Με το κλείσιμο του τελευταίου -ιστορικού- βιβλιοπωλείου «Ελευθερουδάκης» στο κέντρο της Αθήνας, στην οδό Πανεπιστημίου, που λειτουργούσε επί 21 έτη, ολοκληρώνεται σταδιακά ο… κύκλος των χαμένων βιβλιοπωλών.

Από το 2009 μέχρι σήμερα περισσότερες από 500 μικρές και μεγάλες εταιρείες πώλησης βιβλίων έχουν κλείσειΟι ηλεκτρονικές πλατφόρμες πώλησης βιβλίων, η κατάργηση της ενιαίας τιμής του βιβλίου, το συνεχώς συρρικνούμενο αναγνωστικό κοινό και βέβαια η οικονομική κρίση, που επιτάχυνε το «άδειασμα» των βιβλιοπωλείων από πελάτες, έχουν προκαλέσει σειρά λουκέτων.

Έτσι, από το 2009 μέχρι σήμερα περισσότερες από 500 μικρές και μεγάλες εταιρείες πώλησης βιβλίων έχουν κλείσει.

Η «Ελευθερουδάκης» είχε καταθέσει αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 16 του Πτωχευτικού Κώδικα, πασχίζοντας από το 2014 να επιβιώσει, χωρίς -όπως αποδεικνύεται- να το κατορθώσει. Πριν από την κρίση η εταιρεία ήλεγχε περισσότερα από 21 καταστήματα, μεταξύ των οποίων και σημεία στο αεροδρόμιο «Ελευθέριος Βενιζέλος».

Ξεκίνησαν το 1918 με τον Κωνσταντίνο Ελευθερουδάκη, ο οποίος, τότε, με σκληρή δουλειά κατάφερε να ανοίξει το δικό του βιβλιοπωλείο στην πλατεία Συντάγματος. Έκτοτε αποτέλεσαν οικογενειακή επιχείρηση, με τα ηνία να έχουν περάσει στην τρίτη γενιά, στη Σοφίκα και τη Μαρίνα Ελευθερουδάκη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Κωνσταντίνος Ελευθερουδάκης συνέθεσε την πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής της 24τομη ελληνική εγκυκλοπαίδεια, ενώ ο γιος του Γιώργος ανέπτυξε το τμήμα του επιστημονικού ξενόγλωσσου τμήματος.

«Στον χώρο του βιβλίου για πολλά χρόνια δεν φαινόταν να αλλάζει τίποτα. Ώσπου έγινε η επανάσταση με το πρώτο μεγάλο ηλεκτρονικό βιβλιοπωλείο. Ακολούθησαν τα ηλεκτρονικά βιβλία. Ο κόσμος έλεγε ότι ήρθε το τέλος του χάρτινου βιβλίου. Στο μεταξύ, οι βιβλιοθήκες ανά τον κόσμο μοιάζουν όλο και περισσότερο με βιβλιοπωλεία. Ένας κόσμος άνω κάτω…» αναφέρει σε ανάρτησή της στο Facebook η οικογένεια Ελευθερουδάκη.

ΠαπασωτηρίουΗ κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου φαίνεται πως έφερε καίριο πλήγμα στη δραστηριότητα των βιβλιοπωλείων ΠαπασωτηρίουΣτις αρχές του 2016 ακόμη ένα εμβληματικό βιβλιοπωλείο στην οδό Πανεπιστημίου έβαλε λουκέτο. Ο λόγος για το τελευταίο κατάστημα της αλυσίδας Παπασωτηρίου, η οποία στα τέλη του 2015 βρέθηκε αντιμέτωπη με οικονομικό αδιέξοδο ύστερα από μια χρυσή 20ετία και έχοντας δημιουργήσει δίκτυο 26 σημείων.

Η αλυσίδα, η οποία ξεκίνησε από ένα μικρού εμβαδού κατάστημα στην οδό Στουρνάρη το 1981, είχε επιδείξει έως και το 2014 σημαντικές αντοχές, διατηρώντας τη θέση της σε μια αγορά έντονου (και συχνά αθέμιτου) ανταγωνισμού. Η κατάργηση της ενιαίας τιμής βιβλίου φαίνεται πως έφερε καίριο πλήγμα στη δραστηριότητά της, με αποτέλεσμα στα τέλη του 2015 να αναζητεί συμφωνία με τους πιστωτές της.

Θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι, όσο ίσχυε η ενιαία τιμή στον χώρο του βιβλίου, τα πράγματα λειτουργούσαν ως εξής: όλα τα βιβλία, σε όλες τις κατηγορίες, τα δύο πρώτα χρόνια από την έκδοσή τους δεν μπορούσαν να έχουν μεγαλύτερη έκπτωση από 10% σε όλα τα βιβλιοπωλεία της χώρας. Μετά τα δύο χρόνια, οι βιβλιοπώλες και οι εκδότες ήταν ελεύθεροι να κάνουν όποια έκπτωση ήθελαν.

