«Ποτέ στην ιστορία των ανθρώπων δεν έχουν γίνει γνωστά τόσο πολλά πράγματα για μια τόσο περίπλοκη αρρώστια μέσα σε τόσο μικρό διάστημα», γράφει ο Δρ Τζέραλντ Τζ. Στάιν στο βιβλίο του Ενημέρωση για το AIDS—2003 (AIDS Update 2003). Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι «η ιστορία του HIV/AIDS είναι μια ιστορία αξιοσημείωτων επιστημονικών επιτευγμάτων». Τι έχει επιτευχθεί;

Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ιατρική γνώση και πείρα έχει δώσει στους ερευνητές τη δυνατότητα να αναπτύξουν συνδυασμούς φαρμάκων τα οποία προσφέρουν νέα ελπίδα στους ανθρώπους που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV. Επιπλέον, τα εκπαιδευτικά προγράμματα για το AIDS έχουν αποφέρει καρπούς σε αρκετές χώρες. Αλλά μήπως η επιτυχία τέτοιων προσπαθειών σημαίνει την αρχή του τέλους αυτής της θανατηφόρας επιδημίας; Μπορούν οι τρέχουσες επιστημονικές και εκπαιδευτικές προσπάθειες να ανακόψουν την εξάπλωση του AIDS; Εξετάστε τα ακόλουθα.

Φαρμακευτική Αγωγή

«Αχτίδα Ελπίδας στη Μάχη Κατά του Aids», έλεγε ο τίτλος στο τεύχος του περιοδικού Τάιμ (Time) με ημερομηνία 29 Σεπτεμβρίου 1986. Αυτή η «αχτίδα ελπίδας» δημιουργήθηκε από τα αποτελέσματα μιας κλινικής δοκιμής με τη χρήση αζιδοθυμιδίνης, ενός αντιρετροϊκού φαρμάκου, για την αντιμετώπιση του ιού HIV. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι ασθενείς που είχαν τον ιό HIV και έπαιρναν αζιδοθυμιδίνη ζούσαν περισσότερο. Έκτοτε, τα αντιρετροϊκά φάρμακα έχουν παρατείνει τη ζωή εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. (Βλέπε το πλαίσιο «Τι Είναι τα Αντιρετροϊκά Φάρμακα;» στη σελίδα 7.) Πόσο αποτελεσματικά έχουν αποδειχτεί στην αντιμετώπιση της λοίμωξης HIV;

Παρά τον αρχικό ενθουσιασμό για την κυκλοφορία της αζιδοθυμιδίνης, το περιοδικό Τάιμ ανέφερε ότι οι ερευνητές που ασχολούνται με το AIDS «ήταν βέβαιοι πως δεν [επρόκειτο] για το απόλυτο όπλο κατά του AIDS». Είχαν δίκιο. Μερικοί ασθενείς δεν μπορούσαν να ανεχτούν την αζιδοθυμιδίνη, και ως αποτέλεσμα αναπτύχθηκαν άλλα αντιρετροϊκά φάρμακα. Αργότερα η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ ενέκρινε έναν συνδυασμό αντιρετροϊκών φαρμάκων για ασθενείς που βρίσκονταν σε προχωρημένα στάδια της λοίμωξης HIV. Η συνδυασμένη θεραπευτική αγωγή, που περιλάμβανε τη λήψη τριών ή περισσότερων αντιρετροϊκών φαρμάκων, έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τους ανθρώπους που ασχολούνται με το AIDS. Μάλιστα, σε ένα διεθνές συνέδριο για το AIDS το οποίο διεξάχθηκε το 1996, κάποιος γιατρός έφτασε στο σημείο να ανακοινώσει ότι τα φάρμακα μπορεί να καταφέρουν να εξαλείψουν εντελώς τον ιό HIV από το σώμα!

