Τώρα που έφτασε το τέλος του φθηνού ηλεκτρικού ρεύματος και του πετρελαίου άρχισαν πολλοί να σκέφτονται κάποιες ‘εύκολες’ λύσεις για την δήθεν εξοικονόμηση της ενέργειας και φυσικά τον εύκολο πλουτισμό τους. Όχι με την αντικατάσταση των ενεργοβόρων συσκευών, ούτε με την αποτελεσματική μόνωση των κτιρίων, ούτε με την λύση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αλλά, εκμεταλλευόμενοι οι διάφοροι καιροσκόποι τους ταλαιπωρημένους από την ακρίβεια πολίτες τους υπόσχονται μαγικές, δήθεν καινοτομικές λύσεις για την μείωση της δαπάνης του ηλεκτρικού ρεύματος, με τις συσκευές “εξοικονόμησης” ενέργειας.

Οι συσκευές αυτές διαφημίζονται ότι μειώνουν τις θερμικές ή ηλεκτρομαγνητικές απώλειες, και είναι ένα μικρό κουτί που τοποθετείται σε μια πρίζα. Τόσο απλό που όλοι σκέπτονται πώς και οι φυσικοί ή οι μηχανικοί δεν το είχαν σκεφτεί μέχρι τώρα;

Οι έμποροι της υποσχολογίας ισχυρίζονται ότι με τον «εξοικονομητή» ενέργειας θα δουν οι καταναλωτές μειώσεις λογαριασμών της ΔΕΗ μέχρι και 40%. Για να αποδειχθεί η λειτουργία τους, τοποθετείται σε μια πρίζα ένα αμπερόμετρο και τοποθετώντας τον «εξοικονομητή», και στην οθόνη προβάλλεται η μείωση του ρεύματος σε μια συσκευή. Έχουν μάλιστα το θράσος να το πουλάνε από 40 έως 90 ευρώ, ανάλογα την απληστία τους.

Και όπως ξέρουμε για να γίνει κάποιος πιστευτός αναμιγνύει με έξυπνο τρόπο επιστημονικά φυσικά φαινόμενα, με τρόπο που να παραμορφώνεται η αλήθεια. Οπότε καταλήγουν σε μια αληθοφανή απάτη, που γίνεται πιστευτή ακόμα και από ειδικούς.

Για να εξηγηθεί, πέραν πάσης αμφιβολίας η απάτη πρέπει να θυμηθούμε ότι η ηλεκτρική ενέργεια μετριέται σε κιλοβατώρες. H ενέργεια που καταναλώνεται από μια συσκευή ανά μονάδα χρόνου (δευτερόλεπτο) ονομάζεται φαινόμενη ισχύς (S) και μετριέται σε κιλοβολταμπέρ. Το σύνολο της ισχύος (φαινόμενη ή μιγαδική S) μιας συσκευής χωρίζεται σε δύο υποσύνολα: την ενεργό ισχύ (P) και την άεργο (Q).

Φαινόμενη ισχύς S

H ενεργός ισχύς (P), δηλαδή η ηλεκτρική ενέργεια ανά δευτερόλεπτο που παράγει πραγματικό έργο, μετριέται σε κιλοβάτ (kW). Με τον όρο «πραγματικό έργο» εννοείται το σύνολο της ενέργειας που τελικά μετατρέπεται, σε ωφέλιμο έργο.

Το δεύτερο υποσύνολο της φαινόμενης ισχύος ονομάζεται άεργος ισχύς (Q) και μετριέται σε κιλόβόλταμπέρ ρεακτίφ (kVAr). Ονομάζεται άεργος ισχύς διότι σε αντίθεση με την ενεργό ισχύ δεν μετατρέπεται σε έργο, αλλά αντανακλάται από τη συσκευή και επιστρέφει στο ηλεκτρικό δίκτυο με διαφορετική μορφή. Σε αναλογία μπορεί κανείς να φανταστεί την πορεία μιας ηλιαχτίδας μέσα από ένα παράθυρο. Ένα ποσοστό της περνά από το παράθυρο και το υπόλοιπο αντανακλάται, αλλά έχει διαφορετική κατεύθυνση από την αρχική. Από τις συσκευές που δημιουργούν άεργο ισχύ, είναι κυρίως αυτές με επαγωγική συμπεριφορά, δηλαδή αυτές που ενσωματώνουν πηνία, π.χ. κινητήρες, φωτιστικά φθορίου, μετασχηματιστές…

H φαινόμενη ισχύς (S) είναι το γινόμενο της τάσης (V) και της έντασης (I). Συνεπώς, η άεργος ισχύς (Q), παρ’ όλο που δεν παράγει έργο, υπάρχει στους ηλεκτρικούς ως ένταση (ρεύμα). Επειδή το ρεύμα είναι υπεύθυνο για τις θερμικές απώλειες των αγωγών, η άεργος ισχύς αντισταθμίζεται στις βιομηχανικές εγκαταστάσεις και από τη ΔΕΗ με αυτοματοποιημένες συστοιχίες – ζεύξεις πυκνωτών.

