Το γκουαρανά (Paullinia cupana) είναι ένα φυτό που ευδοκιμεί στα τροπικά δάση του Αμαζονίου. Τα εκχυλίσματα από τους καρπούς του φυτού αυτού χρησιμοποιούνταν ευρέως σε ιατρικά και θεραπευτικά ροφήματα στην αμερικάνικη ήπειρο από τους αυτόχθονες κατοίκους πολύ πριν την έλευση του Κολόμβου. Οι διεγερτικές, αναζωογονητικές και οι αφροδισιακές ιδιότητες που αποδίδονταν στα ροφήματα αυτά σε συνδυασμό με τη βελτίωση γαστρεντερικών συμπτωμάτων μετά από χρήση τους έκαναn το γκουαρανά ένα πολύ δημοφιλές φυτό. Το γκουαρανά μέχρι και σήμερα καλλιεργείται αποκλειστικά στην περιοχή της Βραζιλίας και η παραγωγή αυτή καλύπτει τις πολύ υψηλές παγκόσμιες ανάγκες.
Το γκουαρανά χρησιμοποιείται ευρέως σε προϊόντα με σκοπό την αύξηση της αθλητικής απόδοσης, σε φυτικά χάπια αδυνατίσματος και χάπια με σκοπό τη διακοπή της όρεξης, σε θεραπευτικά ροφήματα, ενώ διατίθεται σε δισκία και κάψουλες μεμονομένα, σε δόσεις 50-200 mg. Το γκουαρανά περιέχει μεγάλη ποσότητα καφεΐνης και κυρίως δρα σαν διεγερτικό του κεντρικού νευρικού συστήματος.
Παρότι δεν υπάρχουν αξιόπιστες επιστημονικές μελέτες θεωρείται ότι το γκουαρανά, βελτιώνει την αντοχή και την απόδοση των αθλητών, μειώνει την όρεξη και ευνοεί τη μείωση του σωματικού βάρους και λίπους, ενώ χρησιμοποιείται με σκοπό την πνευματική διέγερση και διαύγεια. Η έρευνα στο ευρύτερο πεδίο των φυτικών συμπληρωμάτων είναι υπό εξέλιξη και χρειάζονται πολλές και ποιοτικές μελέτες με ασφαλή συμπεράσματα πριν αποκλειστούν ή υιοθετηθούν οι παραπάνω υποτιθέμενες ιδιότητες του γκουαρανά. Κάποια πρώιμα συμπεράσματα μπορούν να επιβεβαιώσουν ευεργετικές ιδιότητες μόνο αναφορικά με την πνευματική διέγερση και διαύγεια και όχι σε σχέση με τη σωματική αντοχή και απόδοση ή το αδυνάτισμα.
Η πρόσληψη γκουαρανά θα πρέπει να αποφεύγεται από άτομα με καρδιακά προβλήματα, πεπτικό έλκος, αγχώδεις διαταραχές και νεφρικές βλάβες, καθώς και κατά την κύηση και τον θηλασμό. Λόγω της υψηλής ποσότητας καφεΐνης που περιέχεται στο γκουαρανά η πρόσληψη του από παιδιά πρέπει να αποφεύγεται καθώς μπορεί να προκαλέσει ποικίλες ανεπιθύμητες δράσεις όπως η εμφάνιση αναιμίας και οι βλάβες στο νευρικό σύστημα. Υπερβολική δόση μπορεί να προκαλέσει παρενέργειες στον ανθρώπινο οργανισμό όπως αϋπνία, νευρικότητα, ευερεθιστότητα, αίσθημα σφυγμών, γαστρικό ερεθισμό, έξαψη και αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
Δημητρούλης Μ. Εμμανουήλ, Msc
Κλινικός Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
