Τα πρόσφατα «κανόνια» της Μαρινόπουλος και της Jet Oil κλείνουν έναν κύκλο εκκωφαντικών λουκέτων που έχει βιώσει η ελληνική αγορά από την αρχή της κρίσης (από τις αρχές του 2008) έως σήμερα, αποδεικνύοντας σε ένα βαθμό ότι πολλοί από τους ομίλους ελληνικών συμφερόντων οι οποίοι θεωρούνταν κραταιοί και αδιαμφισβήτητοι leader στους κλάδους τους ήταν στην πραγματικότητα γίγαντες με…πήλινα πόδια.

Αν κάτσει κάποιος και ανασύρει από τη μνήμη του τα λουκέτα θα διαπιστώσει ότι διαπερνούν οριζόντια σχεδόν το σύνολο των κλάδων της ελληνικής οικονομίας και στις περισσότερες περιπτώσεις αφορούσαν στους πλέον γνωστούς για το μέγεθος και την (υποτιθέμενη) δυναμική τους ελληνικούς επιχειρηματικούς ομίλους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ΑΣΠΙΣ που, σύμφωνα με το economy365.gr, ξεκίνησε από τις ασφάλειες για να δημιουργήσει έναν χρηματοπιστωτικό όμιλο που είχε κάτω από την ομπρέλα του 45 εταιρείες με χιλιάδες εργαζόμενους. Η Ηλεκτρονική Αθηνών στο λιανεμπόριο ηλεκτρικών ειδών που θεωρούταν για χρόνια η Νο 1 ελληνική αλυσίδα, η Sprider που τα αδέλφια Χατζηιωάννου είχαν τη φιλοδοξία να τη μεταρέψουν σε εγχώριο Zara, η Βωβός που για μεγάλο διάστημα λογίζοταν ως η μεγαλύτερη δύναμη στην ανάπτυξη εμπορικών ακινήτων, η Neoset που ήταν η πιο γνωστή ελληνική αλυσίδα επίπλων, και τέλος τα Ατλάντικ με το μεγαλύτερο δίκτυο σούπερ μάρκετ στη χώρα και η Πετζετάκις μια βιομηχανία με διεθνή προσανατολισμό που τελικά έμεινε στα χαρτιά.

Οι χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις των λουκέτων που έπεσαν σαν βόμβα στην ελληνική αγορά από το 2008 έως σήμερα ήταν:

Τέλος στη διόγκωση ενός επιχειρηματικού ομίλου που ανδρώθηκε μέσα από εξαγορές και κατέληξε σε ένα δαιδαλώδες πλέγμα πολυεταιρικού σχήματος, έβαλε η Επιτροπή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης.

Η αντίστροφη μέτρηση για τον όμιλο που αψήφησε πολλές φορές τις συστάσεις των αρμόδιων αρχών, ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2008, όταν η Επιτροπή Εποπτείας Ιδιωτικής Ασφάλισης αποφάσισε να δεσμεύσει το σύνολο των περιουσιακών στοιχείων τριών εταιρειών του ομίλου (Ασπίς ΑΕΓΑ και των συνδεδεμένων Ασπίς Πρόνοια Ζημιών και Commercial Value) γιατί υπήρχαν ελλείμματα στα αποθεματικά τους.

Από τότε μόνο η Commercial Value εκπλήρωσε κάποιες από τις υποχρεώσεις της προχωρώντας σε αύξηση κεφαλαίου 90 εκατ. ευρώ, με αποτέλεσμα η ΕΠΙΑ να άρει το πάγωμα των περιουσιακών της στοιχείων.

Από την πλευρά του, ο Παύλος Ψωμιάδης έκανε απτόητος νέες εξαγορές αποκτώντας τις μετοχές προβληματικών επιχειρήσεων όπως των General Union και Proton Ασφαλιστική. Ετσι, πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος χωρίς ο όμιλος να κάνει τις αναγκαίες αυξήσεις κεφαλαίου για να κλείσει τη μεγάλη τρύπα.

Ο Πειραιώτης επιχειρηματίας, στο βιογραφικό του οποίου αναφέρονται και μεταπτυχιακοί τίτλοι σπουδών στις Πολιτικές Επιστήμες από το Harvard Business School, εμφανίζει πλούσια επαγγελματική δράση. Ξεκίνησε στη δεκαετία του 1960 να πουλάει ασφάλειες ως συνεργάτης της Alico και κατάφερε να ελέγχει έναν όμιλο με 45 εταιρείες, 1.450 εργαζόμενους και δραστηριότητες από τις ασφάλειες και τις τράπεζες μέχρι ακίνητα, ξενοδοχεία και υπηρεσίες υγείας.