Δυστυχώς, μέσα σε έναν χρόνο φάνηκε καθαρά ότι ακόμη και η αυστηρή προσκόλληση στη θεραπευτική αγωγή των τριών φαρμάκων δεν μπορούσε να εξοντώσει τον ιό HIV. Ωστόσο, μια έκθεση του Κοινού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών Κατά του HIV/AIDS (UNAIDS) λέει ότι «η συνδυασμένη θεραπεία με αντιρετροϊκά φάρμακα έχει βοηθήσει άτομα θετικά στον ιό HIV να ζήσουν μεγαλύτερο διάστημα, με καλύτερη υγεία και πιο παραγωγική ζωή». Στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη, λόγου χάρη, η χρήση αντιρετροϊκών φαρμάκων έχει μειώσει τους θανάτους από AIDS κατά 70 και πλέον τοις εκατό. Επιπλέον, αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η επιλεκτική θεραπεία με αντιρετροϊκά φάρμακα μπορεί να μειώσει σημαντικά τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού HIV από μια μολυσμένη έγκυο στο παιδί της.

Παρ’ όλα αυτά, εκατομμύρια ασθενείς που έχουν τον ιό HIV στερούνται τη δυνατότητα λήψης αντιρετροϊκών φαρμάκων. Γιατί;

«Ασθένεια των Φτωχών»

Η θεραπεία με αντιρετροϊκά φάρμακα χορηγείται ευρέως σε χώρες των οποίων οι κάτοικοι έχουν υψηλό εισόδημα. Ωστόσο, η Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας (WHO) υπολογίζει ότι σε μερικές αναπτυσσόμενες χώρες μόνο το 5 τοις εκατό των ατόμων που χρειάζονται τέτοια θεραπεία έχουν πρόσβαση στα φάρμακα. Εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών έχουν φτάσει μάλιστα στο σημείο να περιγράψουν αυτή την ανισορροπία ως «σοβαρή αδικία» και «παράδοξη αχρειότητα του σύγχρονου κόσμου».

Άνιση πρόσβαση στη θεραπεία μπορεί επίσης να υπάρχει και ανάμεσα σε πολίτες της ίδιας χώρας. Η εφημερίδα Δε Γκλόουμπ εντ Μέιλ (The Globe and Mail) αναφέρει ότι 1 στους 3 Καναδούς που πεθαίνουν από AIDS δεν έχει λάβει ποτέ αγωγή με αντιρετροϊκά φάρμακα. Αν και τα φάρμακα διατίθενται δωρεάν στον Καναδά, ορισμένες ομάδες έχουν παραβλεφθεί. «Αυτοί που στερούνται την κατάλληλη θεραπεία», λέει η παραπάνω εφημερίδα, «είναι εκείνοι που τη χρειάζονται πιο απεγνωσμένα: οι ιθαγενείς, οι γυναίκες και οι φτωχοί». Η εφημερίδα Δε Γκάρντιαν (The Guardian) παρέθεσε τα λόγια μιας Αφρικανής μητέρας που είναι θετική στον ιό HIV: «Δεν μπορώ να καταλάβω. Γιατί αυτοί οι λευκοί άντρες που έχουν σεξουαλικές σχέσεις με άντρες καταφέρνουν να ζουν και εγώ πρέπει να πεθάνω;» Η απάντηση στο ερώτημά της σχετίζεται με τα οικονομικά δεδομένα της παραγωγής και διανομής φαρμάκων.

Η μέση τιμή μιας θεραπευτικής αγωγής τριών αντιρετροϊκών φαρμάκων στις Ηνωμένες Πολιτείες και στην Ευρώπη κυμαίνεται από 8.000 ευρώ ως 12.000 ευρώ το χρόνο. Μολονότι τώρα προσφέρονται αντίγραφα αυτών των συνδυασμών φαρμάκων σε μερικές αναπτυσσόμενες χώρες με ετήσιο κόστος 240 ευρώ ή λιγότερο, το ποσό αυτό εξακολουθεί να υπερβαίνει σημαντικά τις οικονομικές δυνατότητες πολλών ασθενών που έχουν τον ιό HIV και ζουν εκεί όπου τα αντιρετροϊκά φάρμακα είναι πιο αναγκαία. Ο Δρ Στάιν συνοψίζει την κατάσταση ως εξής: «Το AIDS είναι ασθένεια των φτωχών».

