Την επόμενη φορά που κάποιος θα σας ρωτήσει προκλητικά “Είσαι μάγκας ρε ?”, μην βιαστείτε να απαντήσετε καταφατικά. Ψέμματα θα πείτε. Μάγκες ή μαγκίες ήταν τα τάγματα αρματωλών και κλεφτών, πριν την επανάσταση.

Μαγκιώρος ήταν ο “κάπος” (αρχηγός) ενός τέτοιου τάγματος. Μετά την Επανάσταση, οι “μαγκίες” ήταν οι μικρές συμμορίες που ζούσαν στην ημιπαρανομία. Τώρα, αν μετά ταύτα, επιμένετε να θεωρείτε εαυτόν “μάγκα”, προφανώς πλανάσθε.

Eπίσης, μην κορδώνεστε αν κάποιος σας αποκαλέσει “Μόρτη“, εκτός φυσικά κι αν είστε νεκροθάφτης : Την εποχή του Κριμαϊκού πολέμου (1854-1857) ξέσπασε επιδημία χολέρας στην Αθήνα. Κάποιοι από τους περιθωριακούς τύπους της εποχής έγιναν -εκ των περιστάσεων- νεκροθάφτες, καθώς ο αριθμός των νεκρών είχε αυξηθεί δραματικά (πέθαναν στην επιδημία περίπου 3000 άτομα από τους 30000 κατοίκους που είχε τότε η Αθήνα).Εξ ού και ο λαός τους αποκάλεσε “μόρτηδες” από τη γαλλική λέξη mort, που σημαίνει νεκρός.

Αν τώρα, ο μικρός ανηψιός σας, τύχει να σας αποκαλέσει “Νταή“, μην τον παρεξηγήσετε. Δίκιο θα έχει : Η λέξη «Dayi» (το ψηφίο “y” δεν προφέρεται) σημαίνει στην τουρκική γλώσσα «θείος», μπάρμπας. Διασταλτικά βέβαια, η έννοια περιλάβει και τον «προστάτη», τον «υπερασπιστή» του ανυπεράσπιστου -στις ανδροκρατούμενες κοινωνίες- θηλυκού. Από αυτή την έννοια, ξεκίνησε και η λέξη kabadayi, που κατ’ αρχήν σημαίνει «μεγάλος αδελφός» (μόνη η λέξη “kaba” σημαίνει αγενής, άξεστος, τραχύς).

Καπανταήδες ονομάζονται και οι «αρχηγοί» τοπικών συμμοριών που ελέγχουν μία συνοικία αλλά και φροντίζουν για την απονομή «δικαίου» κατά την δική τους φυσικά άποψη.Οι απανταχού τραμπούκοι (το είδος ευδοκιμεί και στα blogs/forum), θα πρέπει να γνωρίζουν τα εξής : Το “ευγενές” είδος εμφανίστηκε κατά το έτος 1862. Επρόκειτο περί μπράβων των πολιτικάντηδων. Περιθωριακοί τύποι που χρησιμοποιούνταν κατά τον προεκλογικό αγώνα διαφόρων υποψηφίων, ασκώντας εκβιασμούς, απειλές και τρομοκρατία σε βάρος των πολιτικών αντιπάλων. Επειδή τα καφενεία στου Ψυρρή έσφυζαν από αυτούς τους περιθωριακούς τύπους, οι πολιτικοί άρχοντες αναζητούσαν ανάμεσά τους, εκείνους που θα τους στήριζαν στις δημόσιες συγκεντρώσεις.

Όσοι προσλαμβάνονταν, εκτός από την χρηματική αμοιβή που εισέπρατταν, απολάμβαναν κερασμένους τους καφέδες τους, αλλά και τα κουβανέζικα πούρα τύπου “Trabucos”, που μοίραζαν οι πολιτικοί άρχοντες προκειμένου να κερδίσουν την υποστήριξη όσων αποβρασμάτων είχαν βροντερή φωνή. Από κεί πήραν και τ’ όνομά τους. Τα υπόλοιπα ρεμάλια, παρέμεναν άνεργα, αφού “δεν έκαναν ούτε για ζήτω” (από εκεί προέρχεται η σχετική ρήση). Για το τέλος αφήσαμε τους Κουτσαβάκηδες : Αυτοί ήσαν ταραχοποιά στοιχεία, που σύχναζαν στα καφενεία του Ψυρρή. Ήταν τύποι με μακριές μουστάκες, αφόρετο το ένα μανίκι του σακακιού τους και μυτερά παπούτσια και σε διαρκή επιζήτηση της παρεξήγησης και του καβγά.

Σύμφωνα με μία εκδοχή, ο λόγος που είχαν αφόρετο το μανίκι του σακακιού τους ήταν για να προλάβουν, σε περίπτωση επίθεσης από μέλος άλλης συμμορίας, να τυλίξουν το χέρι τους και να το προτάξουν για να προστατευτούν από το μαχαίρωμα, αφού τα αλληλομαχαιρώματα ήταν σύνηθες φαινόμενο. Η “Ακρόπολις” αναφέρει πως ονομάστηκαν “κουτσαβάκηδες” επειδή υποδύονταν ότι κούτσαιναν, εξ αιτίας δήθεν τραύματος που υπέστησαν σε συμπλοκή με την αστυνομία. Αλλη εκδοχή, σύμφωνα με το “Σκρίπ”, είναι πως το όνομα το πήραν από έναν Πειραιώτη, τον Δημήτρη Κουτσαβάκη, έναν εριστικό δεκανέα του ιππικού (για να πάρετε μία ιδέα, φανταστείτε τον σημερινό Usound, αλλά με μουστάκια, στολή και άλογο !).

Όταν ανέλαβε τα καθήκοντα του, ως αστυνομικός διευθυντής στου Ψυρρή, ο Δημήτριος Μπαϊρακτάρης έκανε σημαντικές εκκαθαρίσεις στην περιοχή με αποτέλεσμα να απαλλάξει την Αθήνα από τους κουτσαβάκηδες. Εκτός από τη φυλάκιση και το κούρεμα με την ψιλή, έδωσε εντολή να τους κόβουν το μισό μουστάκι (υποχρεώνοντάς τους να ξυρίσουν και το άλλο μισό – θανάσιμη προσβολή για τους μάγκες της εποχής). Τους έκοβε επίσης τις μύτες απ’ τα παπούτσια και το μανίκι που κρεμόταν, δηλαδή τα σύμβολα της ιδιότητάς τους.

Όχι, δεν είναι ο Φιντέλ, είναι ο φόβος και τρόμος των Κουτσαβάκηδων, Δημήτριος Μπαϊρακτάρης !