Μπάστερ Κίτον, ο μεγάλος κωμικός με το ανέκφραστο πρόσωπο. Ήταν ριψοκίνδυνος και έκανε επικίνδυνα ακροβατικά. Μίσησε τον ομιλούντα κινηματογράφο και χρεοκόπησε…

«Ένας κωμικός κάνει αστεία πράγματα. Ένας καλός κωμικός κάνει τα πράγματα αστεία». Την πρώιμη εποχή του κινηματογράφου, ένας ταλαντούχος ηθοποιός χάριζε απλόχερα γέλιο στο κοινό.

Μπορούσε να μετατρέψει τα προβλήματα και τα παθήματα των ανθρώπων σε αστείες καταστάσεις. Κι όλα αυτά μόνο με το σώμα του και την ευρηματικότητά του. Γιατί το πρόσωπό του έμενε πάντα ανέκφραστο.

Περιπλανώμενοι θιασώτες

Ο Τζόζεφ Φρανκ Κίτον γεννήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1895 στο Κάνσας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Οι γονείς του συμμετείχαν σε βαριετέ και ο Κίτον από την ηλικία των τριών έπαιρνε μέρος στα θεατρικά τους σκετς. Συχνά συνεργάζονταν με τον διάσημο ταχυδακτυλουργό, Χάρι Χουντίνι. Μάλιστα, ο μάγος ήταν αυτός που κόλλησε στον Κίτον το παρατσούκλι Μπάστερ.

Όταν ο Κίτον ήταν έξι μηνών, έπεσε μια σκάλα χωρίς να τραυματιστεί. Ο Χουντίνι ήταν μπροστά στο περιστατικό και αναφώνησε «That was a real buster!!». Στην αργκό εκείνης της εποχής, η λέξη «buster» υποδήλωνε μια πτώση που μπορεί να οδηγήσει σε ένα σοβαρό τραυματισμό. Αργότερα έγινε συνώνυμη με τη λέξη κατεργάρης….

Ο Μπάστερ Κίτον από τα τρία του συμμετείχε στα θεατρικά νούμερα των γονιών του. Το τρίο ήταν γνωστό ως «Τρεις Κίτον»…

Οι «Τρεις Κίτον» εκτελούσαν στη σκηνή ολιγόλεπτα κωμικά νούμερα. Σύντομα, τα σκετσάκια τους έγιναν αρκετά ριψοκίνδυνα και το θεατρικό διαφημιζόταν ως το «Το Σκληρότερο Νούμερο στην Ιστορία του Θεάτρου».

Ο πατέρας του Κίτον συνήθιζε να πετά τον γιο του στα σκηνικά ή στο κοινό που παρακολουθούσε, με τον μικρό να εκτελεί το νούμερο χωρίς καμία γρατζουνιά και με ανέκφραστο πρόσωπο.

Μάλιστα, η αστυνομία είχε πάει πολλές φορές στον θίασο ύστερα από καταγγελία κακομεταχείρισης ανηλίκου. Λόγω της συνεχούς μετακίνησης του πλανόδιου θεάτρου, ο Μπάστερ δεν πήγε ποτέ σχολείο και έμαθε πολύ αργότερα ανάγνωση και γραφή, ύστερα από επίμονες προσπάθειες της μητέρας του….

Η ζωή στη Νέα Υόρκη και η κινηματογραφική καριέρα…

Το 1918 ο Κίτον πολέμησε στην Γερμανία. Έχασε μικρό ποσοστό της ακοής του…

Οι «Τρεις Κίτον» διαλύθηκαν εξ αιτίας του αλκοολισμού του πατέρα του και ο Κίτον, το 1916, μετακόμισε με τη μητέρα του στη Νέα Υόρκη. Είχε φτάσει η στιγμή να μεταπηδήσει ο ταλαντούχος κωμικός στον βωβό κινηματογράφο. Γνώρισε τον κωμικό και σκηνοθέτη Ρόσκο «Φάτι» Άρμπακλ, με το οποίο τους συνέδεσε βαθιά φιλία.

Μαζί συνεργάστηκαν σε πολλές ταινίες με τον Κίτον να έχει δευτεραγωνιστικό ρόλο. Οι ταινίες είχαν μεγάλη επιτυχία και σύντομα ο Κίτον έγινε μια γνωστή φιγούρα με το χαρακτηριστικό καπελάκι του και το αγέλαστο πρόσωπό του. Το 1919 δημιουργήθηκε το Στούντιο Κίτον από τον παραγωγό Σενκ για την παραγωγή ταινιών μικρού μήκους.

Ο Κίτον είχε μάθει τα μυστικά της σκηνοθεσίας από τον Ρόσκο Άρμπακλ και σκηνοθέτησε τις δικές του ταινίες μικρού μήκους. Εργασιομανής και απίστευτα σχολαστικός, έγραφε, σκηνοθετούσε και πρωταγωνιστούσε σε ταινίες με αμείωτο ρυθμό. Κάθε δύο μήνες δημιουργούσε ταινίες 20λεπτης περίπου διάρκειας, χωρίς ποτέ να επαναλαμβάνει ούτε μία φορά τα κωμικά ευρήματά του.

Η εμπορική επιτυχία ήταν αναμενόμενη και γρήγορα ο Κίτον είχε τη δυνατότητα να σκηνοθετήσει ταινίες μεγάλου μήκους, μεταξύ των οποίων ο «Σέρλοκ Τζούνιορ» και ο καταπληκτικός «Στρατηγός». Ο Κίτον μάλιστα εκτελούσε μόνος του όλα τα ακροβατικά που απαιτούσαν οι ταινίες του και που πολύ συχνά ήταν επικίνδυνα. Άπειρες φορές είχε τραυματιστεί.

