Εφυγε από την Ελλάδα πάπτωχος και πολυτραυματίας ως αγωνιστής του ’21 και κατάφερε να δημιουργήσει ένα δίκτυο Ζαππείων που προήγαγαν τον πολιτισμό σε μεγάλες πόλεις του κόσμου. Δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του. Τα κληροδοτήματά του, όμως, παραμένουν θυμίζοντας ότι επειδή ακριβώς γνώριζε την παθογένεια της ελληνικής γραφειοκρατίας, φρόντισε να δεσμεύσει με τέτοιο τρόπο τις ελληνικές κυβερνήσεις ώστε να σώζεται μέχρι σήμερα το έργο του.

Ποιος στ’ αλήθεια είναι ο Ευάγγελος Ζάππας το όνομα του οποίου είναι συνδεδεμένο με το Μέγαρο που χρησιμοποιήθηκε αρχικά για τους αγώνες ξιφασκίας της πρώτης Ολυμπιάδας του 1896 κι αργότερα με εμπορικές κι άλλες εκθέσεις αποτελώντας ένα από τα μεγαλύτερα αρχιτεκτονικά στολίδια της Αθήνας;

«Ελάχιστοι γνωρίζουν την περίπτωση του Ζάππα αλλά και ποιο είναι πραγματικά το Ζάππειο », μας λέει ο ραδιοφωνικός παραγωγός, Μάκης Προβατάς, που συντόνισε την πρόσφατη εκδήλωση της Επιτροπής Ολυμπίων και Κληροδοτημάτων και του Συλλόγου Φίλων Ζαππείου (161 χρόνια μετά το θάνατο του Ευαγγέλη Ζάππα) στο Περιστύλιο του Ζαππείου. Για τον ίδιο – που μαζί με τους οικοδεσπότες καλωσόρισαν πάνω από 400 άτομα σε μια βραδιά τιμής στην εθνική ευεργεσία – η ευεργεσία δεν έχει να κάνει μόνο με την κατάθεση χρημάτων αλλά και με τη διεκπεραίωσή της. «Η ευεργεσία δεν τελειώνει όταν κάποιος δίνει τα λεφτά», μας λέει. «Για την ακρίβεια, εκεί ακριβώς αρχίζει…»

Η βραδιά απέτισε τιμή και σε σημαντικούς σύγχρονους ΄Ελληνες. Τιμήθηκαν ο ακαδημαϊκός, Δημήτρης Νανόπουλος, η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα και ο ποιητής, Τίτος Πατρίκιος.

Ζάππας: Μια υποτιμημένη φυσιογνωμία

Με την ευκαιρία, δοκιμάσαμε να ιχνηλατήσουμε τον Ευαγγέλη Ζάππα μέσα από την έρευνα που έχει διενεργήσει ο διευθυντής της εφημερίδας Εστία αλλά και ιδιοκτήτης του Μικρού Ρωμιού, Ελευθέριος Σκιαδάς και οι συνεργάτες του.

«Ο Ζάππας είναι μια υποτιμημένη φυσιογνωμία», μας λέει ο κ. Σκιαδάς, συγγραφέας του σχετικού βιβλίου «Ολύμπια» που έχει εκδοθεί αλλά και των «Ζάππαι» και «Ζάππειον» που είναι υπό έκδοση σε μια πρωτοβουλία του Συλλόγου Φίλων Ζαππείου.

