα, καθώς τη στιγμή που κάνεις like σε ένα, το Facebook το αντικαθιστά με ένα άλλο. Μόλις έκανα like και στα τέσσερα related κάτω από το post, εκείνη ακριβώς τη στιγμή μου εμφάνισε άλλα τέσσερα. Και μετά άλλα τέσσερα. Και μετά άλλα τέσσερα. Και μετά άλλα τέσσερα. Αμέσως κατάλαβα ότι θα κολλούσα στον φαύλο κύκλο των related για μια αιωνιότητα αν συνέχιζα έτσι. Έτσι, λοιπόν, έθεσα έναν νέο κανόνα: θα έκανα like στις πρώτες τέσσερις επιλογές που μου εμφανίζει το Facebook, όχι όμως παραπάνω.

Μερικές φορές, το να κάνεις like είναι παράλογο. Η φίλη μου η Hillary ανέβασε μια φωτογραφία του παιδιού της, που ονομάζεται Pearl, με μώλωπες στο πρόσωπό της. Είχε τίτλο “Pearl vs. μπετόν.” Δε μου άρεσε καθόλου! Ήταν θλιβερό. Κανονικά, θα ήταν από τα πράγματα που εμφανίζονται στο News Feed μου τα οποία με υποχρεώνουν να κάνω σχόλιο αντί να πατήσω το κουμπάκι με τον υψωμένο αντίχειρα. Η μοναδική φορά που αρνήθηκα να κάνω like σε κάτι, ήταν το post ενός φίλου για τον θάνατο ενός συγγενή. Την προηγούμενη βδομάδα βίωσα και γω έναν θάνατο στην οικογένεια. Ήταν ένα όριο που δε σκόπευα να ξεπεράσω.

Παρ’ όλα αυτά υπήρχαν ακόμα άφθονα πράγματα για να κάνω like. Πάτησα like σε μια από τις ανανεώσεις ενός ξαδέρφου μου, την οποία είχε κοινοποιήσει από τον Joe Kennedy και έπειτα ”πολιορκήθηκα” από προτάσεις για like σε άλλους Kennedy (όπως και μια για Clinton και μια για Shriver). Έκανα like στο Hootsuite. Έκανα like στους The New York Times, έκανα like στο Coupon Clipinista. Έκανα like σε κάτι που ανέβασε μια φίλη που δεν είχα μιλήσει εδώ και 20 χρόνια, κάτι σχετικά με το παιδί της, μια κατασκήνωση και ένα φίδι. Έκανα like στο Amazon. Έκανα like στο γαμημένο το Kohl’s. Έκανα like στο Kohl’s για χάρη σας.

Το News Feed μου υιοθέτησε έναν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα σε εκπληκτικά σύντομο χρονικό διάστημα. Αφότου έκανα check in και like σε μια σειρά πράγματα στο διάστημα της μιας ώρας, δεν υπήρχαν πλέον ανθρώπινα όντα στην αρχική μου σελίδα. Τα πάντα κινούνταν γύρω από εμπορικά σήματα και διαφημιστικά μηνύματα αντί για μηνύματα άλλων χρηστών.

Κατά αυτόν τον τρόπο, ένας μύλος περιεχομένου βγήκε στην επιφάνεια. Σχεδόν ολόκληρη η αρχική μου σελίδα παραδόθηκε στο Upworthy και την Huffington Post. Λίγο πριν πάω για ύπνο την πρώτη μέρα, καθώς προσπέλασα το News Feed μου, οι ανανεώσεις που είδα ήταν (με την παρακάτω σειρά): Huffington Post, Upworthy, Huffington Post, Upworthy, a Levi’s ad, Space.com, Huffington Post, Upworthy, The Verge, Huffington Post, Space.com, Upworthy, Space.com.

Επίσης, λίγο πριν πάω για ύπνο, με θυμάμαι να σκέφτομαι “Γαμώ το. Πρέπει να κάνω και ένα like σχετικά με τη Γάζα” τη στιγμή μου πατούσα το κουμπάκι του Like σε ένα post με ένα μήνυμα υπέρ του Ισραήλ.

Μέχρι το επόμενο πρωί, όλα όσα εμφανίζονταν στο News Feed μου είχαν πάρει μια πολύ έντονη στροφή προς τα δεξιά. Μου δόθηκε η ευκαιρία να κάνω like στη Δεύτερη Τροπολογία και σε κάποιου είδους σελίδα εναντίον των μεταναστών. Έκανα like και στα δύο. Πάτησα like στον Ted Cruz. Πάτησα like στον Rick Perry. Το Συντηρητικό Κόμμα εμφανίζεται ξανά και ξανά και ξανά στο News Feed μου. Άρχισα να καταλαβαίνω αυτό το πολύ συγκεκριμένο μοτίβο. Συνήθως, πήγαινε κάπως έτσι.:

Μια πρόταση που εξιστορεί κάποια αμφιλεγόμενα νέα. Ωραία!

