Ο Ηρόδοτος προσπάθησε να εξακριβώσει τα αίτια των πολέμων στους οποίους ενεπλάκησαν οι Έλληνες και ιδιαίτερα τα αίτια των περσικών εισβολών του 490 και του 480 Π.Κ.Χ., εκ των οποίων η δεύτερη συνέβη όταν ο ίδιος ήταν ακόμα παιδί. Σε αυτό το κεντρικό θέμα, πρόσθεσε εκτεταμένες παρεκβάσεις καταγράφοντας όλα όσα μπορούσε να μάθει για καθένα από τα έθνη που βρέθηκαν μπροστά στην προέλαση των Περσών.

Ο Ηρόδοτος ήταν χαρισματικός αφηγητής. Ήταν επίσης τρομερά σχολαστικός στα συγγράμματά του, περιλαμβάνοντας κάθε λεπτομέρεια που έκρινε απαραίτητη για να ολοκληρώσει την εικόνα. Το επίτευγμά του είναι αξιοσημείωτο καθώς δεν είχε τη δυνατότητα να βασίσει το έργο του σε επίσημα κρατικά αρχεία τα οποία διέσωζαν μια συνεχή καταγραφή της ιστορίας, εφόσον τέτοια αρχεία σπάνιζαν.

Εκείνη την εποχή, ελάχιστοι ενδιαφέρονταν να καταγράψουν την ιστορία, εκτός και αν ήθελαν να καυχηθούν για ένδοξα κατορθώματα σε επιγραφές πάνω σε μνημεία. Ο Ηρόδοτος έπρεπε να βασιστεί στην παρατήρηση, στην παράδοση και στις μαρτυρίες τρίτων αναφορικά με τα γεγονότα που ήθελε να τεκμηριώσει. Για να συλλέξει τις πληροφορίες του, έκανε πολλά ταξίδια. Μεγάλωσε στην ελληνική αποικία της Αλικαρνασσού (σημερινό Μποντρούμ, νότια Τουρκία) και επισκέφτηκε πολλά μέρη της Ελλάδας.

 Ταξίδεψε βόρεια μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα και τη Σκυθία, στην περιοχή της σημερινής Ουκρανίας, καθώς και νότια μέχρι την Παλαιστίνη και την Άνω Αίγυπτο. Προς ανατολάς, φαίνεται ότι έφτασε μέχρι τη Βαβυλώνα, ενώ πιθανώς πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στη δύση, σε μια ελληνική αποικία στη σημερινή νότια Ιταλία. Όπου και αν πήγαινε, παρατηρούσε και ρωτούσε, και με αυτόν τον τρόπο συνέλεγε πληροφορίες από όσους του φαίνονταν ότι αποτελούσαν τις πιο αξιόπιστες πηγές.

Πόσο ακριβείς είναι οι πληροφορίες που κατέγραψε ο Ηρόδοτος; Όσον αφορά τις χώρες που επισκέφτηκε και τα πράγματα που είδε ιδίοις όμμασι, οι γνώσεις του θεωρούνται ακριβείς. Οι περιγραφές του για συνήθειες που ήταν άγνωστες στην Ελλάδα—όπως αυτές που ακολουθούσαν στις βασιλικές ταφές οι Σκύθες ή στην ταρίχευση οι Αιγύπτιοι—συμφωνούν σε κάποιον βαθμό με αυτά που έχουν ανακαλύψει οι αρχαιολόγοι. Έχει ειπωθεί ότι ο πλούτος των πληροφοριών που διέσωσε σχετικά με την Αίγυπτο «ξεπερνά σε σπουδαιότητα οτιδήποτε γράφτηκε στην αρχαιότητα για εκείνη τη χώρα».

Συχνά, όμως, ο Ηρόδοτος δεν είχε άλλη επιλογή από το να βασιστεί σε μαρτυρίες αμφιβόλου αξιοπιστίας. Επιπρόσθετα, οι άνθρωποι της εποχής του πίστευαν ακράδαντα ότι οι ειδωλολατρικοί θεοί είχαν ανάμειξη στις ανθρώπινες υποθέσεις. Ως εκ τούτου, δεν ανταποκρίνονται όλα όσα έγραψε στα κριτήρια των σύγχρονων ιστορικών. Παρ’ όλα αυτά, ο Ηρόδοτος προσπάθησε να ξεχωρίσει τα γεγονότα από τους μύθους. Δήλωσε με σύνεση ότι δεν πίστευε όλα όσα του είχαν πει. Κατέληξε στα συμπεράσματά του αφού πρώτα εξέτασε σχολαστικά και σύγκρινε τις πηγές του.

Η Ιστορία του Ηρόδοτου αποτελεί πιθανότατα το έργο της ζωής του. Δεδομένων των πηγών που είχε στη διάθεσή του, επρόκειτο για εντυπωσιακό επίτευγμα.