Ήταν το 1887, όταν τέθηκε σε λειτουργία για πρώτη φορά το ατμήλατο τραμ του Φαλήρου. Η αφετηρία του βρισκόταν μπροστά στην Ακαδημία και ήταν η αρχή της αγαπημένης εκδρομής των Αθηναίων. Διέσχιζε τις λεωφόρους Πανεπιστημίου, Αμαλίας και Θησέως, έφτανε στις Τζιτζιφιές και μέσω της παραλιακής λεωφόρου κατέληγε στον Φαληρικό όρμο με την ρομαντική παραλία και τα διάφορα κέντρα αναψυχής.

Τα δρομολόγια για την παραλία ήταν τα εξής: 1Α Ακαδημία – Παλ Φάληρο. 1B Ακαδημία – Νέο Φάληρο και 1Γ Νέο Φάληρο – Παλ. Φάληρο. Η γραμμή για Παλ. Φάληρο έφτανε μέχρι τον Φλοίσβο.

Το τραμ με τον αριθμό 1 υπήρξε ίσως η πιο χαρακτηριστική γραμμή της Αθήνας, αφού έμεινε στην ιστορία ως ο « κωλοσούρτης». Την ονομασία αυτή την πήρε φυσικά, λόγω της … ιλιγγιώδους ταχύτητας που ανέπτυσσε, καθώς και εξαιτίας συχνών περιπτώσεων κατά τις οποίες οι επιβάτες κατέβαιναν και … έσπρωχναν, ειδικά στα πολυάριθμα ανωφερή τμήματα της γραμμής (π.χ. μπροστά στη Πύλη του Αδριανού). Τα βαγόνια γέμιζαν ασφυκτικά, όχι μονάχα μέσα, αλλά και απ’ έξω. Πολλοί επιβάτες κρέμονταν έξω από τις πόρτες και τα παράθυρα του τραμ σαν σταφύλια, γαντζωμένοι από οποιοδήποτε στήριγμα, η, καβαλώντας πάνω στους προφυλακτήρες και τα σκαλάκια (το φαινόμενο αυτό ονομάστηκε “σκαλομαρία”). Η κυκλοφορία τους άρχιζε στις 5:15 το πρωί¨ και τελείωνε στις 10 το βράδυ.

Το 1908 έγινε η ηλεκτροκίνηση των τροχιοδρόμων. Η τιμή της διαδρομής ήταν μια δεκάρα. ΄Ηταν τέτοια η εντύπωση που προκάλεσαν τα νέα τραμ στους Αθηναίους, ώστε πολλοί ταξίδευαν ως το τέρμα και επέστρεφαν μόνο και μόνο για να απολαύσουν την άνεση και τα πρωτοποριακά τοποθετημένα αναπαυτικά καθίσματα.

Το 1928 η γραμμή τραμ του Παλ. Φαλήρου επεκτείνεται μέχρι το χείμαρρο της Πικροδάφνης (σημερινή στάση « ‘ Εδεμ» ) μετονομάζοντας τις γραμμές 1Α σε Ακαδημία-Παλ. Φάληρο – Έδεμ και 1Γ σε Ν. Φάληρο – Παλ. Φάληρο – ‘ Εδεμ αντίστοιχα.

Το Καλαμάκι διέθετε υπέροχες παραλίες, αλλά ήταν δύσκολο να φτάσουν οι Αθηναίοι. Κατέβαιναν στο Έδεμ και συνέχιζαν με τα πόδια για να πάνε στο Καλαμάκι, το οποίο ήταν γνωστό για τις ωραίες ταβέρνες του. Μέχρι το Έδεμ τα πράγματα ήταν εύκολα. Μετά άρχιζαν τα προβλήματα. Για να φτάσει ο Αθηναίος μέχρι τον Αγ. Κοσμά έπρεπε να διασχίσει το ποτάμι Πικροδάφνης, μετά να περπατήσει πίσω από το σημερινό Αγγλικό Νεκροταφείο, μετά να συνεχίσει σε έναν μεγάλο καρόδρομο (σημερινή Θουκυδίδου) , να φτάςει στο ποτάμι Αγ. Νικολάου και να κατέβει κατά μήκος του ποταμού για να φτάσει στην παραλία.

Όταν πλέον έγινε ο χωματόδρομος στην παραλιακή, ήρθε και το πρώτο λεωφορείο το οποίο ξεκινούσε από του Μακρυγιάννη και έφτανε μέχρι την 4η στάση Καλαμακίου (Ζέφυρος), κινείτο δε με γκάζι (Γκαζοζέν). Η σκεπή του λεωφορείου ήταν πάνινη.

Μετά την κατοχή και το τέλος του εμφυλίου, ο τροχιόδρομος άρχισε να χάνει την αίγλη του. Μέσα στο γενικότερο κλίμα της εποχής το τραμ κρίθηκε δυσκίνητο και θορυβώδες. Τα πρώτα ηλεκτροκίνητα λεωφορεία (τρόλεϋ) έκαναν την εμφάνισή τους.

Στα τέλη της δεκαετίας του ’50 καταργείται η γραμμή του τραμ και ξηλώνονται οι γραμμές. Πενήντα χρόνια σχεδόν μετά, το 2004, η παραλία μας απέκτησε ξανά τραμ.

Ελισάβετ Μιτσού
http://www.alimosonline.gr