Ο κ. Ψωμιάδης υπερέβη πολλά εμπόδια, καταφέρνοντας με τον ένα ή τον άλλο τρόπο να βγαίνει «αλώβητη». Πολλοί θυμούνται τα «Ομόλογα Ψωμιάδη», τα πρόστιμα του υπουργείου Ανάπτυξης, τις «δαιδαλώδεις» σχέσεις με την Ασπίς Bank και τις μετοχικές συνθέσεις/μεταβολές μεταξύ των εταιρειών του ομίλου Ασπίς. «Ομόλογα Ψωμιάδη» βαπτίστηκαν ιδιωτικά συμφωνητικά με πελάτες της εταιρείας που έδιναν τα χρήματά τους και λάμβαναν τόκο από τον όμιλο της Ασπίς. Μάλιστα είχαν εμφανιστεί και επιταγές του Π. Ψωμιάδη, που δίνονταν ως εγγύηση.

Το έλλειμμα μεταξύ της πραγματικότητας και της εικονικής πραγματικότητας ήταν μια διαρκής κατάσταση. Στον απολογισμό του 2008 η διοίκηση του ομίλου αναφέρει στους μετόχους της πως θα είναι μία ακόμα καλύτερη χρονιά, στη διάρκεια της οποίας ο όμιλος θα μεγαλώσει, θα παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο.

Ναι μεν, η Ηλεκτρονική, που ανήκε στην οικογένεια Γιάννη και Παρασκευής Στρούτση από το 1958, είχε προβλήματα τα τελευταία χρόνια λόγω της μεγάλης ανάπτυξης που επιχείρησε σε Ελλάδα, Κύπρο και Βαλκάνια, όμως χάρη σε συντονισμένες κινήσεις αναδιάρθρωσης επιβίωνε.

Η εταιρεία έως διέθετε 45 καταστήματα σε όλη τη χώρα ενώ το Μάιο του 2007 εγκαινίασε το πρώτο της κατάστημα στη Σερβία. Το μεγαλύτερο μέχρι τότε κατάστημα, ηλεκτρικών-ηλεκτρονικών ειδών στη πολύπαθη από τον εμφύλιο χώρα.

Η Ηλεκτρονική Αθηνών, εξαγοράστηκε το 1989 από τον μέχρι πρόσφατα ιδιοκτήτη της κ. Ιωάννη Στρούτση, αλλά η ιστορία της αρχίζει από το 1950, οπότε και ξεκίνησε η λειτουργία της ως κατάστημα ηλεκτρικών ειδών, ήταν εισηγμένη στο ΧΑΑ από το 1999, όμως από την 1η Οκτωβρίου 2012 είχε ανασταλεί η διαπραγμάτευση της μετοχής της.

Το 2013 ενεπλάκη μαζί με ακόμη 22 λιανεμπορικές επιχειρήσεις σε σκάνδαλο υπεξαίρεσης ΦΠΑ, με «κεντρικό απομονωτή»- σύμφωνα με το ΣΔΟΕ -την εταιρία Orbicom. H Ηλεκτρονική στην οποία είχε αρχικά καταλογιστεί πρόστιμο ύψους 79 εκατ. ευρώ για συναλλαγές σχεδόν 40 εκατ. ευρώ, αρνήθηκε κατηγορηματικά την εμπλοκή της και προσέφυγε στα διοικητικά δικαστήρια. Δικαιώθηκε και το πρόστιμο έπεσε στο 1 εκατ. ευρώ πληρωτέο σε δόσεις.

Νωρίτερα, είχε καταφέρει να αποδεσμεύσει τα κεφάλαια της τα οποία είχαν παρακρατηθεί προς διασφάλιση του ελληνικού Δημοσίου.

Η πορεία όμως της διαπραγμάτευσης πέρυσι και οι τραγικές της συνέπειες οδήγησαν την εταιρεία στην πτώχευση.

Τα προβλήματα για την εταιρεία ένδυσης και υπόδησης ξεκίνησαν το 2009, επιδεινώθηκαν με την πυρκαγιά στις εγκαταστάσεις της και… έλαβαν τέλος με την υπαγωγή της επιχείρησης σε καθεστώς πτώχευσης τον Ιανουάριο του 2014.

