Τι έρχεται στο μυαλό σας όταν ακούτε τη λέξη Πρωτομαγιά; Πορείες και διαδηλώσεις; Χορός γύρω από το γαϊτανάκι; Μια μέρα που είναι αργία;

ΑΝΑΛΟΓΑ με το πού ζείτε, μπορεί να έρθουν στο μυαλό σας εντελώς διαφορετικές εικόνες για την Πρωτομαγιά. Ωστόσο, αυτές συνδέονται μεταξύ τους. Μια σύντομη ματιά στις ρίζες της Πρωτομαγιάς θα ρίξει φως στο σημερινό εορτασμό της.

Αρχική Προέλευση

Στην αρχαία Ρώμη η πρώτη ημέρα του Μαΐου συνέπιπτε με τη γιορτή Φλωράλια, που ονομάστηκε έτσι προς τιμήν της Φλώρας, της θεάς της άνοιξης και των λουλουδιών. Ήταν περίοδος τραγουδιού, χορού και ανθοστόλιστων παρελάσεων. Οι Ρωμαίες πόρνες απολάμβαναν ιδιαίτερα τη γιορτή, επειδή θεωρούσαν τη Φλώρα προστάτιδα θεά τους.

Όταν οι Ρωμαίοι κατακτούσαν άλλες χώρες, έφερναν μαζί τους και τα έθιμά τους. Ωστόσο, στις χώρες των Κελτών οι Ρωμαίοι ανακάλυψαν ότι η πρώτη ημέρα του Μαΐου ήδη γιορταζόταν ως η γιορτή του Μπελτάν.* Το προηγούμενο βράδυ, οπότε άρχιζε η κελτική νέα ημέρα, όλες οι φωτιές σβήνονταν, και όταν ανέτελλε ο ήλιος οι άνθρωποι άναβαν υπαίθριες φωτιές στις κορυφές των λόφων ή κάτω από ιερά δέντρα για να καλωσορίσουν το καλοκαίρι και την αναγέννηση της ζωής. Έβγαζαν τα ζώα στα λιβάδια και επικαλούνταν τους θεούς για να τα προστατεύουν. Σύντομα τα Φλωράλια αναμείχθηκαν με το Μπελτάν και δημιουργήθηκε η γιορτή της Πρωτομαγιάς.

Για τους γερμανόφωνους και τους σκανδιναβικούς λαούς, η Βαλπούργεια Νύχτα ήταν το αντίστοιχο του Μπελτάν. Τη νύχτα εκείνη ξεκινούσαν τους εορτασμούς ανάβοντας φωτιές για να διώξουν τις μάγισσες και τα κακά πνεύματα. Άλλοι Ευρωπαίοι ανέπτυξαν τα δικά τους έθιμα της Πρωτομαγιάς, πολλά από τα οποία υπάρχουν μέχρι σήμερα.

Οι εκκλησίες του Χριστιανικού κόσμου ασκούσαν μικρή επιρροή σε αυτούς τους ειδωλολατρικούς εορτασμούς. «Η Πρωτομαγιά​—ή αλλιώς Μπελτάν—​ήταν η πιο έκλυτη ημέρα του ημερολογίου, η μοναδική γιορτή την οποία δεν μπόρεσε ποτέ να ελέγξει απόλυτα ούτε η Χριστιανική εκκλησία ούτε οποιαδήποτε άλλη εξουσία», παρατηρεί η αγγλική εφημερίδα Γκάρντιαν (Guardian).

Έθιμα της Πρωτομαγιάς

Μέχρι το Μεσαίωνα, νέα έθιμα είχαν ήδη προστεθεί σε αυτή τη γιορτή που είχε γίνει η αγαπημένη της Αγγλίας. Άντρες και γυναίκες περνούσαν τη νύχτα στα κοντινά δάση μαζεύοντας λουλούδια και ανθισμένα κλαδιά για να “καλωσορίσουν το Μάιο” όταν θα ανέτελλε ο ήλιος.* Η ανηθικότητα ήταν διαδεδομένη, σύμφωνα με το φυλλάδιο του Πουριτανού Φίλιπ Σταμπς Η Ανατομία των Καταχρήσεων (The Anatomy of Abuses). Οι συμμετέχοντες όριζαν ως γαϊτανάκι ένα δέντρο στο μέσο του χωριού, και αυτό γινόταν επίκεντρο χορών και παιχνιδιών που διαρκούσαν όλη την ημέρα. Ο Σταμπς αναφέρθηκε στο γαϊτανάκι ως «αυτό το αποκρουστικό Είδωλο». Οι άνθρωποι επέλεγαν τη βασίλισσα του Μαΐου, συχνά δε και το βασιλιά του Μαΐου, για να προΐσταται στις εκδηλώσεις. Τα γαϊτανάκια και οι βασίλισσες του Μαΐου συνηθίζονταν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης.

