Είναι πάλι αυτή η εποχή του χρόνου, όταν µικροί και µεγάλοι σπεύδουν στις παραλίες για µια ανάσα δροσιάς και λίγη ηλιοθεραπεία. Ξέρετε όµως στ’ αλήθεια τι συµβαίνει στο δέρµα σας όταν εκτίθεται στον ήλιο και γιατί αντιδρά µε κοκκίνισµα ή ακόµα και µε «φουσκάλες» ή ξεφλούδισµα όταν το παρακάνετε;

Όπως εξηγεί η Ελληνική Δερµατολογική & Αφροδισιολογική Εταιρεία (ΕΔΑΕ), το δέρµα έχει ανάγκη το φως του ήλιου για να συνθέσει βιταµίνη D η οποία είναι σηµαντική για πολλές λειτουργίες του οργανισµού. Ωστόσο αυτό δεν είναι απαραίτητο να γίνει ούτε στις 3 το µεσηµέρι ούτε µε τις ώρες: λίγα λεπτά έκθεσης στον ήλιο νωρίς το πρωί ή αργά το απόγευµα είναι αρκετά.

Ο ήλιος εκπέµπει τρία είδη υπεριώδους ακτινοβολίας (UV): την UVA, την UVB και την UVC. Η UVC απορροφάται στο µεγαλύτερο µέρος της από την ατµόσφαιρα, αλλά οι άλλες δύο φθάνουν στην επιφάνεια της γης και µπορούν να εισδύσουν στο απροστάτευτο δέρµα. Η UVB εισδύει στην επιφανειακή στοιβάδα του (την επιδερµίδα) και η UVA στις βαθύτερες στοιβάδες του.

Το µαύρισµα

Όταν η UV του ηλίου είναι έντονη ή/και όταν η έκθεση του δέρµατος σε αυτήν υπερβαίνει τα λίγα λεπτά, ενεργοποιούνται ορισµένα κύτταρα στην επιδερµίδα (λέγονται µελανοκύτταρα) που περιέχουν την φυσική χρωστική ουσία του, την µελανίνη. Η µελανίνη εκκρίνεται για να προστατεύσει τις βαθύτερες στοιβάδες του δέρµατος από την UV και είναι υπεύθυνη για το µαύρισµά του.

Ο µηχανισµός αυτός είναι πολύ αποδοτικότερος στους ανθρώπους µε σκουρόχρωµο δέρµα, µαλλιά και µάτια απ’ ό,τι στους ανοικτόχρωµους.

Το έγκαυµα

Όταν το δέρµα εκ φύσεως δεν παράγει πολλή µελανίνη ή η έκθεση στον ήλιο είναι απότοµη και έντονη, η συνέπεια είναι το ηλιακό έγκαυµα, που οφείλεται στο ότι η UV προκαλεί βλάβες (µεταλλάξεις) στο DNA της επιφανειακής στοιβάδας των δερµατικών κυττάρων (λέγονται κερατινοκύτταρα).

Τα κερατινοκύτταρα µε το «τραυµατισµένο» DNA αρχίζουν να παράγουν ορισµένα µόρια που προσελκύουν κύτταρα του ανοσοποιητικού για να αρχίσει η αντιµετώπιση του προβλήµατος. Αυτά τα ανοσοενεργά κύτταρα φθάνουν στο σηµείο της βλάβης µέσω του αίµατος, που διαφεύγει από τα µικρά αγγεία στους χώρους ανάµεσα στα κύτταρα και στις διάφορες δοµές του δέρµατος, µε συνέπεια να αρχίσει η περιοχή να διογκώνεται και να κοκκινίζει, προκαλώντας αίσθηµα θερµότητας και πόνο.

Η εισβολή των κυττάρων του ανοσοποιητικού στην περιοχή αρχίζει σύντοµα µετά τη βλάβη, ενόσω ο πάσχων µπορεί να βρίσκεται ακόµα στην παραλία, αλλά αυξάνεται σηµαντικά περίπου µία ώρα αφότου φύγει από τον ήλιο και κορυφώνεται 24 έως 48 ώρες αργότερα – και αυτό ακριβώς εξηγεί γιατί το κοκκίνισµα και ο πόνος του ηλιακού εγκαύµατος µπορεί να γίνουν αισθητά το επόµενο πρωί ή βράδυ.

Όταν τα ανοσοποιητικά κύτταρα φθάσουν στο σηµείο της βλάβης, κάποια από αυτά αρχίζουν να επιδιορθώνουν τα δερµατικά κύτταρα που επιδέχονται επιδιόρθωσης και άλλα εκκρίνουν χηµικές ουσίες που οδηγούν τα κύτταρα µε τις µεγαλύτερες βλάβες στην αυτοκαταστροφή. Αυτό είναι απαραίτητο γιατί οι αδιόρθωτες βλάβες στο DNA ανοίγουν τον δρόµο στην ανάπτυξη καρκίνου.