Μια πρόταση που να εξηγεί γιατί αυτό είναι καλό.

Ένα κάλεσμα για δράση, συχνά καταλήγοντας σε μια ερώτηση.

Όταν συνειδητοποίησα τη συγκεκριμένη τακτική, άρχισα να την εντοπίζω παντού. Το SF Gate, η διαδικτυακή παρουσίαση του ιστορικού του San Francisco, χρησιμοποιεί ένα παρόμοιο μοτίβο. Είναι μια πολύ συγκεκριμένη μορφή διαφημιστικής επικοινωνίας του Facebook, σχεδιασμένη για να σας κάνει να διαδράτε. Και αν τσιμπήσετε το δόλωμα, θα σας εμφανίζεται κατ’ επανάληψη.

Εξεπλάγην, επίσης, από το πόσο διαφορετική ήταν η αρχική μου σελίδα στο κινητό μου και στον υπολογιστή μου, ακόμα και όταν τις κοιτούσα και τις δύο την ίδια στιγμή. Με το πέρας της πρώτης μέρας, παρατήρησα ότι στο κινητό μου, η αρχική μου σελίδα στερούνταν σχεδόν ολοκληρωτικά περιεχομένου χρηστών. Μου παρουσιαζόταν μόνο η ευκαιρία να κάνω like σε αναρτήσεις διαφόρων ιστοσελίδων και ποικίλες άλλες διαφημίσεις. Από την άλλη, στον υπολογιστή, παρ’ όλο που το περιεχόμενο ήταν κατά κύριο λόγο διαφημιστικό, συνέχιζα να βλέπω πράγματα από τους φίλους μου. Σε αυτή τη μικρούτσικη οθόνη, όπου η διαφήμιση είναι τόσο πολύτιμη, τα ρομποτάκια του Facebook αποφάσισαν πως ο τρόπος να διατηρήσουν το ενδιαφέρον μου είναι αποκρύπτοντάς τους ανθρώπους και δείχνοντας μου μόνο το υλικό που άντλησαν άλλες μηχανές. Παράξενο.

Καθώς η πρώτη μέρα έδινε τη θέση της στη δεύτερη, άρχισα να φοβάμαι να μπω στο Facebook. Είχε μετατραπεί σε ναό της πρόκλησης. Καθώς το News Feed παρασυρόταν προς τα δεξιά όλο και περισσότερο, τόσο παρασυρόταν παράλληλα όλο και περισσότερο προς τα αριστερά. Rachel Maddow, Raw Story, Mother Jones, Daily Kos και άλλα τέτοια αριστερίζοντα στοιχεία αναμιγνύονται με άλλα τόσο άκροδεξιά που σχεδόν φοβάμαι να τους κάνω like από ανησυχία να μην καταλήξω σε καμιά λίστα παρακολούθησης.

Αυτό είναι ένα πρόβλημα μεγαλύτερο και από το Facebook. Μου υπενθύμισε τι μπορεί να πάει στραβά στην κοινωνία και γιατί πλέον μιλάμε συχνά ο ένας στον άλλον αντί να μιλάμε μεταξύ μας. Θέτουμε τις πολιτικές και κοινωνικές δικλείδες ασφαλείας μας και αυτές ενισχύονται από μόνες τους. Τα πράγματα τα οποία διαβάζουμε είναι πολύ συγκεκριμένα και ανταποκρίνονται στα ειδικότερα ενδιαφέροντά μας. Πέφτουμε μέσα στις λαγότρυπες που αποτελούν τα προσωπικά μας ενδιαφέροντα, μέχρι να χαθούμε στον κήπο της βασίλισσας και να καταραστούμε τους πάντες πάνω από το έδαφος.

