Κουίζ: Ξαπλώστρες καταλαμβάνουν κάθε εκατοστό άμμου, μέχρι το κύμα. Καντίνες με ηχεία, λειτουργούν ως «καφετέριες στην άμμο». Παραλιακά εστιατόρια έχουν βγάλει τραπεζάκια για ρομαντικά δείπνα δίπλα στη θάλασσα. Παραθαλάσσια μπαρ έχουν στήσει εξέδρες και περιφραγμένους χώρους για τις υψηλού επιπέδου υπηρεσίες τους. Ξενοδοχεία διαφημίζουν παραδεισένιες ιδιωτικές παραλίες. Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των περιπτώσεων; Είναι… η παρανομία. Η χρήση των αιγιαλών και των παραλιών από τους δήμους και ιδιώτες υπόκειται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις, τις οποίες οφείλουν να τηρούν. Ας δούμε τις βασικότερες από αυτές, όπως τις παρουσιάζει η εφημερίδα Καθημερινή:

1. Πώς παραχωρείται η χρήση αιγιαλού και παραλίας;

Αιγιαλοί και παραλίες είναι, βάσει του Συντάγματος, δημόσιοι (εκτός συναλλαγής) και κοινόχρηστοι. Κάθε χρόνο, το υπουργείο Οικονομικών εκδίδει μια απόφαση με την οποία παραχωρεί το δικαίωμα απλής χρήσης τους στους δήμους, που με τη σειρά τους μπορεί να το παραχωρήσουν σε ιδιώτες ή δημοτικές επιχειρήσεις. Η παραχώρηση της εκμετάλλευσης χώρου μπροστά από μια τουριστική επιχείρηση (λ.χ. ένα ξενοδοχείο) μπορεί να γίνεται απευθείας, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις μέσω δημοπρασίας από τον δήμο.

2. Υπάρχουν ιδιωτικές παραλίες στη χώρα μας;

Οχι. Ακόμα κι αν μια επιχείρηση (λ.χ. ένα ξενοδοχείο) βρίσκεται ακριβώς μπροστά από μια παραλία, οφείλει υποχρεωτικά να διατηρεί ελεύθερη την πρόσβαση των λουομένων (αν η μόνη δίοδος είναι μέσω των εγκαταστάσεών του).

3. Υπό ποιους όρους επιτρέπεται να τοποθετούνται ομπρέλες και ξαπλώστρες;

Η μέγιστη παραχωρούμενη επιφάνεια δεν μπορεί να ξεπερνά το 50% μιας παραλίας. Και η μέγιστη κάλυψη της χρήσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το μισό της έκτασης που παραχωρήθηκε: πρέπει να υπάρχουν οριζόντιοι και κάθετοι διάδρομοι μήκους ενός μέτρου. Επιπλέον, οι ξαπλώστρες δεν επιτρέπεται… να είναι «η μία επάνω στην άλλη»: ένα τυπικό σετ (ξαπλώστρα – ομπρέλα – τραπεζάκι) πρέπει κατ’ ελάχιστον να έχει χώρο 5 τετραγωνικών μέτρων.

4. Μπορούν οι ξαπλώστρες να φθάνουν στο κύμα;

Οχι. Υποχρεωτικά πρέπει να διατηρείται απόσταση 5 μέτρων από την τελευταία σειρά από ξαπλώστρες μέχρι τη θάλασσα.

5. Σε μια μεγάλη παραλία μπορούν να υπάρχουν πολλές παραχωρήσεις σε «ομπρελάδες»;

Ναι. Αλλά πρέπει να καταλαμβάνουν έως 500 τ.μ. έκαστος και να διατηρούν ανάμεσά τους ελεύθερη ζώνη 100 μέτρων (και συνολικά να καταλάβουν έως το 50% μιας παραλίας). Η υποχρέωση ελεύθερης ζώνης δεν ισχύει για τις περιπτώσεις χρήσης της παραλίας από τις επιχειρήσεις που βρίσκονται σε επαφή με αυτήν.

