ΣΥΜΦΩΝΑ με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Πληθυσμό, κάθε χρόνο μισό εκατομμύριο και πλέον γυναίκες πεθαίνουν από αιτίες που σχετίζονται με την εγκυμοσύνη. Επιπλέον, το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) αναφέρει ότι πάνω από 60 εκατομμύρια γυναίκες ετησίως παρουσιάζουν σοβαρές επιπλοκές στην εγκυμοσύνη και ότι σχεδόν το ένα τρίτο από αυτές υφίστανται ισόβιες βλάβες ή λοιμώξεις. Στις αναπτυσσόμενες χώρες, πολλές γυναίκες είναι παγιδευμένες σε έναν κύκλο από εγκυμοσύνες, τοκετούς και παραμέληση του εαυτού τους, ο οποίος τις εξαντλεί και τις εξουθενώνει. Ναι, η εγκυμοσύνη μπορεί να είναι επιβλαβής—ακόμη και επικίνδυνη. Υπάρχει κάτι που μπορεί να κάνει μια γυναίκα για να έχει ασφαλέστερη εγκυμοσύνη;

Φροντίδα της Υγείας Πριν από την Εγκυμοσύνη

Προγραμματισμός. Οι σύζυγοι ίσως χρειάζεται να συζητήσουν πόσα παιδιά θα κάνουν. Στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι συνηθισμένο να βλέπει κανείς γυναίκες με μικρά παιδιά να θηλάζουν μωρό και να είναι έγκυες. Με προσεκτικό προγραμματισμό και στοχαστικότητα, μπορεί να αφεθεί κάποιο διάστημα ανάμεσα σε δύο γέννες, ώστε να υπάρξει ανάπαυλα για τη γυναίκα, η οποία θα έχει έτσι τη δυνατότητα να συνέλθει μετά τον τοκετό.

Διατροφή. Σύμφωνα με το Σύλλογο για Θετικά Αποτελέσματα στην Εγκυμοσύνη, προτού μια γυναίκα μείνει έγκυος χρειάζεται τουλάχιστον τέσσερις μήνες για να απαλλαχτεί από βλαβερές ουσίες στις οποίες έχει εκτεθεί και να συσσωρεύσει καλό απόθεμα θρεπτικών συστατικών. Λόγου χάρη, ο κίνδυνος δισχιδούς ράχης, που προκαλείται από την ελαττωματική σύγκλειση του νευρικού σωλήνα, ελαττώνεται πολύ όταν η έγκυος έχει επαρκές απόθεμα φολικού οξέος. Εφόσον ο νευρικός σωλήνας του εμβρύου κλείνει ανάμεσα στην 24η και στην 28η ημέρα μετά τη σύλληψη—καιρό προτού αντιληφθούν πολλές γυναίκες ότι είναι έγκυες—μερικές που σχεδιάζουν να μείνουν έγκυες παίρνουν φολικό οξύ.

Ένα άλλο ουσιώδες θρεπτικό συστατικό είναι ο σίδηρος. Πράγματι, οι ανάγκες μιας γυναίκας σε σίδηρο διπλασιάζονται στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Αν τα αποθέματά της είναι χαμηλά—πράγμα που συμβαίνει με πολλές γυναίκες στις αναπτυσσόμενες χώρες—μπορεί να παρουσιάσει σιδηροπενική αναιμία. Αυτή η κατάσταση μπορεί να επιδεινωθεί με τις επανειλημμένες εγκυμοσύνες, εφόσον η γυναίκα ίσως να μην έχει το χρόνο να αναπληρώσει τα αποθέματα του σιδήρου της στο ενδιάμεσο διάστημα.