Στα γυρίσματα του «Σέρλοκ Τζούνιορ» υπέστη κάταγμα στον λαιμό, ενώ στα γυρίσματα της ταινίας «Electric house» έσπασε τον αστράγαλό του.

«Το μεγαλύτερο σφάλμα της καριέρας μου»

Στα μέσα της δεκαετίας του 1920, ο Κίτον έχει φτάσει στο απόγειο της καριέρας του. Είναι τόσο διάσημος που συγκρίνεται με τον επίσης θρυλικό κωμικό Τσάρλι Τσάπλιν. Το 1928, ωστόσο κάνει ένα μεγάλο λάθος….

Στα γυρίσματα της ταινίας «Electric House», ο Κίτον έσπασε τον αστράγαλό του…

Με την έλευση του ομιλούντος κινηματογράφου, το «Στούντιο Κίτον» συγχωνεύτηκε με την ανερχόμενη εταιρεία παραγωγής ταινιών MGM. Παρά τις αντιδράσεις του Τσάπλιν να μην υπογράψει με την εταιρεία, ο Κίτον τελικά υπέγραψε συμβόλαιο και γύρισε μια σειρά από ομιλούσες ταινίες, οι οποίες όμως δεν είχαν τίποτα από τη μαγεία του ανέκφραστου κωμικού.

Ο Κίτον έχασε το δικαίωμα να επεμβαίνει στην σκηνοθεσία και παραγωγή των ταινιών που πρωταγωνιστούσε. Η καλλιτεχνική του ελευθερία περιορίστηκε πλήρως και ο ίδιος μίσησε τον ομιλούντα κινηματογράφο….

«Η σιωπή είναι των θεών, μόνο οι πίθηκοι φλυαρούν», σχολίασε μια φορά και έπειτα αποφάσισε να απομακρυνθεί από τον κινηματογράφο για περισσότερο από 25 χρόνια»….

Αποτυχημένοι γάμοι και η επάνοδος του κωμικού …

Ο «Στρατηγός» αποτελεί μία από τις καλύτερες ταινίες του Παγκόσμιου Κινηματογράφου…

Στο κραχ του ’29 ο Κίτον έχασε όσα χρήματα είχε κερδίσει από το συμβόλαιο με τη MGM. Παράλληλα, ο κωμικός αντιμετώπιζε και προβλήματα στην προσωπική του ζωή. Το 1932 χώρισε από την πρώτη σύζυγό του, Νάταλι Ταλμάτζ, ύστερα από 11 χρόνια γάμου.

Οι δυο τους είχαν αποκτήσει δύο γιους. Η Νάταλι εγκατέλειψε τον ηθοποιό, πήρε όσα χρήματα του είχαν απομείνει και του απαγόρευσε να βλέπει τα παιδιά του. Ο δεύτερος γάμος του κράτησε μόλις δύο χρόνια. Χρεοκοπημένος και βαθύτατα θλιμμένος, ο Κίτον βρήκε παρηγοριά στο αλκοόλ.

Τα πράγματα άλλαξαν όταν, το 1940, ο Κίτον παντρεύτηκε τη νεαρή χορεύτρια Έλινορ Μόρις. Ο Κίτον βρήκε τη σταθερότητα που επιθυμούσε. Παράλληλα και η καριέρα του Κίτον θα γνώριζε μια δεύτερη άνθιση.

Το 1950 ο Κίτον συμμετείχε σε σειρές της βρετανικής τηλεόρασης και γρήγορα η δημοτικότητά του αυξήθηκε. Τα επόμενα χρόνια πρωταγωνίστησε σε ταινίες του αμερικανικού κινηματογράφου, καθώς επίσης και σε διαφημιστικά σποτ.

Κορυφαία στιγμή στην ώριμη πλέον καριέρα του, ήταν η πρόσκληση του ηθοποιού στο Φεστιβάλ της Βενετίας, τον Οκτώβριο του 1965. Παρουσίασε την 20λεπτη βωβή ταινία του, «Film», βασισμένη σε σενάριο του Σάμιουελ Μπέκετ.

Καταχειροκροτήθηκε από το κοινό και δακρυσμένος δήλωσε: «Είναι η πρώτη φορά στη ζωή μου, που με καλούν σε κινηματογραφικό φεστιβάλ και ελπίζω να μην είναι η τελευταία».

Η κληρονομιά του αγέλαστου γελωτοποιού

Την 1η Φεβρουαρίου 1966, ο Μπάστερ Κίτον πέθανε στον ύπνο του. Μανιώδης καπνιστής, διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα ένα μήνα πριν από τον θάνατό του. Ο ίδιος νόμιζε ότι είχε βρογχίτιδα, αφού η γυναίκα του αποφάσισε να μην του πει ότι ο καρκίνος βρισκόταν στο τελευταίο στάδιο….

Ο Μπάστερ Κίτον απέκτησε το παρατσούκλι «Το Μεγάλο Πέτρινο Πρόσωπο», εξαιτίας της ανέκφραστης όψης που υιοθετούσε στην υποκριτική του. Αποτέλεσε έναν πιονιέρο της πρώιμης κινηματογραφικής ιστορίας.

Η εκφραστικότητα του σώματός του και τα πρωτότυπα κινηματογραφικά του ευρήματα, άλλαξαν τα δεδομένα της κωμικής γλώσσας. Μαζί με τους Τσάρλι Τσάπλιν και Χάρολντ Λόυντ, αποτέλεσαν τη θρυλική κωμική τριπλέτα της πρώιμης κινηματογραφικής ιστορίας….

Δείτε το βίντεο που ετοιμάσαμε εδώ στο Memory Life, με μερικές από τις καλύτερες στιγμές του, ντυμένο με το τραγούδι “Είμαι τυχερός” του Γιάννη Αγγελάκα.