Η Επιχείρηση Παραγωγής Φαρμάκων

Η παρασκευή αντιγράφων από φάρμακα που είναι κατοχυρωμένα με ευρεσιτεχνία καθώς και η πώλησή τους σε μειωμένες τιμές δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι αυστηροί νόμοι περί κατοχύρωσης με ευρεσιτεχνία σε πολλές χώρες απαγορεύουν τη μη εξουσιοδοτημένη αντιγραφή επώνυμων φαρμάκων. «Είναι ένας οικονομικός πόλεμος», λέει ο επικεφαλής μιας μεγάλης φαρμακοβιομηχανίας. Η παραγωγή αντιγράφων από φάρμακα και η πώλησή τους στις αναπτυσσόμενες χώρες με σκοπό το κέρδος, λέει, «δεν είναι κάτι δίκαιο απέναντι στους ανθρώπους που έχουν ανακαλύψει αυτά τα φάρμακα». Οι επώνυμες φαρμακοβιομηχανίες ισχυρίζονται επίσης ότι η μείωση των κερδών θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της χρηματοδότησης προγραμμάτων έρευνας και ανάπτυξης. Άλλοι ανησυχούν ότι τα αντιρετροϊκά φάρμακα χαμηλού κόστους που προορίζονται για τις αναπτυσσόμενες χώρες θα μπορούσαν στην πραγματικότητα να καταλήξουν στη μαύρη αγορά στις αναπτυγμένες χώρες.

Οι υποστηρικτές των αντιρετροϊκών φαρμάκων χαμηλού κόστους αντιτείνουν την άποψη ότι τα νέα φάρμακα μπορούν να παραχθούν με κόστος 5 ως 10 τοις εκατό του κόστους που αναφέρουν οι φαρμακοβιομηχανίες. Λένε επίσης ότι οι ιδιωτικές φαρμακευτικές εταιρίες τείνουν να παραμελούν την έρευνα και την ανάπτυξη φαρμάκων για τις ασθένειες που πλήττουν τις φτωχότερες χώρες. Γι’ αυτόν το λόγο, ο Ντάνιελ Μπέρμαν, συντονιστής του προγράμματος Πρόσβαση σε Βασικά Φάρμακα, δηλώνει: «Για τα νέα φάρμακα, χρειάζεται να εφαρμοστεί ένα διεθνώς υποστηριζόμενο σύστημα το οποίο να επιβάλλει τη μείωση των τιμών σε επίπεδα προσιτά για τις αναπτυσσόμενες χώρες».

Ανταποκρινόμενη σε αυτή την παγκόσμια ανάγκη για θεραπευτική αγωγή με αντιρετροϊκά φάρμακα, η WHO ανέπτυξε ένα σχέδιο προκειμένου να παράσχει ως το τέλος του 2005 αντιρετροϊκά φάρμακα σε τρία εκατομμύρια ανθρώπους που ζουν με τον ιό HIV/AIDS. «[Αυτός] ο στόχος δεν πρέπει να γίνει άλλος ένας απραγματοποίητος στόχος του ΟΗΕ», προειδοποίησε ο Νάθαν Φορντ, από τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα. «Ο αριθμός αυτός αντιπροσωπεύει τους μισούς μόνο από τους φορείς του ιού HIV/AIDS που υπολογίζεται ότι χρειάζονται θεραπεία σήμερα, και θα είναι πολύ μεγαλύτερος [ως το 2005]».

Άλλα Εμπόδια

Ακόμη και αν οι αναπτυσσόμενες χώρες προμηθεύονταν αρκετά αντιρετροϊκά φάρμακα, θα έπρεπε να υπερπηδηθούν και άλλα εμπόδια. Μερικά φάρμακα πρέπει να λαβαίνονται μαζί με τροφή και καθαρό νερό, αλλά εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι σε ορισμένες χώρες μπορούν να τρώνε μόνο μέρα παρά μέρα. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα (συνήθως 20 ή περισσότερα χάπια καθημερινά) πρέπει να λαβαίνονται μια ορισμένη ώρα κάθε μέρα, αλλά πολλοί ασθενείς δεν έχουν τρόπο να γνωρίζουν τι ώρα είναι. Οι συνδυασμοί φαρμάκων χρειάζεται να ρυθμίζονται ανάλογα με την κατάσταση του ασθενούς. Αλλά σε πολλές χώρες παρατηρείται σοβαρή έλλειψη γιατρών. Σαφώς, η χορήγηση αντιρετροϊκής θεραπείας στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι ένα πρόβλημα που δύσκολα θα υπερνικηθεί.

