Σεπόλια – Η πόλη μας

Τα Σεπόλια είναι συνοικία της Αθήνας, που ορίζεται από τις γραμμές του τρένου του ΟΣΕ, την Εθνική οδό Αθηνών-Λαμίας στα βορειοδυτικά και τη συνοικία του Κολωνού στα νότια. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και τα πρώτα χρόνια μετά την Ελληνική Επανάσταση η περιοχή ήταν γνωστή ως «Μύλοι των Αθηνών» γιατί εκεί άλεθαν το σιτάρι οι Αθηναίοι. Η περιοχή ήταν γεμάτη νερόμυλους και μεγάλα κτήματα. Το 19ο αιώνα τα Σεπόλια ήταν χωριό της Αττικής, διακριτό γεωγραφικά από την Αθήνα. Το 1879 είχε πληθυσμό 278 κατοίκους.

Στα τέλη του 19ου αιώνα ήταν σημαντικός χώρος καλλιεργειών της αγροτικής παραγωγής της πρωτεύουσας. Το όνομα Σεπόλια βγήκε από τη φράση «έξω από την πόλη», γιατί η περιοχή δεν ήταν στο σχέδιο πόλεως και δεν είχε ασφαλτόστρωση. Καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση και οικιστική εξέλιξη της περιοχής έπαιζε η κατασκευή των σιδηροδρόμων Λαρίσης κ΄ Πελοποννήσου (1882-1892), η κατασκευή των σιδηροδρομικών γραμμών της Αττικής για Λαύριο και Κηφισιά (1885) καθώς και η εγκατάσταση εργοστασίων στην ευρύτερη περιοχή. Η πρώτη ένταξη στο σχέδιο πόλεως έγινε το 1893. Για πολύ καιρό όμως τα Σεπόλια εξακολουθούσαν να είναι σαν χωριό μέσα στην Αθήνα. Είχε πολλά περιβόλια και λαχανόκηπους, καθώς επίσης και πολλά ρέματα και μικρά ποταμάκια που έβγαιναν από τον Κηφισό και τους παραποτάμους του. Ανάμεσα στα περιβόλια υπήρχαν πολλοί ανοιχτοί χώροι που έπαιζαν και αθλούνταν τα παιδιά. Η οδός Δυρραχίου ήταν κεντρικός δρόμος που οδηγούσε στο ποτάμι, τον Κηφισό, και έρχονταν οι Αθηναίοι με άμαξες για περίπατο. Υπήρχαν κέντρα διασκέδασης, όπως αυτό στη γέφυρα Ροσινιόλ και αρκετοί θερινοί κινηματογράφοι.

Στην τοποθεσία που είναι σήμερα χτισμένο το 54ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών ήταν το εργοστάσιο Άτλας, που ξεκίνησε να λειτουργεί το 1920, όταν η περιοχή ήταν σχεδόν ακατοίκητη. Ήταν εργοστάσιο τσιμέντου και δημιουργούσε μεγάλο πρόβλημα ρύπανσης, και οι κάτοικοι δεν μπορούσαν να αναπνεύσουν, τα σπίτια τους και τα ρούχα τους γέμιζαν σκόνη και σκουριά. Με κινητοποίηση των κατοίκων και του συλλόγου Αναγέννηση το εργοστάσιο τελικά έκλεισε το 1962 και αργότερα κτίστηκε το σχολείο, ένα πάρκο και αθλητικοί χώροι. Υπήρχαν και άλλα εργοστάσια, όπως το Βότρυς και το Κοροπούλη, που ήταν πιο παλιά από τον Άτλαντα. Σήμερα δεν λειτουργούν, έχουν κριθεί διατηρητέα και προτείνεται η διαμόρφωσή τους σε κέντρα πολιτισμού και πρασίνου. Στις γραμμές του τρένου υπήρχε και το εργοστάσιο φαρμάκων Δαμβέργη, που λειτουργούσε και πριν τη γερμανική κατοχή και σήμερα συνεχίζει τη λειτουργία του με την ονομασία ΜΕΝΑΡΙΝΙ. Στην τοποθεσία που είναι σήμερα χτισμένο το 53ο Γυμνάσιο και Λύκειο Αθηνών ήταν ένα άλσος σε μικρογραφία του βασιλικού κήπου στο οποίο μαζί με τον Τρίτωνα, αθλητικό χώρο σήμερα, καλλιεργούσαν λουλούδια. Ανήκε στον Καντόρο, που είχε μεγάλο ανθοπωλείο στο Σύνταγμα. Αυτός μετά από παράκληση των κατοίκων, όταν άρχισε να πυκνοκατοικείται η περιοχή, το παραχώρησε μισοτιμής στον ΟΣΚ για να γίνει σχολείο.