Τότε η Δικαιοσύνη έκανε δεκτή την αίτηση πτώχευσης λόγω και του ότι η Sprider χρωστούσε συνολικά 95,5 εκατ. ευρώ σε τρίτους (Δημόσιο, προμηθευτές κ.τ.λ.), έχοντας περιέλθει σε μόνιμη ταμειακή δυσχέρεια. Τα καταστήματα της εταιρείας (54 στην Ελλάδα και 7 στο εξωτερικό) έκλεισαν οριστικά την 1η Οκτωβρίου 2013, οπότε και 887 εργαζόμενοι οδηγήθηκαν στο ταμείο ανεργίας.

Ποια είναι τα αδέρφια Χατζηιωάννου

Οι Σάκης και Σάββας Χατζηιωάννου κατάγονταν από μία φτωχική οικογένεια των Δωρόθεου και Άννας Χατζηιωάννου που το 1950 εγκατέλειψαν την Κοζάνη για να μεταναστεύσουν στη Γερμανία. Ύστερα από περίπου 10 χρόνια εργασίας στη Γερμανία, επέστρεψαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν στην Αθήνα, όπου ίδρυσαν μία μικρή βιοτεχνία ένδυσης. Μέσα της δεκαετίας του 1980, δημιούργησαν το πρώτο εργοστάσιο στη Ξάνθη και η μικρή βιοτεχνία θα μετεξελιχθεί στη Sprider που μεσουρανούσε στο ελληνικό επιχειρείν από τις αρχές του 1990 και πτώχευσε λίγο πριν από την εκπνοή του 2013.

Mια από τις πιο πετυχημένες βιομηχανίες επίπλων, που είχε καταφέρει να κυριαρχήσει στην ελληνική αγορά, η Neoset, δεν μπόρεσε να αντεπεξέλθει στον ισχυρό ανταγωνισμό και οδηγήθηκε σε πτώχευση τον Μάρτιο του 2014. Είχε προηγηθεί η κατάσχεση του οικοπέδου του εργοστασίου στο Βασιλικό Εύβοιας το 2013, το οποίο είχε σταματήσει να λειτουργεί την ίδια χρονιά.

Τα τεράστια προβλήματα της αγοράς επίπλου και οι υψηλές υποχρεώσεις είχαν οδήγησαν τη γνωστή εταιρεία στην αίτηση ένταξης στο άρθρο 99. Η αίτηση όμως, αυτή απορρίφθηκε με αποτέλεσμα η πτώχευση να υπήρξε μονόδρομος για την εταιρεία που εμφάνιζε ζημιές 53,1 εκατ. ευρώ.

Τρεις φορές συνελήφθη για χρέη προς το Δημόσιο ο επιχειρηματίας Μπάμπης Βωβός, μέχρι πρότινος ιδιοκτήτης της ομώνυμης εταιρείας real estate, γνωστή για τα δεκάδεςυάλινα κτίρια που κατασκεύασε στην Λεωφόρο Κηφισίας.

Η δραστηριότητα της Βωβός ξεκίνησε το 1974, ενώ η στενή σχέση που είχε ο επιχειρηματίας με τον πρώην Δήμαρχο Αμαρουσίου Παναγιώτη Τζανίκο είναι καταλυτική και η εταιρεία του απογειώνεται στις δεκαετίες του 1980 και του 1990.

Η πτώση ξεκίνησε το 2008, λίγο μετά την έναρξη της περιπέτειας του Βοτανικού. Το πάγωμα των εργασιών του εμπορικού κέντρου, η ύφεση στην οποία εισήλθε η Ελλάδα αλλά και η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση στο κομμάτι των ακινήτων, ήταν αυτή που επέδρασε καταλυτικά στην μετέπειτα πορεία του Ομίλου.

Το μοντέλο που χρησιμοποιούσε μέχρι πρώτινος ο Βωβός ήταν τα περισσότερα από τα ακίνητα που κατασκεύαζε να τα μισθώνει. Υπέγραφε χρηματοδοτικές μισθώσεις και ουσιαστικά προεισέπραττε τα ενοίκια για 10-12 χρόνια.