Ακόμη και ασθενείς σε αναπτυγμένες χώρες αντιμετωπίζουν δυσκολίες σε σχέση με τη χρήση μιας συνδυασμένης θεραπείας. Η έρευνα αποκαλύπτει ότι ένα ανησυχητικά κοινό φαινόμενο είναι το να παραλείπει ο ασθενής να λαβαίνει όλα τα συνταγογραφημένα φάρμακα τις καθορισμένες ώρες. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ανθεκτικότητα στα φάρμακα. Τέτοια ανθεκτικά στα φάρμακα στελέχη του ιού HIV μπορούν να μεταδοθούν και σε άλλους.

Ο Δρ Στάιν επισημαίνει άλλη μια πρόκληση την οποία αντιμετωπίζουν οι ασθενείς που έχουν τον ιό HIV. «Το παράδοξο με τη θεραπευτική αγωγή για τον ιό HIV», λέει, «είναι ότι μερικές φορές η θεραπεία σε κάνει να αισθάνεσαι χειρότερα από ό,τι η ίδια η ασθένεια, ιδιαίτερα όταν η αγωγή αρχίζει προτού εμφανιστούν τα συμπτώματα». Οι ασθενείς που έχουν τον ιό HIV και οι οποίοι λαβαίνουν αντιρετροϊκά φάρμακα συνήθως υποφέρουν από παρενέργειες όπως ο διαβήτης, η ανακατανομή του λίπους, η υψηλή χοληστερίνη και η μειωμένη οστική πυκνότητα. Μερικές παρενέργειες θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή.

Προσπάθειες Πρόληψης

Πόσο αποτελεσματικές έχουν αποδειχτεί οι προσπάθειες πρόληψης στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του AIDS και στην αλλαγή της συμπεριφοράς που κατατάσσει κάποιον στις ομάδες υψηλού κινδύνου; Εκτεταμένες εκπαιδευτικές εκστρατείες για το AIDS που έγιναν στην Ουγκάντα τη δεκαετία του 1990 μείωσαν το ρυθμό εξάπλωσης του ιού HIV σε εκείνη τη χώρα από 14 τοις εκατό, όπως υπολογιζόταν, σε περίπου 8 τοις εκατό το 2000. Παρόμοια, οι προσπάθειες που κατέβαλε η Σενεγάλη να ενημερώσει τους πολίτες της για τον κίνδυνο της λοίμωξης HIV βοήθησε εκείνη τη χώρα να διατηρήσει το ρυθμό εξάπλωσης του ιού HIV σε επίπεδο κάτω του 1 τοις εκατό στον ενήλικο πληθυσμό της. Τέτοια αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά.

Από την άλλη μεριά, η εκπαίδευση για το AIDS δεν έχει αποδειχτεί τόσο επιτυχής σε άλλες χώρες. Μια έρευνα που έγινε το 2002 ανάμεσα σε 11.000 νεαρούς Καναδούς αποκάλυψε ότι οι μισοί μαθητές της πρώτης τάξης του γυμνασίου πίστευαν πως το AIDS μπορεί να θεραπευτεί. Σύμφωνα με μια βρετανική μελέτη που διεξάχθηκε το ίδιο έτος, το 42 τοις εκατό των αγοριών ηλικίας 10 και 11 χρονών δεν είχαν ακούσει ποτέ για τον ιό HIV ή το AIDS. Ωστόσο, ακόμη και νεαροί που γνωρίζουν για τον ιό HIV και το AIDS, καθώς και για την απουσία θεραπείας, έχουν αναπτύξει στάση εφησυχασμού. «Για πολλούς νεαρούς», λέει ένας γιατρός, «ο ιός HIV έχει γίνει απλώς ένα από τα πολλά προβλήματα στη ζωή τους, όπως το αν θα φάνε ένα καλό γεύμα, με ποιον πρόκειται να ζήσουν και αν θα πάνε στο σχολείο».