Αλλά, χειρότερο, ίσως, από τους υψηλούς πολιτικούς τόνους που υιοθέτησε η αρχική μου σελίδα, ήταν το πόσο εις βάθος ηλίθια έγινε. Moυ δόθηκε η ευκαιρία να κάνω like σε ένα post του Buzzfeed για έναν τύπο που χόρευε και άλλο ένα που απαντούσε στο ερώτημα Ποιος χαρακτήρας από τον Τιτανικό είσαι; Ένα τρίτο post από το Buzzfeed με πληροφορεί ότι ”Ο χορευτής της Katy Perry είναι η φαντασίωση κάθε γυναίκας”. Σύμφωνα με το New York magazine, είμαι και επισήμως γερασμένος γιατί η Malia Obama πήγε στο Lollapalooza (like!) και το CNN με ενημερώνει ότι “Σύζυγος εξερευνεί τα πατρικά-αρσενικά του ένστικτα” μαζί με μια φωτογραφία ενός άντρα χωρίς μπλούζα που χουφτώνει τις ρόγες του. Ένα σύννεφο σε σχήμα πέους. Σταματήστε ό, τι κι αν κάνετε και δείτε αυτό το μωρό που είναι ίδιο με τον Jay-Z. Η αρχική μου σελίδα έδειχνε σχεδόν μόνο το χειρότερο είδος σαχλαμάρας για τη μαζική παραγωγή της οποίας είμαστε συνεργοί όλοι εμείς στα μέσα και γι’ αυτό τον λόγο θα έπρεπε να πεθαίνουμε από την ντροπή μας. Συναρπαστικά σκουπίδια. Πάτησα σε όλα like.

Και ενώ περίμενα ότι μπορεί ό, τι έβλεπα να άλλαζε, αυτό που δεν περίμενα ποτέ ήταν ο αντίκτυπος που θα είχε η συμπεριφορά μου στην αρχική σελίδα των φίλων μου. Πίστευα συνεχώς ότι το Facebook θα μου έβαζε κάποια όρια, μολαταύτα, γινόταν όλο και πιο λυσσασμένο. Η αρχική μου σελίδα μετατράπηκε σε μια παρέλαση διαφήμισης και πολιτικών και ενώ διαδρούσα με αυτά τα δυο στοιχεία, το Facebook τέλεσε το καθήκον του και ενημέρωσε όλους τους φίλους και follower μου.

Την πρώτη αυτή νύχτα, ένας μικρούλικος κύκλος με το κεφάλι ενός σκύλου μέσα εμφανίστηκε στη γωνία της οθόνης του κινητού μου. Ένα παραθυράκι συνομιλίας, από το λογισμικό του Facebook Messenger! Ο σκύλος αποδείχτηκε ότι ήταν ο παλιός εκδότης μου από το WIRED , ο John Bradley. “Σου χάκαραν το προφίλ;” με ρώτησε εναγωνίως. Το επόμενο πρωί, η φίλη μου η Helena μου έστειλε ένα μήνυμα. “Η αρχική μου σελίδα είναι στην κυριολεξία γεμάτη από άρθρα στα οποία έχεις κάνει like, είναι κάπως αστείο”, μου είπε. “Κανένα νέο από άλλους φίλους, μόνο ό,τι κάνει like ο Honan”, συνέχισε και εγώ της απάντησα με υψωμένο τον αντίχειρα. Αυτό συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του πειράματος. Όταν ανέβασα ένα status στο Facebook απλά λέγοντας “Μου αρέσετε”, άκουσα από πολλούς φίλους ότι η περίεργη συμπεριφορά μου μονοπωλούσε στην αρχική τους σελίδα. “Το newsfeed μου είναι κατά 70 τοις εκατό πράγματα που κάνει like ο Mat”, σημείωσε η φίλη μου η Heather. Στο τέλος, ήρθε σε επαφή μαζί μου κάποιος που δούλευε στο Facebook, ο οποίος είχε παρατηρήσει τη δραστηριότητά μου και ήθελε να με φέρει σε επαφή με το τμήμα δημοσίων σχέσεων της εταιρίας.

Αλλά τότε είχα ήδη βάλει ένα τέλος σε όλο αυτό, γιατί ήταν απλά απαίσιο. Ξεκίνησα να μετράω σε πόσα πράγματα είχα κάνει like κοιτώντας το αρχείο καταγραφής δραστηριοτήτων μου αλλά κι αυτό ήταν εξαιρετικά ψυχοφθόρο. Είχα προσθέσει παραπάνω από χίλιες σελίδες στο προφίλ μου, οι περισσότερες από τις οποίες ήταν ντροπιαστικές ή στην καλύτερη μπανάλ. Με το να κάνω like στα πάντα, μετέτρεψα το Facebook σε ένα μέρος που δεν υπήρχε τίποτα που να μου αρέσει. Για να είμαι ειλικρινής, πραγματικά δε μου άρεσε αυτό που είχα κάνει.