«΄Ηταν συνταγματάρχης του ελληνικού στρατού και προωθημένο πνεύμα. ‘ Εφυγε από την Ελλάδα διότι έπεσε η διχόνοια – Καποδιστριακοί ενάντια Αντικαποδιστριακών. Κι εκείνος αρνούμενος να συμμετάσχει πήγε να βρει την τύχη του πικραμένος για την κατάσταση που επικρατούσε. Εφυγε πάμπτωχος, πήγε στη Ρουμανία, έκανε τον πρακτικό γιατρό, κι από εκεί κατάφερε και δικτυώθηκε μέσω εκκλησιαστικών παραγόντων και έκανε περιουσία. Δεν επέστρεψε ποτέ στην Ελλάδα. Με την επιμέλειά του κι επειδή γνώριζε την παθογένεια της ελληνικής γραφειοκρατίας, φρόντισε να δεσμεύσει με τέτοιο τρόπο τις ελληνικές κυβερνήσεις ώστε να σώζεται μέχρι σήμερα το έργο του. Υπήρξε διορατικός διότι γνώριζε την ελληνική παθογένεια», μας λέει ο κ. Σκιαδάς.

Ανατροπή των όσων γνωρίζαμε μέχρι τώρα

Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, στα υπό έκδοση βιβλία «ανατρέπεται ότι γνωρίζαμε μέχρι τώρα και για το Ζάππειο και για το Ζάππα. Είναι πολύ πιο ουσιαστική και η παρουσία και η συνεισφορά του. Δεν αναγνωρίζεται ο Ζάππας μόνο στη δημιουργία ενός Μεγάρου για Ολυμπιακούς Αγώνες – είναι πολύ ευρύτερη η συνεισφορά του. Ο Ζάππας δημιουργεί ιδεολογία κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες. Η Ελλάδα είναι πάλι πιεσμένη οικονομικά, προσπαθεί να ανοιχτεί στις αγορές και προσπαθεί να βρει διέξοδο προσαρμόζοντας την Ελλάδα στις απαιτήσεις της εποχής που είναι η δημιουργία εμπορικών εκθέσεων, τις οποίες όμως αυτός επέκτεινε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της παραγωγής: χειροποίητη, σωματική, πνευματική».

Σήμερα σε τι κατάσταση βρίσκονται τα κληροδοτήματά του; «Δυστυχώς έχουν ξεπέσει λόγω της κακής διαχείρισης εκ μέρους του ελληνικού δημοσίου. Το Ζάππειο Παρθεναγωγείο στην Κωνσταντινούπολη εκπροσωπεί ένα διεθνές δίκτυο από Ζάππεια τα οποία παρήγαγαν πολιτισμό καταρχάς για τις ελληνίδες και κατά δεύτερον για τους τόπους που είχαν ιδρυθεί. Το δίκτυο αυτό έχει καταρρεύσει και παραμένει εμβληματικό μόνο το Παρθεναγωγείο της Κωνσταντινούπολης».

Στα νέα βιβλία, όπως μας λέει ο κ. Σκιαδάς – που συντόνισε ερευνητική ομάδα η οποία χωρίς κανένα οικονομικό αντίκρυσμα ταξίδεψε σε 11 χώρες και συγκέντρωσε το υλικό των Ζαππαίων – θα αποκαλυφθούν τα σχέδια του Ζαππείου, το κόστος του κτηρίου, τι προβλεπόταν να γίνει και τι έγινε, ποια η σχέση του Ζαππείου με το Παναθηναϊκό Στάδιο και γιατί τοποθετήθηκε σ’ εκείνο το σημείο. Γιατί, άραγε;

«Το Καλλιμάρμαρο είναι ιδιοκτησία του Ζαππείου. Και τοποθετήθηκε εκεί για να υπάρχει ο αθλητισμός με την εμπορική και βιομηχανική έκθεση σε αρμονία».

«Δηλαδή το Ζάππειο τι ήταν; Το σπίτι του Ζάππα;»,

Το ότι πολύ λίγα πράγματα γνωρίζουμε για το Ζάππα και το Ζάππειο συνυπογράφει η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Ζαππείου, Φαίνη Χατζηαθανασιάδου. «Οι άνθρωπο ακόμα μας ρωτούν: Δηλαδή το Ζάππειο τι ήταν; Το σπίτι του Ζάππα; Κάποιος πρέπει να το “διορθώσει” αυτό…»

http://www.thetoc.gr