Ηταν 18 Σεπτεμβρίου του 1834, όταν με διάταγμα της αντιβασιλείας του Οθωνα, η Αθήνα ανακηρύχθηκε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους.

Τον τίτλο της πρωτεύουσας, διεκδικούσαν κι άλλες πόλεις όπως το Άργος, η Κόρινθος, ο Πειραιάς, καθώς και το Ναύπλιο, η μέχρι τότε πρωτεύουσα της χώρας.

Οι λόγοι που οδήγησαν στο να πάρει τελικά η Αθήνα το «χρίσμα», έχουν να κάνουν με την ένδοξη ιστορία της ως λίκνο του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού ενώ την απόφαση πιθανότατα επηρέασε ο βασιλιάς της Βαυαρίας, Λουδοβίκος, ο οποίος ήταν γνωστός αρχαιολάτρης.

«Η καθέδρα ημών μετατίθεται κατά την α’ Δεκεμβρίου τρέχοντος έτους εκ Ναυπλίου εις Αθήνας (…), η πόλις Αθήναι θέλει επονομάζεσθαι απ’ εκείνης της ημέρας Βασιλική Καθέδρα και Πρωτεύουσα» σύμφωνα με το διάταγμα.

Οι κάτοικοι, οι οποίοι τότε δεν ξεπερνούσαν τις 7.000, γιόρτασαν το γεγονός. Η Αθήνα ήταν τότε ένα «μεγάλο χωριό». Την ίδια εποχή, ο πληθυσμός της Πάτρας ανερχόταν σε 15 χιλιάδες κατοίκους, ενώ της Θεσσαλονίκης σε 60.

Η Αθήνα εκτεινόταν γύρω από την Ακρόπολη (περίπου από του Ψυρρή έως του Μακρυγιάννη), έχοντας ως κέντρο της την περιοχή της Πλάκας (την Παλιά Πόλη). Από τα μεγάλα προβλήματα της νέας πρωτεύουσας ήταν η έλλειψη συστήματος ύδρευσης καθώς και η ανυπαρξία δημόσιου φωτισμού και συγκοινωνιών, ενώ υπήρχε παντελής έλλειψη υπηρεσιών ή άλλων κοινωνικών αγαθών.

Ο Όθωνας ανέθεσε την ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Αθήνας στον Έλληνα αρχιτέκτονα Κλεάνθη και στους Βαυαρούς Schubert και Leo von Klenze με αυστηρή εντολή να μη θιγούν οι αρχαιολογικοί χώροι.