Ηλικία. Ο κίνδυνος θανάτου σε εγκύους κάτω των 16 ετών είναι μεγαλύτερος κατά 60 τοις εκατό από ό,τι σε αυτές που είναι μεταξύ 20 και 30 ετών. Από την άλλη μεριά, οι γυναίκες άνω των 35 έχουν περισσότερες πιθανότητες να γεννήσουν μωρά με γενετικές διαταραχές, όπως είναι το σύνδρομο Ντάουν. Οι πολύ νεαρές μητέρες ή αυτές που βρίσκονται στα τελευταία χρόνια της τεκνοποίησης κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν προεκλαμψία. Αυτή η διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή πίεση του αίματος μετά την 20ή εβδομάδα της κύησης, καθώς και από οίδημα και από αυξημένη ποσότητα πρωτεϊνών στα ούρα, αυξάνει τον κίνδυνο θνησιμότητας τόσο για το μωρό όσο και για τη μητέρα.

Λοιμώξεις. Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού συστήματος, του τραχήλου και του κόλπου, καθώς και του γαστρεντερικού σωλήνα μπορούν να επιδεινωθούν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και να αυξήσουν τον κίνδυνο πρόωρου τοκετού και προεκλαμψίας. Όλες οι λοιμώξεις καταπολεμούνται καλύτερα πριν από την εγκυμοσύνη.

Φροντίδα της Υγείας Κατά την Εγκυμοσύνη

Προγεννητική φροντίδα. Οι τακτικές επισκέψεις σε γιατρό, καθ’ όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, μειώνουν τον κίνδυνο θανάτου της μητέρας. Ακόμη και στις χώρες όπου είναι δύσκολο να γίνονται τακτικές επισκέψεις σε κλινικές και νοσοκομεία, ίσως υπάρχουν κατάλληλα εκπαιδευμένες μαίες.

Με την προγεννητική φροντίδα το εκπαιδευμένο προσωπικό είναι δυνατόν να εντοπίσει καταστάσεις που θα μπορούσαν να απαιτήσουν ιδιαίτερη φροντίδα. Σε αυτές περιλαμβάνεται η πολύδυμη κύηση, η υπέρταση, τα καρδιακά και τα νεφρικά προβλήματα και ο διαβήτης. Σε μερικές χώρες μια έγκυος μπορεί να κάνει αντιτετανικό ορό για την πρόληψη του τέτανου των νεογέννητων. Επίσης, ίσως υποβληθεί σε εξετάσεις για στρεπτόκοκκο τύπου Β ανάμεσα στην 26η και στην 28η εβδομάδα της κύησης. Αν αυτά τα βακτήρια υπάρχουν στον κατώτερο εντερικό σωλήνα, μπορούν να μολύνουν το μωρό στη διάρκεια του τοκετού.

Η μέλλουσα μητέρα θα πρέπει να έχει διαθέσιμες για τους γιατρούς όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες, περιλαμβανομένου και του ιατρικού ιστορικού της. Θα πρέπει επίσης να υποβάλλει ελεύθερα ερωτήσεις. Αν υπάρξει κολπική αιμορραγία, ξαφνική έξαψη στο πρόσωπο, δυνατοί ή συνεχείς πονοκέφαλοι ή πόνος στα δάχτυλα, αιφνίδια μείωση ή θόλωση της όρασης, δυνατός πόνος στην κοιλιά, διαρκείς εμετοί, ρίγη ή πυρετός, αλλαγές στη συχνότητα ή στην ένταση των κινήσεων του εμβρύου, απώλεια υγρών από τον κόλπο, πόνος κατά την ούρηση ή αφύσικη έλλειψη ούρων θα πρέπει να ζητηθεί άμεση ιατρική βοήθεια.

Αλκοόλ και ναρκωτικά. Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών (περιλαμβανομένου και του καπνού) από μέρους της μητέρας αυξάνει τον κίνδυνο νοητικής υστέρησης, σωματικών δυσπλασιών, ακόμη και προβλημάτων συμπεριφοράς για το παιδί της. Υπάρχουν μάλιστα περιπτώσεις μωρών με μητέρες ναρκομανείς τα οποία παρουσίασαν συμπτώματα στέρησης. Αν και μερικοί πιστεύουν ότι ένα ποτήρι κρασί από καιρό σε καιρό δεν βλάπτει, οι ειδικοί συνήθως συστήνουν πλήρη αποχή στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Οι έγκυες θα πρέπει επίσης να φυλάγονται από το παθητικό κάπνισμα.

