Η ΠΑΙΔΙΚΗ ηλικία πρέπει να είναι μια ευτυχισμένη περίοδος. Μια περίοδος κατά την οποία τα παιδιά απολαμβάνουν στοργή και προστασία. Μια περίοδος αθωότητας. Από τα παιδιά αναμένεται να παίζουν, να μαθαίνουν και να αναπτύσσουν ιδιότητες οι οποίες θα τα βοηθήσουν να γίνουν υπεύθυνοι ενήλικοι. Τα παιδιά δεν πρέπει να σκοτώνονται, και ασφαλώς δεν πρέπει να γίνονται φονιάδες. Ωστόσο, σε καιρό πολέμου, συμβαίνουν πολλά πράγματα που δεν πρέπει να συμβαίνουν.

Δυστυχώς, οι πόλεμοι αφθονούν σε παγκόσμια κλίμακα και θερίζουν παιδικές ζωές, καταστρέφοντας τόσο τα παιδιά όσο και την παιδική τους ηλικία. Το 1993, μεγάλες συρράξεις μαίνονταν σε 42 χώρες ενώ παράλληλα πολιτική βία ξέσπασε σε 37 άλλες χώρες. Και στις 79 αυτές χώρες ζούσαν παιδιά.

Πολλοί νεαροί σήμερα ποτέ δεν γνώρισαν την ειρήνη. Στο τέλος του 1995, οι εχθροπραξίες συνεχίζονταν στην Ανγκόλα 30 και πλέον χρόνια, στο Αφγανιστάν 17 χρόνια, στη Σρι Λάνκα 11 χρόνια και στη Σομαλία 7 χρόνια. Στον έναν τόπο μετά τον άλλον, οι πολιτικοί μιλούσαν με πεποίθηση για «την ειρηνευτική διαδικασία», αλλά η αδυσώπητη διαδικασία του πολέμου συνέχιζε να καταστρέφει ανθρώπινες ζωές.

Ο πόλεμος ανέκαθεν έβλαπτε τα παιδιά, αλλά η μεταβαλλόμενη φύση του πολέμου στους σύγχρονους καιρούς έχει ως αποτέλεσμα την κλιμακούμενη αύξηση των απωλειών σε αμάχους, στους οποίους περιλαμβάνονται και παιδιά. Στη διάρκεια των πολέμων που έλαβαν χώρα το 18ο και το 19ο αιώνα, καθώς και στις αρχές αυτού του αιώνα, περίπου τα μισά θύματα πολέμου ήταν άμαχοι. Στο Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που διήρκεσε από το 1939 ως το 1945, οι θάνατοι αμάχων αυξήθηκαν φτάνοντας τα δύο τρίτα των θυμάτων πολέμου εξαιτίας, εν μέρει, των σφοδρών βομβαρδισμών των πόλεων.

Στο τέλος της δεκαετίας του 1980, οι απώλειες αμάχων στους πολέμους εξακοντίστηκαν αγγίζοντας σχεδόν το 90 τοις εκατό! Ένας λόγος είναι ότι οι πόλεμοι έχουν γίνει περισσότερο πολύπλοκοι. Τώρα πια οι στρατοί δεν αναμετριούνται μόνο στο πεδίο της μάχης. Οι περισσότερες συγκρούσεις σήμερα δεν διεξάγονται μεταξύ χωρών αλλά μέσα στις ίδιες τις χώρες. Επιπλέον, οι μάχες λαβαίνουν χώρα σε χωριά ή πόλεις, και εκεί, μέσα στην αγριότητα και στην καχυποψία, οι φονιάδες δεν κάνουν διάκριση ανάμεσα σε εχθρούς και σε αθώους περαστικούς.

Οι απώλειες σε παιδιά είναι μεγάλες. Σύμφωνα με το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά, υπολογίζεται ότι, την τελευταία δεκαετία και μόνο, οι πόλεμοι έχουν αφαιρέσει δύο εκατομμύρια παιδικές ζωές και έχουν αφήσει ανάπηρα ακόμα τέσσερα με πέντε εκατομμύρια παιδιά. Ο πόλεμος έχει αφήσει ορφανά περισσότερα από ένα εκατομμύριο παιδιά και άστεγα πάνω από 12 εκατομμύρια. Εξαιτίας του πολέμου, γύρω στα δέκα εκατομμύρια παιδιά έχουν ψυχολογικά τραύματα.