Η περιοχή είχε συγκεντρώσει πολλούς πρόσφυγες μετά τη Μικρασιατική καταστροφή το 1922, που ζούσαν πολλές φορές σε δύσκολες συνθήκες. Στα Σεπόλια άρχισαν να κατοικούν σιγά σιγά άνθρωποι από διάφορες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως από την Πελοπόννησο. Από τις καλύτερες περιοχές της γειτονιάς εθεωρείτο ο Λόφος Σκουζέ, στα όρια με τον Κολωνό, που παλιά ήταν ιδιόκτητος, κλεισμένος γύρω γύρω και δεντροφυτεμένος και ανήκε στον επιφανή Αθηναίο Σκουζέ. Η περιοχή των Σεπολίων δοκιμάστηκε σκληρά από τη γερμανική κατοχή. Στον Άγιο Μελέτιο, από τις παλαιότερες εκκλησίες της περιοχής, υπάρχει μια πλάκα με τα ονόματα των πεσόντων από τους Γερμανούς.Μέχρι τη δεκαετία του ’50 η περιοχή επικοινωνούσε με το κέντρο της Αθήνας με άμαξες, με το τραμ 8 και ένα λεωφορείο, τη Σεπολιώτισσα όπως το ονόμαζαν οι παλιοί κάτοικοι.

Από τις δεκαετίες ’60 και ’70 κατασκευάστηκαν πολυκατοικίες με το σύστημα της αντιπαροχής και έτσι διαμορφώθηκε μια μεγάλη ποικιλία κτιριακού αποθέματος που έφερε πολλούς κατοίκους στην περιοχή. Οι συγκοινωνίες βελτιώθηκαν, οι δρόμοι ασφαλτοστρώθηκαν και από τη δεκαετία του ’90 άρχισαν να κατοικούν στην περιοχή και πολλοί οικονομικοί μετανάστες κυρίως από τις βαλκανικές χώρες.

Ηκατασκευή του μετρό των Σεπολίων έδωσε νέες δυνατότητες πρόσβασης στην περιοχή και υπάρχουν αρκετοί που επιλέγουν τη συνοικία αυτή για κατοικία λόγω της εγγύτητάς της με το κέντρο, την ύπαρξη συγκοινωνιών και τη σχετικά χαμηλή αξία της γης σε σχέση με άλλες γειτονιές. Τα προβλήματα της περιοχής βέβαια είναι αρκετά: η έλλειψη πράσινου και αρκετών αθλητικών χώρων, το κυκλοφοριακό πρόβλημα στην οδό Δυρραχίου και τους γύρω δρόμους, η πυκνή δόμηση και οι υψηλές πολυκατοικίες που κατέστρεψαν το φυσικό περιβάλλον και η κατάλληλη αξιοποίηση των χώρων των παλιών εργοστασίων Βότρυς και Κοροπούλη. Μπορούν όμως να λυθούν με τη συνεργασία όλων των κατοίκων και την κατάλληλη μέριμνα από την πλευρά της Πολιτείας.