Τώρα φτάνουμε στην απάτη με τον «εξοικονομητή» ενέργειας, που αποτελείται από έναν κοινό πυκνωτή συσκευασμένο σε ένα κουτί που εφαρμόζει σε μια πρίζα. Υλικά, που δεν κοστίζουν παρά 3-4 ευρώ. Ο «εξοικονομητής» είναι σκοπό να μειώσει την άεργο ισχύ (Q), αν αυτή φυσικά υπάρχει. Στον οικιακό τομέα υπάρχει ελάχιστη άεργος ισχύς, που δημιουργείται ίσως από πεπαλαιωμένο ψυγείο ή παλαιού τύπου κλιματιστικό ή από κάποιο πιεστικό.

H μείωση της ένδειξης του αμπερομέτρου στα πειράματα που δείχνει η τηλεόραση αφορά μόνο τη μείωση της άεργου ισχύος. H πραγμσπκή ισχύς (P) δεν μπορεί να μειωθεί λόγω της αρχής διατήρησης της ενέργειας. Σε περίπτωση, δε, που στο σπίτι δεν καταναλώνεται άεργος ισχύς και τεθεί σε λειτουργία ο «εξοικονομητής» θα παράγει άεργο ισχύ ο ίδιος, αφού η αντιστάθμιση πρέπει να προσαρμόζεται δυναμικά στα εκάστοτε φορτία.

Ακόμα και στην περίπτωση που κάποιος ξεγελαστεί και βάλει έναν πανάκριβο «εξοικονομητή», η εξοικονόμηση της άεργου που επιτυγχάνεται σε οικιακούς καταναλωτές, δεν τιμολογείται από τη ΔΕΗ!

Αυτό συμβαίνει, επειδή οι ηλεκτρομηχανικοί μετρητές που είναι εγκατεστημένοι στα σπίτια από τη ΔΕΗ δεν έχουν τη δυνατότητα να μετρήσουν την άεργο ισχύ. H άεργος ισχύς τιμολογείται μόνο στα εμπορικά και βιομηχανικά τιμολόγια και, για να μετρηθεί από τη ΔΕΗ, είτε υπάρχουν δύο ηλεκτρομηχανικοί μετρητές είτε ηλεκτρονικοί μετρητές ενέργειας.

Έτσι, φαίνεται καθαρά ότι οι δήθεν «εξοικονομητές» ενέργειας δεν είναι τίποτε άλλο από πυκνωτές που πωλούνται έως και 15 φορές του κόστους τους και δεν υπάρχει η περίπτωση να μειώσουν το λογαριασμό της ΔΕΗ στον οικιακό τομέα.

H δοκιμή μείωσης του ρεύματος που πείθει τα υποψήφια θύματα, αφορά κατ αποκλειστικότητα την άεργο ισχύ, που δεν μετράται από την ΔΕΗ.

Όσοι βιοτέχνες ενδιαφέρονται πραγματικά για την αντιστάθμιση της αέργου ισχύος, μπορούν να ζητήσουν από τον ηλεκτρολόγο μια εγκατάσταση διόρθωσης συνημίτονου όπως λέγεται, προσαρμοσμένη στις ανάγκες τους και με τις απαραίτητες προστατευτικές διατάξεις.

Για περισσότερη ενημέρωση:

Υπάρχουν 3 είδη ισχύος: Η ενεργός P, η άεργος Q και μιγαδική ή φαινόμενη ισχύς S. Ισχύει δε ότι S=P+Q πάντα. Οι γραμμές μεταφοράς της ΔΕΗ μπορούν να μεταφέρουν κι ένα ορισμένο ποσό φαινόμενης ισχύος S. Όλες δε οι συσκευές δεν αποτελούνται μόνο από απλές αντιστάσεις που υπακούουν στον νόμο του Ohm αλλά και πηνία ή πυκνωτές. Όσες περιέχουν πηνία λέμε ότι έχουν επαγωγικό χαρακτήρα και αυξάνουν την γωνία φάσης φ (δείτε το πιο πάνω σχήμα). Αντίθετα όσες περιέχουν πυκνωτές, έχουν χωρητικό χαρακτήρα και μειώνουν την γωνία φάσης.

http://www.physics4u.gr/blog/?p=2525