Οι βιβλιοθήκες βρίθουν από βιβλία σχετικά με τον πόλεμο. Αυτά αναλύουν το πώς και το γιατί διεξάχθηκαν οι μάχες· περιγράφουν τα όπλα και τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν· μνημονεύουν τους στρατηγούς που διηύθυναν τις σφαγές. Οι ταινίες μεγιστοποιούν τη συγκίνηση και μικροποιούν τα παθήματα του πολέμου. Αυτά τα βιβλία και οι ταινίες ελάχιστα πράγματα λένε για τα αθώα θύματα. Τα επόμενα άρθρα εξετάζουν πώς εκμεταλλεύονται ορισμένοι τα παιδιά χρησιμοποιώντας τα ως πολεμιστές, πώς γίνεται να είναι τα παιδιά πιο ευάλωτα από όλα τα θύματα και γιατί λέμε ότι τα παιδιά σήμερα μπορούν να απολαύσουν ένα αληθινά λαμπρό μέλλον.

Παιδιά—Θύματα του Πολέμου

«Σύμφωνα με τον ειδικό εκπρόσωπο του Ο.Η.Ε. Ολάρα Ουτουνού, οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις της τελευταίας δεκαετίας αφαίρεσαν τη ζωή δύο εκατομμυρίων παιδιών, άφησαν πάνω από ένα εκατομμύριο ορφανά και προκάλεσαν το σοβαρό τραυματισμό ή τον ακρωτηριασμό άλλων έξι εκατομμυρίων παιδιών», αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Γκρέβενερ Τσάιτουνγκ (Grevener Zeitung). Το Συμβούλιο Ασφαλείας του Ο.Η.Ε. έχει καταδικάσει όλες τις ενέργειες που καθιστούν τα παιδιά στόχο επίθεσης. Ιδιαίτερη ανησυχία προκαλεί το γεγονός ότι πάνω από 300.000 παιδιά σε όλο τον κόσμο χρησιμοποιούνται ως στρατιώτες. Λέγεται ότι πολλά από αυτά τα στρατολογούν δια της βίας, και το ένα τρίτο είναι κορίτσια. Συχνά τα παιδιά-στρατιώτες χρησιμοποιούνται σε αποστολές αυτοκτονίας. Μια νεοϊδρυθείσα ένωση μη κυβερνητικών οργανώσεων απαιτεί την υπογραφή ενός διεθνούς πρωτοκόλλου το οποίο να ανεβάζει την κατώτατη ηλικία στράτευσης στα 18 χρόνια.

Νεαρά Θύματα Πολέμου

Το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) υπολογίζει ότι από τους 800.000 ανθρώπους που σφαγιάστηκαν στις φυλετικές διαμάχες της Ρουάντα, 300.000 ήταν παιδιά, αναφέρει η γερμανική εφημερίδα Λάιπτσιγκερ Φόλκστσαϊτουνγκ. Υπολογίζεται ότι 100.000 και πλέον παιδιά στη Ρουάντα ζουν σε σπιτικά χωρίς επίβλεψη από κάποιον ενήλικο. «Η καθημερινή τους ζωή πλήττεται από υπερβολική φτώχεια», λέει η εφημερίδα.

Πουθενά αλλού δεν γίνεται πιο έκδηλη η κτηνωδία του εμφύλιου πολέμου από ό,τι στην επίδραση που ασκεί στα παιδιά. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, δύο εκατομμύρια και πλέον παιδιά έχασαν τη ζωή τους σε εμφύλιες συγκρούσεις, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες. Άλλα έξι εκατομμύρια τραυματίστηκαν. Ολοένα και περισσότερα παιδιά γίνονται στρατιώτες. Κάποιο παιδί-στρατιώτης λέει: «Με εκπαίδευσαν. Μου έδωσαν όπλο. Έπαιρνα ναρκωτικά. Σκότωνα πολίτες. Πολλούς πολίτες. Ήταν απλώς ένας πόλεμος . . . Εκτελούσα απλώς εντολές. Το ήξερα ότι ήταν κακό. Δεν ήταν κάτι που το ήθελα».

Πολλά παιδιά σε χώρες όπου ο εμφύλιος πόλεμος έχει γίνει τρόπος ζωής μεγαλώνουν χωρίς να γνωρίσουν ποτέ την ειρήνη. Ζουν σε έναν κόσμο όπου τα σχολεία έχουν καταστραφεί και όπου η ανταλλαγή απόψεων έχει αντικατασταθεί από την ανταλλαγή πυρών. Η 14χρονη Ντούντζα λέει: «Έχουν σκοτωθεί τόσοι άνθρωποι . . . Δεν μπορείς να ακούσεις πια το κελάηδημα των πουλιών παρά μόνο το κλάμα των παιδιών που έχουν χάσει μητέρα ή πατέρα, αδελφό ή αδελφή».

