Σας έχει τύχει ποτέ να κάνετε τα πάντα για κάποιον και σαν αντάλλαγμα να πάρετε την αδιαφορία του ή τη δυσαρέσκειά του; Οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι τόσο αχάριστοι σωστά; 

Αν κάνετε αυτή τη σκέψη θα υποφέρετε για μέρες καθώς θα την αφήνετε να στριφογυρίζει στο μυαλό σας. Όσο περισσότερο ορμητικές γίνουν οι σκέψεις σας και οι φαντασιώσεις σας τόσο μεγαλύτερο θυμό και αναστάτωση θα νιώθετε.

Θα σας διηγηθώ την ιστορία της Σούζαν.

Μόλις τελείωσε το λύκειο η Σούζαν άρχισε θεραπεία για υποτροπιάζουσα κατάθλιψη από την οποία υπέφερε. Είχε μεγάλες αμφιβολίες για τη βοήθεια που θα μπορούσα να της προσφέρω και συνεχώς μου υπενθύμιζε ότι η περίπτωσή της ήταν αγιάτρευτη. Για αρκετές βδομάδες βρισκόταν σε μια κατάσταση υστερίας γιατί δεν μπορούσε να διαλέξει σε ποιο από τα δυο πανεπιστήμια να πάει. Έκανε λες και θα γκρεμιζόταν όλος ο κόσμος αν δεν έπαιρνε τη σωστή απόφαση και παρόλα αυτά η επιλογή της δεν ήταν ξεκάθαρη. Η επιμονή της να εξαλείψει κάθε ίχνος αβεβαιότητας ήταν μοιραίο να της προκαλέσει μια τεράστια απογοήτευση γιατί απλά δεν μπορούσε να ιεραρχήσει τα πράγματα.

Έκλαιγε και γκρίνιαζε σε υπερβολικό βαθμό. Πρόσβαλλε και κατηγορούσε το φίλο της και την οικογένειά της. Μια μέρα με π΄ρε τηλέφωνο ικετεύοντάς την να τη βοηθήσω. Έπρεπε απλά να πάρει μια απόφαση. Απέρριπτε κάθε πρόταση που της έκανα και απαιτούσε θυμωμένα να της βρω κάποια καλύτερη λύση. Έλεγε διαρκώς. “Εφόσων δεν μπορώ να πάρω αυτή την απόφαση αποδεικνύεται ότι η γνωστική σου θεραπεία δεν πρόκειται να έχει αποτελέσματα. Οι μέθοδοί σου δεν είναι καλές. Ποτέ δεν πρόκειται να βελτιωθώ”. Επειδή την άκουσα αναστατωμένη άλλαξα τα απογευματινά μου ραντεβού ώστε να συζητήσω την περίπτωσή τη με ένα συνάδελφο ο οποίος μάλιστα μου προσέφερε κάποιες πολύτιμες προτάσεις. Της τηλεφώνησα αμέσως μετά για να της δώσω ορισμένες συμβουλές για το πως πρέπει να ξεπεράσει την αναποφασιστικότητά της. Μέσα σε 15 λεπτά μπόρεσε να φτάσει σε μια ικανοποιητική απόφαση και αμέσως ένιωσε ανακούφιση.

Όταν ήρθε για την επόμενη συνεδρία μας μου δήλωσε ότι από τη στιγμή που είχε χαλαρώσει σε σημαντικό βαθμό και είχε καταλήξει σε μια οριστική απόφαση για το πανεπιστήμιο στο οποίο θα πήγαινε. Περίμενα να ακούσω κάποια λόγια ευγνωμοσύνης λόγω των επίπονων προσπαθειών που είχα καταβάλει και τη ρώτησα αν εξακολουθούσε να πιστεύει ότι οι γνωστικές τεχνικές θα ήταν αποτελεσματικές για την περίπτωσή της. Μου απάντησε: Ναι πράγματι Αυτό ακριβώς ήθελα να σου πώ. Βρέθηκα στριμωγμένη και ήμουν υποχρεωμένη να πάρω μια απόφαση. Το γεγονός ότι τώρα δε νιώθω καλά δε μετράει γιατί δεν μπορεί να κρατήσει για πάντα. Αυτή η ηλίθια θεραπεία δεν μπορεί να με βοηθήσει. Θα έχω κατάθλιψη για την υπόλοιπη ζωή μου. Σκέφτηκα τότε… Θεέ μου Πόσο παράλογος μπορεί να γίνει κανείς. Μπόρεσα να μετατρέψω τη λάσπη σε χρυσό και δεν το πρόσεξε καν! Άρχισα να βράζω από θυμό,γι αυτό και αποφάσισα να χρησιμοποιήσω την τεχνική με τις δυο στήλες λίγο αργότερα την ίδια εκείνη ημέρα ώστε να προσπαθήσω να ηρεμήσω και να διώξω τον εκνευρισμό μου.