Φάρμακα. Δεν θα πρέπει να λαβαίνεται κανένα φάρμακο αν δεν έχει συνταγογραφηθεί από γιατρό ο οποίος είναι ενήμερος για την εγκυμοσύνη και έχει σταθμίσει προσεκτικά τους κινδύνους. Μερικά βιταμινούχα συμπληρώματα, επίσης, είναι δυνατόν να είναι επιβλαβή. Λόγου χάρη, η υπερβολική λήψη βιταμίνης Α μπορεί να προκαλέσει παραμορφώσεις στο έμβρυο.

Αύξηση βάρους. Η έγκυος θα πρέπει να αποφεύγει τα άκρα. Σύμφωνα με το σύγγραμμα Τροφή, Διατροφή και Θεραπεία με Δίαιτα, του Κραούσε (Krause’s Food, Nutrition and Diet Therapy), ένα νεογέννητο χαμηλού βάρους διατρέχει 40 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο θνησιμότητας από ένα με φυσιολογικό βάρος. Από την άλλη μεριά, αν η έγκυος τρώει για δύο, αυτό θα την οδηγήσει απλώς σε παχυσαρκία. Η φυσιολογική αύξηση βάρους—η οποία γίνεται πιο εμφανής από το δεύτερο τρίμηνο—δείχνει ότι η έγκυος καταναλώνει ποσότητα τροφής που είναι ανάλογη με τις αυξημένες ανάγκες της.

Υγιεινή και άλλα ζητήματα. Το μπάνιο και το ντους μπορούν να συνεχιστούν φυσιολογικά, αλλά δεν πρέπει να γίνονται κολπικές πλύσεις. Η έγκυος θα πρέπει να αποφεύγει επαφή με οποιονδήποτε πάσχει από κάποια ιογενή λοίμωξη, όπως η ερυθρά, η οποία αποκαλείται και γερμανική ιλαρά. Επιπλέον, για να αποτραπεί η τοξοπλάσμωση, πρέπει να αποφεύγεται προσεκτικά το κρέας που δεν έχει μαγειρευτεί καλά και η επαφή με περιττώματα γάτας. Οι βασικοί κανόνες υγιεινής, όπως το πλύσιμο των χεριών και των ωμών τροφών, είναι ουσιώδεις. Οι σεξουαλικές σχέσεις συνήθως δεν είναι επικίνδυνες, παρά μόνο τις τελευταίες εβδομάδες της εγκυμοσύνης ή αν υπάρχει αιμορραγία ή κράμπες ή αν έχει προηγηθεί αποβολή.

Επιτυχημένος Τοκετός

Η γυναίκα που φροντίζει τον εαυτό της στη διάρκεια της εγκυμοσύνης θα κινδυνεύει λιγότερο από επιπλοκές στον τοκετό. Φυσιολογικά, θα έχει αποφασίσει αν προτιμάει να γεννήσει στο σπίτι ή στο νοσοκομείο. Επίσης, θα γνωρίζει, σε ικανοποιητικό βαθμό, τι να αναμένει και πώς να συνεργαστεί με την επιδέξια μαία ή το γιατρό. Αυτό το άτομο, με τη σειρά του, θα γνωρίζει τις ενσυνείδητες επιλογές της γυναίκας—εκεί όπου είναι δυνατή η επιλογή—σε θέματα όπως η στάση του τοκετού, η επιφυσιοτομή και η χρήση εμβρυουλκού, αναλγητικών και ηλεκτρονικής παρακολούθησης του εμβρύου. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει συμφωνία σε άλλα θέματα: Σε ποιο νοσοκομείο ή κλινική θα πάνε αν ο τοκετός στο σπίτι παρουσιάσει επιπλοκές; Τι ακριβώς θα γίνει σε περίπτωση μεγάλης απώλειας αίματος; Εφόσον η αιμορραγία προκαλεί πολλούς θανάτους μητέρων, πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμα υποκατάστατα αίματος για τις ασθενείς που δεν δέχονται μεταγγίσεις. Επίσης, πρέπει να ληφθεί πρόνοια για το τι θα γίνει αν χρειαστεί καισαρική τομή.