Η Οικτρή Κατάσταση των Παιδιών στον Πόλεμο

Οι οργανώσεις Γη των Ανθρώπων (Terre des Hommes) φροντίζουν για τα παιδιά που βρίσκονται σε ανάγκη. Σύμφωνα με την Πέτρα Μπόξλερ, πρόεδρο αυτής της οργάνωσης στη Γερμανία, «περίπου δύο εκατομμύρια παιδιά έχασαν τη ζωή τους τα τελευταία δέκα χρόνια σε πολέμους, αψιμαχίες και οδομαχίες». Επιπρόσθετα, αναφέρει η εφημερίδα Ζουντόιτσε Τσάιτουνγκ (Süddeutsche Zeitung), άλλα έξι εκατομμύρια παιδιά έχουν τραυματιστεί βαριά και δέκα εκατομμύρια έχουν υποστεί σοβαρά ψυχικά τραύματα. Η Μπόξλερ δηλώνει με λύπη ότι, για τα παιδιά, οι πόλεμοι έχουν γίνει πιο επικίνδυνοι τελευταία. Σε μερικές περιοχές, παιδιά εξαναγκάζονται να εκπαιδευτούν ως δολοφόνοι, και σε άλλες χώρες «χρησιμοποιούνται ως ζωντανοί ανιχνευτές ναρκών».

Καμιά Διέξοδος για τα Παιδιά

«Σε γενικές γραμμές, τα παιδιά άρχισαν να πέφτουν θύματα των συγκρούσεων των μεγαλυτέρων τους όταν ο πόλεμος έγινε ολοκληρωτικός: οι βόμβες και οι πύραυλοι σκοτώνουν ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας», δηλώνει το περιοδικό Δι Ικόνομιστ (The Economist). «Οι εμφύλιοι πόλεμοι—οι πιο συνηθισμένοι σήμερα—πολλές φορές καταστρέφουν ολόκληρες χώρες. Σε μερικά μέρη, οι υπηρεσίες παροχής βοήθειας τώρα πρέπει να μεριμνούν εξίσου τόσο για την αποστράτευση παιδιών όσο και για την παροχή των βασικών ειδών διατροφής. Όπου και αν πάνε μπορούν να αναμένουν ότι θα βρουν παιδιά μεταξύ των προσφύγων, των τραυματιών και των νεκρών». Αν και όλοι ισχυρίζονται ότι αγαπούν τα παιδιά, εκείνα είναι που υποφέρουν όσο ποτέ προηγουμένως. Οι υπηρεσίες παροχής βοήθειας υπολογίζουν ότι 24 εκατομμύρια παιδιά κάτω των 18 ετών εκτοπίστηκαν εξαιτίας του πολέμου το περασμένο έτος και ότι περίπου 2 εκατομμύρια σκοτώθηκαν την τελευταία δεκαετία. Άλλα τέσσερα με πέντε εκατομμύρια παιδιά έμειναν ανάπηρα. «Τις ψυχολογικές συνέπειες μπορούμε μόνο να τις φανταστούμε», αναφέρει το ίδιο περιοδικό.

Κάποτε, τα θύματα του πολέμου ήταν κυρίως στρατιώτες. Τώρα, όχι πια. Τα περασμένα δέκα χρόνια, οι πόλεμοι έχουν αφήσει ανάπηρα και έχουν σκοτώσει πολύ περισσότερα παιδιά από ό,τι στρατιώτες. Περίπου δύο εκατομμύρια παιδιά πέθαναν σε πολέμους την περασμένη δεκαετία, αναφέρει η έκθεση του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά με τίτλο Η Κατάσταση των Παιδιών του Κόσμου το 1995 (The State of the World’s Children 1995). Ακόμη 4 ως 5 εκατομμύρια παιδιά έχουν ακρωτηριαστεί, πάνω από 5 εκατομμύρια αναγκάστηκαν να καταφύγουν σε προσφυγικά στρατόπεδα και πάνω από 12 εκατομμύρια έμειναν άστεγα. Η έκθεση δηλώνει: «Αυτές είναι οι στατιστικές της ντροπής. Και ρίχνουν μια ζοφερή σκιά στις μελλοντικές γενιές και στην προσπάθειά τους για σταθερότητα και κοινωνική συνοχή».

 

