Φλαμανδός χαρτογράφος και κοσμογράφος, που θεμελίωσε τη σύγχρονη χαρτογραφία. Σημαντικότερη επινόησή του υπήρξε ένας χάρτης, αργότερα γνωστός ως μερκατορική προβολή, επί του οποίου οι παράλληλοι κύκλοι και οι μεσημβρινοί παριστάνονται με ευθείες γραμμές, σε τέτοιες μεταξύ τους αποστάσεις ώστε να διατηρείται σε κάθε σημείο ακριβής η αναλογία του γεωγραφικού πλάτους προς το μήκος. Χρησιμοποίησε, επίσης, πρώτος τον όρο «Άτλας» για μία συλλογή χαρτών.
Ο Χέραρντ ντε Κρέμερ (Gerard de Κremer), όπως ήταν το πραγματικό του όνομα, γεννήθηκε στις 5 Μαρτίου 1512 στο Ρούπελμοντε της Φλάνδρας (η περιοχή ανήκει στο Βέλγιο από την ίδρυσή του το 1830), όπου είχε μεταναστεύσει η οικογένειά του από τη Γερμανία. Την εποχή εκείνη αρκετοί ευρωπαίοι διανοούμενοι συνήθιζαν να εκλατινίζουν ή να εξελληνίζουν τα ονόματά τους. Ο Χέραρντ ντε Κρέμερ επέλεξε να το εκλατινίσει σε Γκεράντους Μερκάτορ (Gerardus Mercator), από το οποίο προήλθε το ελληνικό Γεράρδος Μερκάτορ (κανονικά, όμως, έπρεπε να γράφεται με ωμέγα και όχι με όμικρον, όπως επικράτησε).
Η σχολική αγωγή του ξεκίνησε από το σχολείο τής Αδελφότητας του Κοινού Βίου, όπου διδάχθηκε χριστιανική δογματική, διαλεκτική και λατινικά. Στη συνέχεια έκανε ανθρωπιστικές και φιλοσοφικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Λουβέν, από όπου πήρε το πτυχίο του το 1532. Μετά την αποφοίτησή του έδειξε ενδιαφέρον για τη γεωγραφία, την οποία διδάχθηκε από τον Γκέμα Φρίζιους, διαπρεπή μαθηματικό, γιατρό και αστρονόμο των Κάτω Χωρών. Διδάχθηκε, επίσης, μαθηματικά και αστρονομία.
Μαζί με τον δάσκαλό του σύχναζαν στο εργαστήριο του χαράκτη και χρυσοχόου Γκάσπαρ βαν ντερ Χέιντεν. Η συνεργασία των τριών ανδρών ανέδειξε σύντομα τη Λουβέν σε σπουδαίο κέντρο κατασκευής υδρόγειων σφαιρών, χαρτών και αστρονομικών οργάνων. Την περίοδο 1535-1536 κατασκεύασαν μία υδρόγειο και το 1537 μία ουράνια σφαίρα. Στα έργα αυτά εμφανίζεται για πρώτη φορά η ελεύθερη και γεμάτη χάρη κυρτή γραφή, με την οποία ο Μερκάτορ επρόκειτο να αλλάξει την όψη των χαρτών του 16ου αιώνα.
Την ίδια εποχή αρχίζει να αναπτύσσεται η φήμη του ως σπουδαίου γεωγράφου, με την έκδοση μιας σειράς έντυπων χαρτογραφικών έργων: το 1537 ενός χάρτη της Παλαιστίνης, το 1538 ενός παγκόσμιου χάρτη σε διπλή καρδιόσχημη προβολή και, περί το 1540, ενός χάρτη της Φλάνδρας.
Η σταδιοδρομία του διακόπηκε αιφνίδια το 1544, όταν συνελήφθη και φυλακίστηκε με την κατηγορία της αίρεσης. Οι αρχές, όμως, του πανεπιστημίου τον υποστήριξαν κι έτσι έγινε δυνατό να ελευθερωθεί έπειτα από επτά μήνες και να συνεχίσει τη δραστηριότητά του.
