Παγωτό η ιστορία του και όσα δεν ήξερες

Στην Ελλάδα, ο Βαυαρός Joseph Ludwig Graf von Armansperg, ένας εκ των τριών αντιβασιλέων που κυβερνούσαν έως ότου ενηλικιωθεί ο Όθωνας, αυτός που οδήγησε στην φυλακή τον Κολοκοτρώνη, προσέφερε στην Αθηναϊκή αριστοκρατία, το πρώτο παγωτό που γεύθηκε η Ελλάδα, το 1835.

Συγκεκριμένα, η σύζυγός του μαζί με Ιταλό διευθυντή ξενοδοχείου και ζαχαροπλάστη, παρουσίασαν κάτι νέο στους υψηλούς καλεσμένους. Εντυπωσιακό παγωτό διαφόρων χρωμάτων, που τους ενθουσίασε όλους. Για λίγο!

Στην Ελλάδα τότε, δεν ήταν διαθέσιμα τα χρώματα ζαχαροπλαστικής και χρησιμοποιήθηκαν μεταλλικά χρώματα, με αποτέλεσμα μία μαζική τροφική δηλητηρίαση. Παρά την δυσάρεστη πρεμιέρα, το παγωτό σύντομα κέρδισε την ελληνική κοινωνία και το 1841 στην συμβολή των οδών Αιόλου και Ευριπίδου, στην Αθήνα, ο ζαχαροπλάστης Καρδαμάτης, ανοίγει ένα από τα πρώτα ζαχαροπλαστεία και σερβίριζε «τερψιλαρύγγεια» δηλ. που τέρπουν-ευχαριστούν τον λάρυγγα όπως λουκούμια, γλυκά ταψιού, και παγωτόν.

Αργότερα, το παγωτό εκλαϊκεύεται και φθηναίνει, καθώς πολλοί Επτανήσιοι, οι οποίοι είχαν μάθει την τέχνη της Ιταλικής ζαχαροπλαστικής, την εφάρμοζαν στην Αθήνα, μετά την Ένωση των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα το 1864. Το εκλαϊκευμένο παγωτό λεγόταν γιάτσος από την ιταλική λέξη ghiaccio (πάγος).

«Μέσα στις βαθιές χαράδρες της Πάρνηθας, υπήρχε όλο το καλοκαίρι πετρωμένο χιόνι. Το κουβαλούσαν στην πόλη με ζώα, μέσα σε κοφίνια και ανάμεσα σε άχυρα. Έτσι διατηρούσαν τα τρόφιμα και κατασκεύαζαν το παγωτό τους το λεγόμενο «γιάτσο». Το μείγμα που ήταν γάλα, ζάχαρη και χιόνι, το έβαζαν πάνω σε μία μικρή πήλινη βάση, απ΄όπου και κρατούσαν το παγωτό και το πιπίλιζαν σιγά-σιγά» γράφει η εφημερίδα ΕΜΠΡΟΣ του 1952 σε άρθρο με τίτλο «Να πως εδροσίζοντο οι Αθηναίοι το 1870».

Το φυσικό παγοποιείο της Πάρνηθας σύντομα αντικαταστάθηκε από εργαστήρια και αργότερα εργοστάσια πάγου, και ο δρόμος για την ευρεία παρασκευή παγωτού είχε ανοίξει. Οι παγοπώλες ή μπουζιτζήδες από την τούρκικη λέξη buz (πάγος), εποχικό επάγγελμα που δεν υπάρχει πια, με τα κάρα τους στην αρχή και με τα τρίτροχα αργότερα, πουλούσαν κολώνες πάγου στις γειτονιές. Ο πάγος παρασκευαζόταν από πόσιμο νερό, αμμωνία και αλάτι.

Το πρώτο τυποποιημένο παγωτό είχε γεύση βανίλλια και κυκλοφόρησε το 1936 από την Ελληνική Βιομηχανία Γάλακτος ή ΕΒΓΑ, που πήρε την ευρεσιτεχνία της παραγωγής του παγωτού «ξυλάκι» στο οποίο απαγορεύονταν ο πάγος και το αλάτι. Πλανόδιοι λευκοφορεμένοι πωλητές παγωτού με τα γνωστά τρίτροχα καρότσια τους και το χαρακτηριστικό καμπανάκι τους, διαλαλούσαν στις γειτονιές την έλευση της φθηνής αναψυχής, όπως έγραφαν οι πρώτες διαφημίσεις της ΕΒΓΑ. Αργότερα η πώληση της προσιτής πολυτέλειας, πέρασε στα γαλακτοπωλεία και εν τέλει, στα περίπτερα και τα ψιλικατζίδικα που ταυτιζόμενα με τα παγωτά, όλοι τα αποκαλούσαν ΕΒΓΑ.

Η πώληση του παγωτού έγινε προϊόν ανταγωνισμού και οι γαλακτοβιομηχανίες συναγωνιζόντουσαν η μία την άλλη τόσο στις νέες γεύσεις των παγωτών όσο και σε τρανταχτές ονομασίες, κράχτες προσέλκυσης των καταναλωτών. Τα παγωτά «Κρόνος», «Όλυμπος», «Ταϋγετος», «Παρνασσός», «ΚΡΙ-ΚΡΙ», «Βόρειος Πόλος», «Ελβετία», «Σιβηρία», «Νότιος Πόλος», «ΕSKIMO», «Ρίγος», «Σταμάτησέ με και Δοκίμασέ με» προϊδεάζουν τον καταναλωτή για ενδιαφέρουσες παγωμένες γεύσεις όπως βανίλια, σοκολάτα, καϊμάκι πολίτικο, βερίκοκο, πεπόνι, καρπούζι, βύσσινο, μους ντε νταμ, καφέ, αχλάδι κ.α., σε κάθε γειτονιά που φτάνει ο παγωτατζής-σύμβολο, στην Αίγλη του Ζαππείου, σε γαλακτοπωλεία και ζαχαροπλαστεία, στην ΕΒΓΑ και σε κάθε δυνατό σημείο πώλησης παγωτού.

Σήμερα, ο μέσος Έλληνας, καταναλώνει 5,5 λίτρα παγωτό ετησίως.