ΦλωράςΎστερα από 40 χρόνια λειτουργία, τον Σεπτέμβριο του 2015, έβαλαν λουκέτο και τα βιβλιοπωλεία «Φλωράς»Τον Σεπτέμβριο του 2015 έβαλαν λουκέτο, ύστερα από λειτουργία 40 ετών, και τα βιβλιοπωλεία Φλωράς, μία οικογενειακή επιχείρηση που αριθμούσε 12 υποκαταστήματα σε όλη την Ελλάδα. Μάλιστα, υπήρξε το πιο σημαντικό σημείο πώλησης βιβλίων για την εκμάθηση ξένων γλωσσών σε όλη τη χώρα και στις «καλές εποχές» εμφάνισε πωλήσεις που ξεπερνούσαν τα 8 εκατ. ευρώ.

Τα προβλήματα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού και οι πιέσεις από τους εκδότες του ξενόγλωσσου βιβλίου οδήγησαν στο λουκέτο τη Φλωράς. Όπως είχε σημειώσει ο επικεφαλής της αλυσίδας Γιώργος Φλωράς, «έχουν εκδοθεί σωρεία αποφάσεων με βάση τις οποίες τα βιβλιοπωλεία Φλωράς καταστράφηκαν από το καρτέλ του ξενόγλωσσου βιβλίου».

ΕστίαΤρία χρόνια πριν αναγκάστηκε να κατεβάσει ρολά και το «βιβλιοπωλείον της Εστίας»Πριν από τρία χρόνια, ρολά αναγκάστηκε να κατεβάσει και το «βιβλιοπωλείον της Εστίας», έπειτα από λειτουργία 128 ετών. Ο ανταγωνισμός με τις μεγάλες αλυσίδες που άρχισε να υφίσταται από το 2006, σε συνδυασμό με την απαξίωση του κέντρου της Αθήνας, οδήγησε το 2013 στο λουκέτο το ιστορικό βιβλιοπωλείο της οδού Σόλωνος.

Το βιβλιοπωλείο και οι εκδόσεις της «Εστίας» ιδρύθηκαν το 1885 από τον δημοσιογράφο και δάσκαλο Γεώργιο Κασδόνη, ο οποίος είχε έναν διπλό σκοπό: την πώληση και την έκδοση βιβλίων υψηλής ποιότητας.

Θέση στις εκδόσεις της «Εστίας» βρήκαν τότε, μεταξύ άλλων, οι Καμπούρογλου, Νιρβάνας, Ξενόπουλος, Παλαμάς, Βαλαωρίτης, Προβελέγγιος, Θεοτόκης, Εφταλιώτης, Μητσάκης και Παπαδιαμάντης.

Το 1890 την επιχείρηση ανέλαβε ο Ιωάννης Κολλάρος, που ήταν ανιψιός του Κασδόνη και δούλευε από νέος στο βιβλιοπωλείο. Είναι το πρόσωπο το οποίο ο Νίκος Καζαντζάκης θα χαρακτηρίσει «ευεργέτη των ελληνικών γραμμάτων».

Το 1925 ο νέος εταίρος της επιχείρησης θα είναι ο Κωνσταντίνος Σαραντόπουλος, γαμπρός του Κολλάρου. Επί Σαραντόπουλου, το 1927, θα κυκλοφορήσει το λογοτεχνικό περιοδικό «Νέα Εστία» με διευθυντή τον Γρηγόριο Ξενόπουλο.

Λίγο μετά την κυκλοφορία της «Νέας Εστίας» θα αρχίσουν να προβάλουν μέσα από τις εκδόσεις της «Εστίας» όλα τα σημαντικά μέλη της γενιάς του 1930: Καραγάτσης, Θεοτοκάς, Πετσάλης, Πρεβελάκης, Ρώμας, Βενέζης, Μυριβήλης. Το 1972 το τιμόνι του βιβλιοπωλείου και των εκδόσεων της «Εστίας» θα περάσει στη Μαρίνα (Μάνια) Καραϊτίδη, κόρη του Σαραντόπουλου. Το 1992 το βιβλιοπωλείο της «Εστίας» στη Σόλωνος 61 θα λειτουργήσει ως ξεχωριστή επιχείρηση υπό τη διεύθυνση του Νίκου Καραϊτίδη, γιου της Μάνιας. Το 1998 το περιοδικό «Νέα Εστία» (υπεύθυνος θα γίνει ο Σταύρος Ζουμπουλάκης) και οι εκδόσεις της «Νέας Εστίας» θα εγκατασταθούν σε ιδιόκτητο κτήριο στο νούμερο 84 της οδού Ευριπίδου, υπό τη διεύθυνση της Εύας Καραϊτίδη, κόρης της Μάνιας.