Δεν μας εκπλήσσει, λοιπόν, η δήλωση της WHO ότι «η πιο αποτελεσματική μέθοδος αντιμετώπισης της επιδημίας, ιδιαίτερα στις χώρες όπου παρατηρείται μεγάλη εξάπλωσή της, πιθανότατα είναι το να εστιαστεί η προσοχή στους νέους». Πώς μπορούν να βοηθηθούν οι νεαροί ώστε να συμμορφώνονται με τις προειδοποιήσεις που λαβαίνουν σχετικά με το AIDS; Επίσης, είναι ρεαλιστικό να ελπίζουμε ότι θα υπάρξει θεραπεία;

Πέρσι, έλαβε αντιρετροϊκά φάρμακα το 2 τοις εκατό εκείνων που τα χρειάζονταν στην Αφρική, σε σύγκριση με το 84 τοις εκατό στην Αμερική

Τι Είναι τα Αντιρετροϊκά Φάρμακα;

Σε ένα υγιές άτομο, τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα διεγείρουν ή ενεργοποιούν το ανοσολογικό σύστημα έτσι ώστε να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις. Ο ιός HIV στοχεύει ιδιαίτερα σε αυτά τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα. Χρησιμοποιεί τα κύτταρα για να αναπαραχθεί πιστά, εξασθενώντας και καταστρέφοντας τα βοηθητικά Τ-λεμφοκύτταρα μέχρις ότου αδυνατίσει σε σοβαρό βαθμό το ανοσολογικό σύστημα. Τα αντιρετροϊκά φάρμακα διαταράσσουν αυτή τη διαδικασία αναπαραγωγής.

Επί του παρόντος, χορηγούνται τέσσερις κύριοι τύποι αντιρετροϊκών φαρμάκων. Τα νουκλεοτιδικά ανάλογα και τα μη νουκλεοτιδικά ανάλογα αναχαιτίζουν την αντιγραφή του ιού HIV στο DNA κάποιου ατόμου. Οι αναστολείς πρωτεάσης εμποδίζουν ένα συγκεκριμένο ένζυμο πρωτεάσης που υπάρχει στα μολυσμένα κύτταρα να αναδομήσει τον ιό και να παραγάγει περισσότερα στελέχη του ιού HIV. Οι αναστολείς σύντηξης έχουν σκοπό να αποτρέψουν την είσοδο του ιού HIV στα κύτταρα. Καταστέλλοντας την πιστή αναπαραγωγή του ιού HIV, τα αντιρετροϊκά φάρμακα μπορούν να επιβραδύνουν την εξέλιξη της λοίμωξης HIV σε AIDS, το οποίο θεωρείται η πιο σοβαρή κλινική μορφή της ασθένειας του ιού HIV.

Η αντιρετροϊκή θεραπεία δεν συνταγογραφείται για όλους όσους είναι φορείς του ιού HIV. Εκείνοι που είναι ή υποψιάζονται πως είναι φορείς θα πρέπει να επισκεφτούν κάποιον γιατρό προτού ξεκινήσουν οποιοδήποτε πρόγραμμα θεραπείας. Το Ξύπνα! δεν υποστηρίζει κάποια συγκεκριμένη μέθοδο.

Γυναίκες και AIDS

Οι γυναίκες αποτελούν τώρα το 50 τοις εκατό των ενηλίκων που ζουν με τον ιό HIV/AIDS

Το 1982, όταν διαγνώστηκε το AIDS σε γυναίκες, επικρατούσε η άποψη ότι θα πρέπει να μολύνθηκαν μέσω ενδοφλέβιας χρήσης ναρκωτικών. Σύντομα, έγινε αντιληπτό ότι οι γυναίκες μπορούσαν να μολυνθούν μέσω της φυσιολογικής σεξουαλικής επαφής και ότι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο να προσβληθούν από τον ιό HIV. Παγκόσμια, οι γυναίκες αποτελούν τώρα το 50 τοις εκατό των ενηλίκων που ζουν με τον ιό HIV/AIDS. «Η επιδημία πλήττει δυσανάλογα τις γυναίκες και τις έφηβες που είναι κοινωνικά, πολιτιστικά, βιολογικά και οικονομικά πιο ευάλωτες, και οι οποίες επωμίζονται το φορτίο της φροντίδας των ασθενών και των ετοιμοθάνατων», αναφέρει το UNAIDS.