Τι με έκανε να αναστατώνομαι με την αχαριστία; Ποιες σκέψεις μου την προκαλούσαν; Τι σκεφτόμαστε όλοι μας συνήθως όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την αχαριστία;

-Αν κάνω κάτι για κάποιον αν τον βοηθήσω, είναι υποχρεωμένος να νιώθει ευγνωμοσύνη και να μου το ανταποδώσει.

Μακάρι να ήταν έτσι. αλλά δυστυχώς δεν είναι. Κανείς δεν έχει την ηθική ή νομική υποχρέωση να με ανταμείψει για την εξυπνάδα μου ή να επαινέσει την καλή μου διάθεση και προσπάθεια. Γιατί λοιπόν εγώ πρέπει να το απαιτώ;

-Αν κάνω κάτι καλό είναι υποχρεωμένος ο άλλος να μου δώσει ικανοποίηση.

Δεν είναι κανείς υποχρεωμένος να σου δώσει ικανοποίηση. Μόνο εσύ μπορείς να το κάνεις αυτό στον εαυτό σου. Μόνο οι δικές σου σκέψεις μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή σου και αυτές οι σκέψεις που θα σε κάνουν να ικανοποιηθείς είναι οι θετικές. Γιατί να μην ανταμείψεις εσύ τον εαυτό σου γι΄αυτό που έκανες;

Το “πρέπει” είναι ένας μύθος. Δεν έχει νόημα να απαιτούμε από τους ανθρώπους να είναι διαφορετικοί από ό, τι είναι.

Αν μπορούσε κάποιος να σε βοηθήσει θα το έκανε. Προφανώς δεν είναι έτοιμος ακόμα. Με τον καιρό ίσως αλλάξει. Κάποιοι άνθρωποι φοβούνται να παραδεχτούν ότι τους προσφέρουν βοήθεια. Αυτό μπορεί να γινόταν και στην περίπτωση της ασθενούς μου. Ίσως δεν ήθελε να το παραδεχτεί για να μην απογοητευτεί για άλλη μια φορά. Ή μπορεί αν φοβόταν μήπως της πω “εγώ πάντως σου το είχα πει”.

-Αν κάνω κάτι για να βοηθήσω κάποιον υπάρχει πιθανότητα να το εκτιμήσει και τότε θα νιώθω καλά. Αλλά σε κάποιες περιπτώσεις δεν θα έχω από τον άλλον την ανταπόκριση που επιθυμώ. Αν αντιδράσει παράλογα το αποτέλεσμα θα είναι εις βάρος του και όχι εις βάρος μου γιατί λοιπόν να ανησυχώ;

Αυτή η στάση έχει κάνει τη ζωή μου πολύ πιο ευχάριστη και σε γενικές γραμμές έχω δεχθεί πολλές φορές την ευγνωμοσύνη των ασθενών μου. Παρεπιπτόντως η Σούζαν, μου τηλεφώνησε για ακόμα μια φορά. Τα είχε πάει καλά στο πανεπιστήμιο και σε λίγο θα αποφοιτούσε. Ο πατέρας της είχε πάθει κατάθλιψη και ήθελε να της συστήσω έναν καλό γνωστικό θεραπευτή.

Ίσως διάλεξε αυτόν τον τρόπο να μου πει ευχαριστώ. Ας μη ξεχνάμε. Ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του τρόπο να εκφράζει την ευγνωμοσύνη!

Γρηγόρης Σίμος, Ψυχίατρος- Ψυχοθεραπευτής.