Ποια ήταν η σημασία αυτών των εθίμων της Πρωτομαγιάς; Η εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα εξηγεί: «Σε παλαιότερες περιόδους οι τελετές αυτές αποσκοπούσαν στην γονιμότητα των αγρών και κατ’ επέκταση των ζώων και των ανθρώπων, αργότερα όμως η αρχική αυτή σημασία χάθηκε και τα έθιμα επιβίωσαν απλώς ως λαϊκές γιορτές».

Παρακμή και Άνθηση

Οι Προτεστάντες Μεταρρυθμιστές προσπάθησαν να εξαλείψουν αυτή τη γιορτή που θεωρούνταν ειδωλολατρική. Η Καλβινιστική Σκωτία απαγόρευσε την Πρωτομαγιά το 1555. Έπειτα, το Αγγλικό Κοινοβούλιο που καθοδηγούνταν από τους Πουριτανούς απαγόρευσε τα γαϊτανάκια το 1644. Όταν η Αγγλία δεν είχε βασιλιά στη διάρκεια της Κοινοπολιτειακής περιόδου, οι «ακόλαστες συνήθειες» της Πρωτομαγιάς περιορίστηκαν. Ωστόσο, τα γαϊτανάκια αποκαταστάθηκαν μαζί με τη μοναρχία το 1660.

Οι εορτασμοί που σχετίζονταν με το γαϊτανάκι έσβησαν σταδιακά στη διάρκεια του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα αλλά αναβίωσαν τα πιο πρόσφατα χρόνια με πιο ηθικό χαρακτήρα. Πολλά από τα θεωρούμενα παραδοσιακά έθιμα της Πρωτομαγιάς, όπως τα παιδιά που χορεύουν γύρω από το γαϊτανάκι πλέκοντας τις ζωηρόχρωμες κορδέλες, προέρχονται από αυτή την πιο πρόσφατη εποχή. Ωστόσο, λαογράφοι που ερευνούν το πιο μακρινό παρελθόν της Πρωτομαγιάς ανακαλύπτουν πολλές από τις ειδωλολατρικές της ρίζες.

Ευρωπαίοι μετανάστες πήραν μαζί τους τα έθιμα της Πρωτομαγιάς σε νέους τόπους και μερικοί από τους απογόνους τους εξακολουθούν να τηρούν την Πρωτομαγιά με τον παραδοσιακό τρόπο. Εντούτοις, σε πολλές χώρες η Πρωτομαγιά, ή η πρώτη Δευτέρα μετά την 1η Μαΐου, τηρείται τώρα απλώς ως αργία.

Η Πρωτομαγιά Γίνεται Ημέρα των Εργαζομένων

Οι πορείες και οι διαδηλώσεις της σύγχρονης Πρωτομαγιάς ξεκίνησαν στη Βόρεια Αμερική. Γιατί άραγε εκεί; Η βιομηχανική επανάσταση έφερε νέες μηχανές συνεχούς λειτουργίας και ως αποτέλεσμα οι εργοστασιάρχες ανέμεναν συχνά από τους εργαζομένους τους να δουλεύουν μέχρι και 16 ώρες κάθε μέρα εκτός από τις Κυριακές. Σε μια προσπάθεια για τη βελτίωση της ζωής των εργατών, κάποια συνομοσπονδία εμπορικών και εργατικών ενώσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά απαίτησε να εφαρμοστεί η οχτάωρη εργάσιμη ημέρα ξεκινώντας από την 1η Μαΐου 1886. Οι περισσότεροι από τους εργοδότες δεν συμφώνησαν, και έτσι την 1η Μαΐου, χιλιάδες εργαζόμενοι έκαναν απεργία.

Η Εξέγερση του Χεϊμάρκετ στο Σικάγο του Ιλινόις έφερε τα πρώτα θύματα του εργατικού κινήματος στις Ηνωμένες Πολιτείες, και οι εργαζόμενοι στην Αγγλία, στη Γαλλία, στην Ισπανία, στην Ιταλία, στην Ολλανδία και στη Ρωσία έσπευσαν να προσφέρουν την υποστήριξή τους.* Το 1889 ένα διεθνές συνέδριο των σοσιαλιστικών κομμάτων που έγινε στο Παρίσι ανακήρυξε την 1η Μαΐου 1890 ημέρα διαδηλώσεων σε όλο τον κόσμο υπέρ της οχτάωρης εργάσιμης ημέρας. Έκτοτε, αυτή την ημερομηνία κάθε χρόνο οι εργαζόμενοι υψώνουν τη φωνή τους απαιτώντας καλύτερες συνθήκες εργασίας.