6. Τα εστιατόρια «επάνω στο κύμα» είναι παράνομα;

Ναι. Ο νόμος απαγορεύει ρητά την τοποθέτηση τραπεζοκαθισμάτων από επιχειρήσεις υγειονομικού ενδιαφέροντος.

7. Τι ισχύει για τις καντίνες;

Μπορούν να καταλάβουν μέχρι 15 τ.μ. Πρέπει να λειτουργούν με άδεια και να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Δεν επιτρέπεται να έχουν ηχεία και πρέπει να απέχουν 100 μέτρα από τις παραθαλάσσιες επιχειρήσεις (λ.χ. κέντρα αναψυχής, ξενοδοχεία).

8. Επιτρέπονται περιφράξεις επάνω στην άμμο;Κατηγορηματικά όχι. Η παραχώρηση απλής χρήσης δεν ακυρώνει την κοινοχρησία του αγαθού. Επίσης απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή που συνδέεται μόνιμα με το έδαφος, όπως οι πακτώσεις με τσιμέντο.
9. Τι ισχύει για τη μουσική;

Απαγορεύεται η τοποθέτηση ηχητικών συστημάτων στον δημόσιο χώρο. Στις περιπτώσεις παραθαλάσσιων επιχειρήσεων, η παραγόμενη στάθμη θορύβου δεν πρέπει να ξεπερνά τα 50 ντεσιμπέλ.

10. Τι ισχύει για τον φωτισμό;

Πρέπει να είναι χαμηλός και περιορισμένος, στο απολύτως αναγκαίο για λόγους ασφαλείας και καθοδήγησης.

11. Αυτά ισχύουν για όλες τις παραλίες;

Ναι, εκτός από τις παραλίες των προστατευόμενων περιοχών (Natura), όπου υπάρχουν πιο συγκεκριμένοι περιορισμοί, όπως η απαγόρευση ισοπέδωσης των αμμοθινών και ο υποχρεωτικός καθημερινός καθαρισμός τους.

12. Ποιοι είναι υπεύθυνοι για τι

Πού μπορεί να απευθυνθεί ένας πολίτης για να καταγγείλει παρανομίες στη χρήση μιας παραλίας; Τυπικά υπεύθυνοι είναι ο δήμος αλλά και το αρμόδιο Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας (οι παλαιές Κτηματικές Υπηρεσίες). Αυτοψίες πρέπει να πραγματοποιούν και οι δύο για την τήρηση των όσων έχουν συμφωνηθεί, επομένως ο πολίτης μπορεί να απευθυνθεί σε οποιονδήποτε από τους δύο. Στην πραγματικότητα βέβαια, επειδή οι μισθώσεις παραλιών γίνονται κατά κανόνα σε τοπικούς επιχειρηματίες, είναι ίσως σοφότερο να απευθυνθεί κάποιος απευθείας στο Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας, κάνοντας έγγραφη καταγγελία. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις (λ.χ. ηχορρύπανση) ενδέχεται να εμπλέκεται και η αστυνομία. Ειδικά για τις επιχειρήσεις που ενοικιάζουν μέσα θαλάσσιας αναψυχής, αποκλειστικά υπεύθυνο είναι το Λιμενικό Σώμα, το οποίο ορίζει και τους ειδικούς όρους λειτουργίας τους.

Δυστυχώς, στην πράξη οι έλεγχοι από τις υπηρεσίες στις μισθώσεις είναι ελάχιστες, άλλοτε ελλείψει προσωπικού και άλλοτε ελλείψει βούλησης. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα χώρου εστίασης στη Μύκονο, όπου (παρά τις επαναλαμβανόμενες καταγγελίες) έχει καταπατήσει την παραλία, χτίζοντας κιόσκια, κτίσματα, πέργκολες, τοιχία και ό,τι άλλο εξυπηρετεί την επιχείρηση…