Το 1552 μετοίκησε στο Ντούισμπουργκ του δουκάτου της Κλέβης, επειδή το θρησκευτικό καθεστώς των γερμανικών κρατών ήταν ανεκτικότερο. Στην απόφασή του αυτή συνέβαλε και η πιθανότητα διορισμού του ως καθηγητή στο πανεπιστήμιο που σκόπευε να ιδρύσει ο δούκας Γουλιέλμος. Σύντομα έγινε πασίγνωστος, αλλά για να μπορέσει να αφοσιωθεί και πάλι στο έργο της ζωής του, άνοιξε ένα χαρτογραφικό εργαστήριο και προσέλαβε δικούς του χαράκτες.
Το 1554 δημοσίευσε ένα χάρτη της Ευρώπης που είχε αρχίσει να επεξεργάζεται στη Λουβέν, ενώ από το 1559 έως το 1662 εξακολούθησε να προσφέρει τις υπηρεσίες του στον δούκα Γουλιέλμο, ο οποίος το 1564 τον ανακήρυξε «Κοσμογράφο της Αυλής», ως δημόσια αναγνώριση των επιτευγμάτων του.
Την εποχή αυτή τελειοποίησε την κυλινδρική προβολή του, που επέτρεψε στους ναυτικούς να χαράζουν πορείες μεγάλων αποστάσεων, σύροντας ευθείες γραμμές χωρίς συνεχείς διορθώσεις των ενδείξεων της πυξίδας. Η μέθοδος αυτή απαθανάτισε το όνομά του στη «μερκατορική προβολή», την οποία εφάρμοσε το 1559 στον παγκόσμιο χάρτη του.
Τα επόμενα χρόνια ο Μερκάτορ δημοσίευσε μία σειρά έργων, τα οποία αποσκοπούσαν στην πραγμάτωση ενός παλαιού σχεδίου του για την περιγραφή της δημιουργίας του κόσμου και της μετέπειτα ιστορίας του. Ονόμασε το νέο του έργο «Άτλαντα» – όπως δηλαδή και σήμερα χαρακτηρίζεται μια συλλογή χαρτών – διότι στο πρόσωπο τού Έλληνα Τιτάνα έβλεπε ένα σύμβολο της μελέτης των ουράνιων και γήινων φαινομένων.
Το 1569, ως πρώτο μέρος, δημοσίευσε μία χρονολόγηση του κόσμου από Κτίσεως έως το 1568. Κατόπιν, το 1578, δημοσίευσε 27 από τους χάρτες που είχε αρχικά σχεδιάσει ο έλληνας γεωγράφος Πτολεμαίος, επιφέροντας διορθώσεις και γράφοντας σχόλια. Tο επόμενο μέρος του Άτλαντα, που περιλάμβανε έναν αριθμό νέων χαρτών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Ολλανδίας, εκδόθηκε το 1585, ενώ το 1589 ακολούθησαν οι χάρτες της Ιταλίας, της Σκλαβονίας (σημερινών βαλκανικών χωρών) και της Ελλάδας. Ένα τελευταίο μέρος, για τις Βρετανικές Νήσους, περιλήφθηκε σε μία έκδοση μαζί με τα προηγούμενα μέρη, που τυπώθηκε μετά το θάνατό του, από τον γιο του το 1595. Μία ακόμη ανατύπωση έγινε το 1602, ενώ νέοι χάρτες προστέθηκαν σε νέα έκδοση του 1606, γνωστή συνήθως με την ονομασία «Άτλας Μερκάτορ-Χόντιους.
Ο Γεράρδος Μερκάτορ υπέστη από το 1590 μία σειρά εγκεφαλικών επεισοδίων, που τον οδήγησαν στο θάνατο, στις 2 Δεκεμβρίου 1594. Ένας σύγχρονός του τον περιέγραψε ως εξαιρετικά αξιοσέβαστο πολίτη του Ντούισμπουργκ, εργατικό, σεμνό και λιτό άνθρωπο, λάτρη της σοβαρής συζήτησης, ωστόσο ευχάριστο και πνευματώδη, όταν η περίσταση το επέβαλλε, και καλόν γείτονα, πάντα πρόθυμο να βοηθήσει τους φτωχούς.
Πηγή: https://www.sansimera.gr