Στις δημοκρατίες της Σοβιετικής Ένωσης η Πρωτομαγιά γιορταζόταν κατά παράδοση με στρατιωτικές παρελάσεις και επιδείξεις τεχνολογικών επιτευγμάτων. Σήμερα πολλές χώρες τηρούν την 1η Μαΐου ως αργία που ονομάζεται Ημέρα των Εργαζομένων ή Παγκόσμια Ημέρα των Εργαζομένων. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο Καναδάς, όμως, γιορτάζουν την Ημέρα των Εργαζομένων την πρώτη Δευτέρα του Σεπτεμβρίου.

Αρχαίοι και Σύγχρονοι Συσχετισμοί

Η Πρωτομαγιά ήταν ανέκαθεν γιορτή του λαού. Οι εργαζόμενοι δεν πήγαιναν στη δουλειά είτε συμφωνούσαν οι εργοδότες τους είτε όχι. Οι κοινωνικοί ρόλοι αντιστρέφονταν. Ο βασιλιάς και η βασίλισσα της ημέρας επιλέγονταν από τον κοινό λαό και οι άρχουσες τάξεις αποτελούσαν συχνά αντικείμενο κοροϊδίας. Η Πρωτομαγιά, λοιπόν, συνδυάστηκε εύκολα με εργατικά κινήματα, και τον 20ό αιώνα οι σοσιαλιστές την είχαν ήδη αναγνωρίσει ως αργία.

Όπως γινόταν και στο παρελθόν με την Πρωτομαγιά, την Παγκόσμια Ημέρα των Εργαζομένων οι άνθρωποι παρελαύνουν στους δρόμους διαδηλώνοντας. Ωστόσο, η βία αποτελεί συνηθισμένο φαινόμενο των εορτασμών της Πρωτομαγιάς τα πρόσφατα χρόνια. Την Πρωτομαγιά του 2000, λόγου χάρη, έγιναν σε όλο τον κόσμο συλλαλητήρια ενάντια στον παγκόσμιο καπιταλισμό. Οι διαμαρτυρίες στιγματίστηκαν από συγκρούσεις, τραυματισμούς και φθορές περιουσιών.

Ικανοποίηση της Ανάγκης για Αλλαγή

Μιλώντας ρεαλιστικά, μπορούμε άραγε να αναμένουμε από τους ανθρώπους να φέρουν τις απαραίτητες παγκόσμιες αλλαγές οι οποίες θα ωφελήσουν όλα τα άτομα που έχουν ειλικρινή καρδιά; Σίγουρα όχι. Η αρχαία Γραφική παροιμία έχει επαληθευτεί επανειλημμένα: «Στον άνθρωπο που περπατάει δεν ανήκει το να κατευθύνει το βήμα του».​—Ιερεμίας 10:23.

Απαιτείται μια ανώτερη δύναμη​—πέρα από αυτήν των ανθρώπων—​για να φέρει ειρηνικές συνθήκες στον κόσμο. Η Πηγή αυτής της δύναμης είναι ο Δημιουργός της γης, ο Ιεχωβά Θεός. Ο Λόγος του, η Αγία Γραφή, λέει ότι αυτός “ανοίγει το χέρι του και χορταίνει την επιθυμία κάθε ζωντανού πλάσματος”. (Ψαλμός 145:16) Σας προσκαλούμε να εξετάσετε περαιτέρω τις θαυμάσιες υποσχέσεις του Θεού.

Σε εκπλήρωση της υποδειγματικής προσευχής που δίδαξε στους ακολούθους του ο Γιος του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, η Βασιλεία του Θεού θα έρθει, και είναι βέβαιο ότι το θέλημα του Θεού θα γίνει στη γη. Η Γραφή υπόσχεται ότι ο διορισμένος Άρχοντας του Θεού, ο Ιησούς Χριστός, «θα ελευθερώσει τον φτωχό που κραυγάζει για βοήθεια, καθώς και τον ταλαιπωρημένο και τον αβοήθητο. Θα λυπηθεί τον ασήμαντο και τον φτωχό, και τις ψυχές των φτωχών θα τις σώσει. Από την καταδυνάστευση και τη βία θα απολυτρώσει τις ψυχές τους».​—Ψαλμός 72:12-14. – https://wol.jw.org