Παιδιά και Πόλεμος

Στη διάρκεια των περασμένων δέκα χρόνων, ο πόλεμος έχει αποδειχτεί πολύ πιο επικίνδυνος για τους αμάχους—ιδιαίτερα τα παιδιά—παρά για τους στρατιώτες, σύμφωνα με μια πρόσφατη έκθεση από τη βρετανική υπηρεσία παροχής βοήθειας «Σώστε τα Παιδιά». Ο εκπρόσωπος της υπηρεσίας για το εξωτερικό είπε, σύμφωνα με το Ασοσιέιτεντ Πρες: «Εννέα από τα 10 θύματα πολέμου είναι άμαχοι. Τα παιδιά είναι πολύ συχνά τα κύρια θύματα—και αυτά έχουν μάλιστα πολύ περισσότερες πιθανότητες να πέσουν θύματα του πολέμου από ό,τι οι στρατιώτες». Η 25σέλιδη έκθεση υπολογίζει πόσα παιδιά έπεσαν θύματα την περασμένη δεκαετία σε όλο τον κόσμο και παρέχει τα ακόλουθα ζοφερά στατιστικά στοιχεία. Πάνω από 1,5 εκατομμύριο παιδιά σκοτώθηκαν σε πολέμους σε όλη τη γη· πάνω από 4 εκατομμύρια έμειναν ανάπηρα, τυφλώθηκαν, υπέστησαν εγκεφαλική βλάβη ή ακρωτηριάστηκαν· πάνω από 12 εκατομμύρια έχασαν το σπίτι τους· 10 εκατομμύρια έγιναν πρόσφυγες· 5 εκατομμύρια αναγκάστηκαν να ζήσουν σε στρατόπεδα προσφύγων και 1 εκατομμύριο παιδιά χωρίστηκαν από την οικογένειά τους. Ένα στα 200 παιδιά, σε παγκόσμια κλίμακα, υπέστη ψυχολογικά τραύματα από τον πόλεμο την περασμένη δεκαετία και χρειάστηκε βοήθεια για να ξεπεράσει τη συναισθηματική θλίψη.

Παιδιά στον Πόλεμο

Στη διάρκεια των περασμένων δέκα ετών, περίπου 1,5 εκατομμύριο παιδιά σκοτώθηκαν σε πολέμους, σύμφωνα με την έκθεση Η Κατάσταση των Παιδιών του Κόσμου το 1994 (The State of the World’s Children 1994), την οποία συντάσσει το Ταμείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά. Άλλα τέσσερα εκατομμύρια έχουν μείνει ανάπηρα, έχουν ακρωτηριαστεί, έχουν τυφλωθεί ή έχουν υποστεί εγκεφαλική βλάβη. Ο αριθμός εκείνων που έχουν γίνει πρόσφυγες υπολογίζεται ότι φτάνει τουλάχιστον τα πέντε εκατομμύρια. Παιδιά έχουν επίσης στρατολογηθεί. Σε πολλές χώρες, έχουν βασανίσει παιδιά και τα έχουν αναγκάσει να βλέπουν ή να παίρνουν μέρος σε ωμότητες. Σε κάποια περιοχή ο βιασμός κοριτσιών έχει γίνει «συστηματικό όπλο του πολέμου». Η αναφορά λέει: «Φαίνεται πως είναι σωστό να συμπεράνουμε ότι το επίχρισμα του πολιτισμού δεν είχε ποτέ άλλοτε φθαρεί τόσο πολύ».

Τα Παιδιά

Μερικά από τα πιο τραγικά θύματα στις πολεμικές ζώνες του κόσμου είναι τα παιδιά, πολλά από τα οποία έχουν στρατολογηθεί σε μέρη όπως η Αιθιοπία, ο Λίβανος, η Νικαράγουα και η Καμπότζη.

«Αυτό που φαίνεται καθαρά από το Ιράν, όπου μικρά αγόρια στέλνονταν στα ναρκοπέδια, είναι ότι τα αγόρια είναι πιο εύπλαστα, πιο φτηνά και μπορείς να τα κάνεις να φτάσουν σε κατάσταση έντονης συναισθηματικής έξαψης για μεγάλα χρονικά διαστήματα, με τρόπο που δεν μπορείς να το καταφέρεις με κανέναν ενήλικο στρατιώτη», έλεγε η εφημερίδα The Times του Λονδίνου. Σχολιάζοντας το πόσο κάτι τέτοιο μπορεί να αποκτηνώνει αυτά τα παιδιά, ο πρόεδρος μιας οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα έκανε το ερώτημα: «Πώς είναι ποτέ δυνατό να μεγαλώσουν ως πνευματικώς υγιείς και ισορροπημένοι ενήλικοι;»

Το ίδιο ερώτημα απηχεί και το βιβλίο του Ρότζερ Ρόζενμπλατ Children of War (Παιδιά του Πολέμου). Αυτός πήρε συνέντευξη από παιδιά που είχαν μεγαλώσει σε περιοχές όπου δεν γνώριζαν τίποτα άλλο εκτός από τον πόλεμο. Πολλά επέδειξαν αξιοθαύμαστη προσαρμοστικότητα στην αντιμετώπιση των φρικιαστικών εμπειριών τους. Άλλα όμως, όπως «πολλά προσφυγόπουλα που διέφυγαν με πλοιάρια, ειδικά εκείνα των οποίων οι γονείς είχαν μείνει πίσω στο Βιετνάμ, φαίνεται να έχουν σοβαρά προβλήματα και διαταραχές».  {πηγή}