Οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές αποκαλούν «αγίους» όλους εκείνους τους πρώτους Χριστιανούς οι οποίοι καθαρίστηκαν μέσω του αίματος του Χριστού και ξεχωρίστηκαν για την υπηρεσία του Θεού ως υποψήφιοι συγκληρονόμοι του Χριστού. (Πράξεις 9:32· 2 Κορινθίους 1:1· 13:13)

Άντρες και γυναίκες, εξέχοντα και ταπεινά άτομα μέσα στην εκκλησία, όλοι χαρακτηρίζονταν «άγιοι» ενόσω ζούσαν εδώ στη γη. Είναι φανερό ότι η αναγνώριση της ιδιότητάς τους ως αγίων με τη Γραφική έννοια δεν έλαβε χώρα ύστερα από το θάνατό τους.

Εντούτοις, μετά το δεύτερο αιώνα Κ.Χ., ενώ αναπτυσσόταν η αποστατική Χριστιανοσύνη, καταβάλλονταν προσπάθειες προκειμένου να γίνει η Χριστιανοσύνη δημοφιλής, μια θρησκεία που θα έλκυε τους ειδωλολάτρες και η οποία θα γινόταν εύκολα αποδεκτή σε αυτούς. Εκείνοι οι ειδωλολάτρες λάτρευαν ένα πλήθος από θεούς, και η νέα θρησκεία ήταν αυστηρά μονοθεϊστική. Έτσι, ο συμβιβασμός θα γινόταν εφικτός μέσω της καθιέρωσης των «αγίων», οι οποίοι θα έπαιρναν τη θέση των αρχαίων θεών, των ημίθεων και των μυθικών ηρώων. Σχολιάζοντας γύρω από αυτό, το βιβλίο Εκκλησιαστική Ιστορία δηλώνει: ‘Οι ειδωλολάτρες που προσέρχονταν στο Χριστιανισμό ήταν εύκολο να βρουν τους εγκαταλειμμένους ήρωές τους στο πρόσωπο των μαρτύρων και να μεταθέσουν σε αυτούς τις τιμές που απέδιδαν σε εκείνους. . . . Αλλά πολλές φορές η απόδοση τιμής στους αγίους μετατρεπόταν σε αληθινή ειδωλολατρία’.

Ένα άλλο εγκυκλοπαιδικό έργο εξηγεί πώς καθιερώθηκαν οι «άγιοι» στο Χριστιανικό κόσμο: ‘Στην απόδοση τιμής προς τους αγίους της Ελληνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας βρίσκουμε καταφανή τα ίχνη βαθύτατων επιδράσεων της αρχαίας θρησκείας. Οι χριστιανοί Έλληνες απέδωσαν στους αγίους ιδιότητες τις οποίες πριν προσέλθουν στο Χριστιανισμό απέδιδαν στους θεούς του Ολύμπου. . . . Από τα πρώτα χρόνια της νέας θρησκείας βλέπουμε τους οπαδούς της να αντικαθιστούν τον Ήλιο (Φοίβο Απόλλωνα) με τον προφήτη Ηλία, να ανεγείρουν ναούς πάνω στα ερείπια αρχαίων ιερών αυτού του θεού ή δίπλα σε αυτά τα διασωζόμενα ιερά, κυρίως στις κορυφές λόφων ή βουνών, παντού όπου οι αρχαίοι Έλληνες τιμούσαν τον φωτοδότη Φοίβο Απόλλωνα. . . . Η ίδια η Παρθένος Μαρία . . . ταυτίστηκε με την Παρθένο Αθηνά. Με αυτόν τον τρόπο, στην ψυχή του εκχριστιανισμένου ειδωλολάτρη γεφυρώθηκε το χάσμα το οποίο δημιουργήθηκε όταν γκρεμίστηκε το είδωλο της Αθηνάς’.—Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν, Τόμος Α΄, σελίδες 270, 271.

Εξετάστε, λόγου χάρη, την κατάσταση που επικρατούσε στην Αθήνα στα τέλη του τέταρτου αιώνα Κ.Χ. Η πλειονότητα των κατοίκων εκείνης της πόλης ήταν ακόμη ειδωλολάτρες. Μια από τις πιο ιερές τελετές τους ήταν τα Ελευσίνια μυστήρια, ένα δίπτυχο γεγονός, το οποίο λάβαινε χώρα κάθε χρόνο το Φεβρουάριο στην Ελευσίνα, 23 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Αθήνας. Για να παρευρεθούν σε αυτά τα μυστήρια, οι ειδωλολάτρες Αθηναίοι έπρεπε να ακολουθήσουν την Ιερά Οδό. Στην προσπάθειά τους να παράσχουν έναν εναλλακτικό τόπο λατρείας, οι προύχοντες της πόλης αποδείχτηκαν πολύ εφευρετικοί. Πάνω στον ίδιο δρόμο, σε απόσταση περίπου δέκα χιλιομέτρων από την Αθήνα, χτίστηκε η μονή Δαφνίου για να προσελκύει τους ειδωλολάτρες και να τους αποτρέπει από το να παρακολουθούν τα μυστήρια. Η εκκλησία της μονής χτίστηκε πάνω στα θεμέλια ενός αρχαίου ναού, ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον θεό Δαφναίο, ή αλλιώς Πύθιο, Απόλλωνα.

Στοιχεία που αποδεικνύουν την ενσωμάτωση ειδωλολατρικών θεοτήτων στην απόδοση τιμής προς τους «αγίους» μπορούν να βρεθούν επίσης στο νησί των Κυθήρων. Σε μια από τις βουνοκορφές του νησιού, βρίσκονται δύο μικρές βυζαντινές εκκλησίες—η μια αφιερωμένη στον «Άγιο» Γεώργιο και η άλλη στην Παρθένο Μαρία. Οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι σε αυτή την τοποθεσία υπήρχε ένα μινωικό ιερό κορυφής το οποίο αποτελούσε τόπο λατρείας πριν από σχεδόν 3.500 χρόνια. Τον έκτο ή τον έβδομο αιώνα Κ.Χ., οι «Χριστιανοί» έχτισαν την εκκλησία του «Αγίου» Γεωργίου, στην ίδια ακριβώς τοποθεσία που υπήρχε το ιερό κορυφής. Αυτή η κίνηση είχε άκρως συμβολικό χαρακτήρα· εκείνο το προωθημένο κέντρο της μινωικής θρησκείας έλεγχε τα θαλάσσια περάσματα στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι δύο εκκλησίες χτίστηκαν εκεί για να διασφαλιστεί η εύνοια του «Αγίου» Γεωργίου και της «Παναγίας», η οποία εκεί συνεορτάζεται με τον «προστάτη των ναυτικών», τον «Άγιο» Νικόλαο. Κάποια εφημερίδα, αναφερόμενη σε αυτή την ανακάλυψη, είπε: ‘Τώρα θα ανεβαίνει ο [Ορθόδοξος] ιερέας, όπως ανέβαινε παλιά ο ιερέας των Μινωιτών’, για να διεξάγει θρησκευτικές τελετές!

Συνοψίζοντας την έκταση στην οποία η ειδωλολατρική ελληνική θρησκεία επηρέασε την αποστατική Χριστιανοσύνη, μια ιστορικός και ερευνήτρια αναφέρει:«Το παγανιστικό υπόστρωμα της Χριστιανικής θρησκείας παραμένει συχνά αμετάβλητο στις λαϊκές δοξασίες, τεκμηριώνοντας έτσι την αντοχή των παραδόσεων».