Η Αγία Γραφή λέει ότι τα παιδιά είναι ευλογία από τον Θεό, μια «κληρονομιά». (Ψαλμός 127:3) Όσο περισσότερα γνωρίζει μια μητέρα για την εγκυμοσύνη της, τόσο πιο επιτυχημένη θα είναι η έκβαση. Φροντίζοντας τον εαυτό της πριν και κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και ασκώντας την απαιτούμενη προνοητικότητα όσον αφορά τα διάφορα ζητήματα του τοκετού, μια γυναίκα θα κάνει το καλύτερο που μπορεί για να έχει ασφαλέστερη εγκυμοσύνη.

Μερικές πηγές φολικού οξέος και σιδήρου είναι το συκώτι, τα όσπρια, τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά, οι ξηροί καρποί και τα εμπλουτισμένα δημητριακά. Για να απορροφούνται οι πλούσιες σε σίδηρο τροφές, ίσως βοηθήσει το να συνδυάζονται με πηγές βιταμίνης C, όπως είναι τα φρέσκα φρούτα.

Η συστηνόμενη αύξηση βάρους για μια γυναίκα που αρχίζει την εγκυμοσύνη με φυσιολογικό βάρος είναι από 9 ως 12 κιλά ως το τέλος της κύησης. Ωστόσο, οι έφηβες ή οι υποσιτιζόμενες γυναίκες πρέπει να αυξήσουν το βάρος τους κατά 12 ως 15 κιλά, ενώ οι υπέρβαρες πρέπει να το αυξήσουν μόνο κατά 7 ως 9 κιλά.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΕΓΚΥΟΥΣ
● Φυσιολογικά, το καθημερινό διαιτολόγιο μιας εγκύου πρέπει να περιλαμβάνει φρούτα, λαχανικά (ιδιαίτερα σκουροπράσινα, πορτοκαλί και κόκκινα), όσπρια (όπως φασόλια, σόγια, φακές και ρεβίθια), δημητριακά (σιτάρι, καλαμπόκι, βρώμη και κριθάρι—κατά προτίμηση ολικής άλεσης ή εμπλουτισμένα), καθώς και τροφή ζωικής προέλευσης (ψάρι, κοτόπουλο, μοσχάρι, αβγά, τυρί και γάλα, κατά προτίμηση αποβουτυρωμένο). Τα λίπη, η κατεργασμένη ζάχαρη και το αλάτι είναι καλύτερα να καταναλώνονται σε μέτριες ποσότητες. Να πίνετε άφθονο νερό. Να αποφεύγετε τα καφεϊνούχα ποτά, καθώς και τις τροφές που περιέχουν συντηρητικά και πρόσθετα (όπως τεχνητές χρωστικές και αρωματικές ουσίες). Η κόλλα κολλαρίσματος, ο πηλός και άλλες μη βρώσιμες ουσίες μπορούν να προκαλέσουν υποσιτισμό και τοξικότητα.
● Να φυλάγεστε από πιθανούς περιβαλλοντικούς κινδύνους, όπως η υπερβολική έκθεση σε ακτίνες Χ και επιβλαβή χημικά. Περιορίστε τη χρήση των σπρέι και άλλων προϊόντων οικιακής χρήσης. Μην αφήνετε τη θερμοκρασία σας να ανεβεί πολύ λόγω έκθεσης σε μεγάλη ζέστη ή έντονης άσκησης. Να αποφεύγετε την πολύωρη ορθοστασία και την υπερβολική κούραση. Να προσαρμόζετε κατάλληλα τη ζώνη ασφαλείας.