Έτσι, λοιπόν, εξασφάλιζε πολύ μεγάλους πόρους. Με την έναρξη της κρίσης, βρέθηκε να έχει χρηματοδοτικές μισθώσεις που δεν ικανοποιούνται από τις υπομισθώσεις, με συνέπεια να μπαίνει μέσα.

Πλέον τα ακίνητα της εταιρείας έχουν περάσει στις πιστώτριες τράπεζες μετά και τη υπογραφή του σχεδίου εξυγίανσης της τον περασμένο Μαϊο.

Η Ατλάντικ, η πέμπτη μεγαλύτερη αλυσίδα σούπερ μάρκετ της χώρας, πριν κλείσει, βυθίστηκε επίσης υπό το βάρος των δανειακών υποχρεώσεων, οδηγώντας στην ανεργία περισσότερους από 3.000 εργαζομένους και προκαλώντας ζημίες σε 1.500 και πλέον προμηθευτές.

Καθοριστικής σημασίας ήταν και η κόντρα ανάμεσα στους βασικούς μετόχους, την οικογένεια Αποστόλου και την οικογένεια Λαουτάρη, στη διάρκεια της οποίας εκτοξεύθηκαν εκατέρωθεν σκληρές κατηγορίες. Μάλιστα, η διαμάχη των δύο πλευρών έφθασε μέχρι το ελληνικό Κοινοβούλιο.

Η οικονομική κρίση, η έλλειψη ρευστότητας και η συρρίκνωση των μεριδίων αγοράς οδήγησαν σταδιακά στο κλείσιμο ενός από τα κυρίαρχα brand στον κλάδο των τροφίμων. Οι δύο κύριες οικογένειες-μέτοχοι της εταιρείας (Δαυίδ-Λεβέντης) είχαν απευθυνθεί για βοήθεια σε τράπεζες και βασικούς μετόχους, χωρίς ωστόσο να καταφέρουν να λάβουν την απαραίτητη χρηματοδότηση.

Λόγω της κρίσης η εταιρεία δεν κατάφερε να αποκτήσει τα αναγκαία κεφάλαια, γεγονός που προκάλεσε πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην εφαρμογή των διαρθρωτικών μέτρων και στον εφοδιασμό της με την απαιτούμενη για τη λειτουργία της ρευστότητα.

Με άλλα λόγια, παρά τον όγκο των διατεθέντων κεφαλαίων, το γεγονός ότι τα κεφάλαια αυτά δόθηκαν σταδιακά και με καθυστερήσεις, σε συνδυασμό με τη διεθνή κρίση (μεγάλη αύξηση τιμών σίτου/αλεύρων) και την παρατεταμένη ύφεση στην ελληνική αγορά, είχε ως αποτέλεσμα να μην αποφευχθεί η συρρίκνωση της παραγωγής, που με τη σειρά της οδήγησε σε μη εφοδιασμό της αγοράς με προϊόντα της εταιρείας και απώλεια πωλήσεων. Αποτέλεσμα ήταν η επιχείρηση να στερηθεί του απαραίτητου κεφαλαίου κίνησης.

Δραματική ήταν και η εξέλιξη για τον επιχειρηματία Γιώργο Πετζετάκι, ιδιοκτήτης της άλλοτε κραταιάς βιομηχανίας πλαστικών, η οποία διέθετε τέσσερις παραγωγικές μονάδες σε Ιταλία, Ισπανία , Αγγλία αλλά και Νότιο Αφρική.

Τα προβλήματα στην Πετζετάκις ξεκίνησαν το 2005. Μια σειρά από ατυχείς επενδύσεις ανάγκασε τον Γιώργο Πετζετάκι να στραφεί στην διαδικασία εύρεσης χρηματοδότη. Ο χρηματοδότης – η ελβετική Javes – βρέθηκε αλλά οι Ελβετοί έθεσαν ως όρο την απομάκρυνση όλου του ελληνικού διοικητικού συμβουλίου και την τοποθέτηση δικών τους ανθρώπων.

Χρήματα όμως από την ελβετική εταιρεία δεν μπήκαν ποτέ στα ταμεία της Πετζετάκις, αντίθετα άφησαν μεγάλες οικονομικές εκκρεμόττητες. Αυτή ήταν η αρχή του τέλους για την Πετζετάκις.

Το 2010 οι μετοχές της μπήκαν σε επιτήρηση και την 15η Νοεμβρίου του 2011 ο Γ. Πετζετάκις συνελήφθη για πρώτη φορά.