Μετά τη Μικρασιατική καταστροφή και την εγκατάσταση στην Αθήνα και στον Πειραιά χιλιάδων προσφύγων οι ελληνικές κυβερνήσεις προσπάθησαν να εκσυγχρονίσουν τις υποδομές της πρωτεύουσας. Επειδή όμως δεν υπήρχαν τα αναγκαία κεφάλαια για την εκτέλεση μεγάλων δημόσιων έργων, υπέγραψαν συμβάσεις με ξένες εταιρείες. Το 1925 η βρετανική εταιρεία ΠΑΟΥΕΡ ανέλαβε την εγκατάσταση μονάδων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στην Αθήνα αλλά και τη δημιουργία δικτύου αστικών συγκοινωνιών βασισμένου σε ηλεκτροκίνητα τραμ και λεωφορεία.

Οι όροι της σύμβασης ήταν επωφελείς για την αγγλική εταιρεία και επιζήμιοι για τους Αθηναίους:

Με το 4ο άρθρο το ελληνικό Δημόσιο παραχώρησε στην ΠΑΟΥΕΡ την εκμετάλλευση της Εταιρείας Τροχιοδρόμων Αθηνών – Πειραιώς (το σημερινό ηλεκτρικό σιδηρόδρομο).

Της έδωσε, χωρίς κανένα αντάλλαγμα, το μονοπώλιο κίνησης λεωφορείων της σε δρόμους της Αθήνας, για την κατασκευή των οποίων το κράτος είχε δαπανήσει μεγάλα χρηματικά ποσά. Επιπρόσθετα το δημόσιο ταμείο ήταν υποχρεωμένο να συντηρεί το οδικό δίκτυο της πρωτεύουσας καθ’ όλη τη διάρκεια της σύμβασης. (Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 12ης Αυγούστου 1928). Ειδικότερα: μέχρι τον Οκτώβριο του 1928 οι ιδιώτες αυτοκινητιστές δεν είχαν το δικαίωμα να θέσουν σε κυκλοφορία νέα αυτοκίνητα ή να αντικαταστήσουν τα υπάρχοντα. Μετά την προαναφερθείσα χρονολογία η κυκλοφορία συγκοινωνιακών αυτοκινήτων ιδιωτών θα επιτρεπόταν σε οδούς, στις οποίες δεν υπήρχαν τροχιογραμμές. Στους υπόλοιπους δρόμους οι συγκοινωνίες θα γίνονταν σχεδόν αποκλειστικά με αυτοκίνητα της εταιρείας.

Ακόμα είχε παραχωρηθεί στη βρετανική εταιρεία ατέλεια βενζίνης, ελαστικών, κάθε μηχανήματος και κάθε υλικού. Αντίθετα οι μικροεπιχειρήσεις αυτοκινητιστών, οι οποίες είχαν επιβιώσει από τον αθέμιτο ανταγωνισμό, πλήρωναν βαρύτατους φόρους.

Προνομιακή ήταν επίσης και η διάρκεια της σύμβασης. Η ΠΑΟΥΕΡ θα εκμεταλλευόταν την τροχιοδρομική συγκοινωνία και τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο Αθηνών – Πειραιώς για εξήντα χρόνια (ως το 1985) (7ο άρθρο). Δινόταν όμως το δικαίωμα στο ελληνικό Δημόσιο να λύσει τη σύμβαση το 1965, καταβάλλοντας σημαντικό χρηματικό ποσό στην εταιρεία(9ο άρθρο).(Εφημερίδα ΣΚΡΙΠ, φύλλο της 6ης Φεβρουαρίου 1927).

Σκανδαλώδης ήταν, τέλος, ο όρος ο οποίος επέτρεπε στους Άγγλους κεφαλαιούχους να καθορίζουν αυτοί αποκλειστικά την τιμή του εισιτηρίου που θα πλήρωναν όσοι χρησιμοποιούσαν για τις μετακινήσεις τους το τραμ, τα λεωφορεία και τον ηλεκτρικό σιδηρόδρομο. Η κερδοσκοπική τους διάθεση τούς οδηγούσε σε συνεχείς ανατιμήσεις των κομίστρων, γεγονός που έπληττε τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα της πρωτεύουσας και έγινε αιτία για κοινωνικές εξεγέρσεις.

Μια τέτοια συνέβηκε την 3η Ιουλίου 1930. Παραστατική είναι η περιγραφή της από δημοσιογράφο της εφημερίδας ΕΜΠΡΟΣ (φύλλο της 4ης /7/1930):

«Η αγανάκτησις του κόσμου διά την νέαν απότομον αύξησιν των τιμών εισιτηρίων και την κατάργησιν των διαρκών, κορυφωθείσα, εξέσπασε χθες την νύκτα κατά τρόπον λίαν επικίνδυνον.

Οι επιβάται, αρνούμενοι να πληρώσουν την νέαν αύξησιν, επετέθησαν κατά των οχημάτων της εταιρείας και έθραυσαν τους υαλοπίνακας αυτών, ασφαλώς δε η έκτασις της επιθέσεως και επομένως των ζημιών θα ήτο μεγίστη, εάν δεν επενέβαινε να διαλύση το εκμανέν πλήθος η μεταμεσονύκτιος νεροποντή.

Σήμερον την πρωίαν επιτροπή της Γενικής Συνομοσπονδίας Επαγγελματιών παρουσιάσθη ενώπιον του υφυπουργού των Συγκοινωνιών κ. Αβραάμ και διεμαρτυρήθη διά την αυθαίρετον αύξησιν των εισιτηρίων των τροχιοδρόμων ως και διά την κατάργησιν των διαρκών εισιτηρίων.

Την ιδίαν ώραν κατέφθασαν εις το υπουργείον πολυπληθέσταται συνοικιακαί επιτροπαί διαμαρτυρόμεναι και αυταί [.]».

Ένα μήνα αργότερα η Διοίκηση του Εργατικού Κέντρου Αθηνών ζήτησε συνάντηση με τον τότε αντιπρόεδρο της Κυβέρνησης Ανδρέα Μιχαλακόπουλο, τονίζοντάς του ότι « οι εργάται είναι αποφασισμένοι να φθάσουν εις τα άκρα του αγώνα των εναντίον της αυξήσεως των εισιτηρίων της Πάουερ, εμμένοντες εις την επαναφοράν των εργατικών και διαρκών εισιτηρίων, διοργανούντες εν ανάγκη και συλλαλητήρια». (Εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ, φύλλο της 6ης Αυγούστου 1930).

Το αξιοσημείωτο των ειδήσεων αυτών ήταν η οργάνωση των κατοίκων της Αθήνας κατά συνοικίες. Έτσι με τη συλλογική τους δράση προσπαθούσαν να βελτιώσουν τη ζωή τους. Δεν περίμεναν κάποιους πολιτικούς ή συνδικαλιστές να αγωνιστούν γι’ αυτούς χωρίς αυτούς, όπως συμβαίνει δυστυχώς στην εποχή μας.

https://chronontoulapo.wordpress.com