Γιατί ανησυχεί ιδιαίτερα τους ανθρώπους που ασχολούνται με το AIDS η εξάπλωση της ασθένειας ανάμεσα στις γυναίκες; Οι γυναίκες που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV συνήθως αντιμετωπίζουν περισσότερες διακρίσεις από ό,τι οι άντρες, ιδίως σε μερικές αναπτυσσόμενες χώρες. Αν μια γυναίκα είναι έγκυος, κινδυνεύει η υγεία του παιδιού της. Αν έχει ήδη παιδιά, η φροντίδα τους γίνεται πρόκληση, ιδιαίτερα σε περίπτωση που είναι ανύπαντρη. Επιπλέον, γνωρίζουμε σχετικά λίγα πράγματα όσον αφορά τα μοναδικά χαρακτηριστικά των γυναικών που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV και την κλινική τους φροντίδα.

Ορισμένοι πολιτιστικοί παράγοντες κάνουν την κατάσταση ιδιαίτερα επικίνδυνη για τις γυναίκες. Σε πολλές χώρες, οι γυναίκες δεν αναμένεται να συζητούν σεξουαλικά ζητήματα, και κινδυνεύουν να υποστούν κακομεταχείριση αν αρνηθούν το σεξ. Οι άντρες έχουν συνήθως πολλές σεξουαλικές συντρόφους και χωρίς να το γνωρίζουν μεταδίδουν τον ιό HIV σε αυτές. Μερικοί Αφρικανοί έχουν σεξουαλικές σχέσεις με νεότερες γυναίκες για να αποφύγουν τη μόλυνση από τον ιό ή επειδή έχουν τη λανθασμένη άποψη ότι το σεξ με παρθένες μπορεί να θεραπεύσει το AIDS. Εύλογα, η WHO αναφέρει: «Πρέπει να υπάρξουν παρεμβάσεις με στόχο τους άντρες (καθώς και τις γυναίκες) προκειμένου να προστατευτούν οι γυναίκες».

Μύθοι Σχετικά με το AIDS
▪ Τα άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV φαίνονται άρρωστα. «Κατά μέσο όρο, χρειάζονται 10 με 12 χρόνια περίπου για να εκδηλωθεί AIDS σε ένα άτομο που έχει μολυνθεί από τον ιό HIV», λέει ο Δρ Τζέραλντ Τζ. Στάιν. «Στο διάστημα αυτό, τα άτομα που έχουν μολυνθεί από τον ιό HIV θα εκδηλώσουν λίγα αναγνωρίσιμα συμπτώματα, αν όχι κανένα, αλλά είναι δυνατόν να μολύνουν άλλους ανθρώπους».
▪ Το AIDS είναι ασθένεια των ομοφυλοφίλων. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, το AIDS θεωρήθηκε αρχικά ασθένεια των ομοφυλοφίλων. Σήμερα όμως, η ετεροσεξουαλική επαφή είναι ο κύριος τρόπος μετάδοσης του ιού HIV σε μεγάλο μέρος του κόσμου.
▪ Το στοματικό σεξ είναι «ασφαλές σεξ». Σύμφωνα με τα Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών, «αναρίθμητες μελέτες έχουν καταδείξει ότι το στοματικό σεξ μπορεί να μεταδώσει τον ιό HIV καθώς και άλλες σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες». Ο κίνδυνος μετάδοσης του ιού HIV μέσω στοματικού σεξ δεν είναι τόσο μεγάλος όσο μέσω άλλων σεξουαλικών συνηθειών. Ωστόσο, αυτή η συνήθεια έχει γίνει τόσο διαδεδομένη ώστε μερικοί γιατροί αναμένουν ότι θα εξελιχθεί σε σημαντικό τρόπο μετάδοσης του ιού HIV.
▪ Υπάρχει θεραπεία για το AIDS. Αν και η αντιρετροϊκή αγωγή μπορεί, σε μερικούς ασθενείς, να επιβραδύνει την πορεία της εξέλιξης του ιού HIV σε AIDS, δεν υπάρχει προς το παρόν εμβόλιο ή θεραπεία.