Μία συνάντηση μεταξύ του αμερικανού πρεσβευτή στην Αγκυρα με τον τούρκο πρωθυπουργό τρεις ημέρες πριν από την εισβολή στην Κύπρο και ενδείξεις ότι πραγματοποιήθηκε κάποιου είδους συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και ΗΠΑ αποκαλύπτει τα Wikileaks. «TA NEA» είχαν τον τελευταίο μήνα πρόσβαση στη μηχανή αναζήτησης για 1,7 εκατομμύριο τηλεγραφήματα από την περίοδο 1973-1976, η οποία από χθες λειτουργεί για το ευρύτερο κοινό στη διεύθυνση www.wikileaks.org.

Το διπλωματικό έγγραφο που απεστάλη από την αμερικανική πρεσβεία στην Αγκυρα προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ τα μεσάνυχτα της 17ης Ιουλίου 1974 ήταν χαρακτηρισμένο ως απόρρητο. Ο τίτλος του αναφερόταν στη συνάντηση του πρεσβευτή Μάκομπερ με τον τούρκο πρωθυπουργό Ετζεβίτ καθώς και στο πραξικόπημα στην Κύπρο, που είχε πραγματοποιηθεί μόλις δύο ημέρες πριν. Πάνω από 30 χρόνια μετά, στις 30 Ιουνίου 2005, το εν λόγω τηλεγράφημα αποχαρακτηρίστηκε, στο πλαίσιο της συστηματικής επιθεώρησης ευαίσθητων εγγράφων των αμερικανικών υπηρεσιών. Ωστόσο το κείμενό του σήμερα «δεν είναι διαθέσιμο», όπως αναφέρεται στα στοιχεία που συνοδεύουν το επίμαχο διπλωματικό έγγραφο. Οπως ανέφερε συνεργάτης του Wikileaks στα «ΝΕΑ», στο παρελθόν έχουν υπάρξει περιπτώσεις κατά τις οποίες διπλωματικά έγγραφα των ΗΠΑ που ήταν αποχαρακτηρισμένα βρέθηκαν να επαναχαρακτηρίζονται ως απόρρητα. «Ουσιαστικά εξαφανίζονται σιωπηρά από εκεί όπου μπορούσε κανείς να τα βρει – τα ηλεκτρονικά από τις online βάσεις δεδομένων, τα έντυπα από τις βιβλιοθήκες. Υπήρξε ένα μεγάλο σκάνδαλο με έγγραφα για πυρηνικά όπλα, όπου πιάστηκαν να κάνουν τον επαναχαρακτηρισμό παρά το γεγονός ότι στο προηγούμενο χρονικό διάστημα ήταν αποχαρακτηρισμένα», είπε.

Από τη νέα εφαρμογή του Wikileaks μπορεί κανείς να δει ότι δίπλα από τον τίτλο «Συνάντηση πρεσβευτή – πρωθυπουργού», στους όρους που χρησιμοποιήθηκαν για την κατηγοριοποίηση του τηλεγραφήματος υπ’ αριθμόν 1974ANKARA05629 στις βάσεις δεδομένων του Στέιτ Ντιπάρτμεντ περιλαμβάνεται και η λέξη «συμφωνία».

Σε ιστορικά ντοκουμέντα αναφέρεται ότι στις 17 Ιουλίου 1974 ο πρεσβευτής Μάκομπερ βρισκόταν σε διακοπές, τις οποίες αναγκάστηκε να διακόψει για να κομίσει στον Ετζεβίτ το εξής μήνυμα από τον Κίσινγκερ: «Η ανεξαρτησία και η εδαφική ακεραιότητα της Κύπρου πρέπει να διασφαλιστούν. Παρακολουθούμε τις εξελίξεις στενά και κάνουμε όλα όσα μπορούμε για να επιτευχθεί ένας συμβιβασμός». Εκείνη την περίοδο οι Βρετανοί πίεζαν την ελληνική κυβέρνηση να αποσύρει τους αξιωματικούς που συμμετείχαν στο πραξικόπημα, σε μία κατά τα φαινόμενα προσπάθεια να ρίξουν τους τόνους με την Τουρκία. Μεγάλη εντύπωση πάντως προκαλεί το γεγονός ότι σε όλα τα υπόλοιπα διπλωματικά έγγραφα που αναφέρονται στο επίμαχο τηλεγράφημα για τη συνάντηση Μάκομπερ – Ετζεβίτ, τα οποία εστάλησαν τις επόμενες ημέρες από άλλα αμερικανικά πόστα ανά τον πλανήτη, επίσης εμφανίζονται κενά περιεχομένου, αν και φαίνεται ότι αποχαρακτηρίστηκαν το 2005. Συγκεκριμένα: το κείμενο του διπλωματικού εγγράφου 1974PARIS17519, που αποστάλθηκε από το Παρίσι στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ και το οποίο έχει ακριβώς τον ίδιο τίτλο με το τηλεγράφημα για τη συνάντηση των δύο ανδρών στην Αγκυρα, είναι «μη διαθέσιμο». Ακόμη, σε άλλο τηλεγράφημα που αποστέλλεται στις 19 Ιουλίου από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ σε Λονδίνο, Αθήνα και Αγκυρα, με τον συναφή τίτλο «Πραξικόπημα της Κύπρου: συνάντηση του πρεσβευτή με τον πρωθυπουργό», επίσης το κείμενο είναι εξαφανισμένο.

Στις 17 Ιουλίου 1974, την ίδια ημέρα της συνάντησης Μάκομπερ – Ετζεβίτ, ο τούρκος πρωθυπουργός ταξίδεψε στην Λονδίνο για να συνομιλήσει με τον βρετανό πρωθυπουργό Ουίλσον και τον υπουργό Εξωτερικών Κάλαχαν. Από τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα του Φόρεϊν Οφις γίνεται σαφές ότι ο Ετζεβίτ ζήτησε την άδεια να στείλει τουρκικές δυνάμεις στις βάσεις των Αγγλων στην Κύπρο, αίτημα που αρνήθηκε ο Ουίλσον. Η κίνηση αυτή του τούρκου πρωθυπουργού ερμηνεύθηκε αργότερα ως πρόθεση για την κατοχή ολόκληρου του νησιού, λόγω της γεωγραφικής θέσης στην οποία βρίσκονται οι βάσεις, όπως φαίνεται από τα έγγραφα. Σε εκείνη τη συνάντηση ο Κάλαχαν ανέφερε ότι δεν θα ήταν αδύνατον να μπλοκάρουν τους Ελληνες. Οπως φαίνεται στο τηλεγράφημα 1974NICOSI01523, oι Αμερικανοί είχαν εικόνα ότι επίκειται εισβολή ήδη από τις 18 Ιουλίου. Λίγο μετά την ώρα απαγόρευσης κυκλοφορίας ο τούρκος πρεσβευτής στη Λευκωσία συναντήθηκε με υπάλληλο της αμερικανικής πρεσβείας. «Η μόνη λογική εξήγηση για τις “ενστάσεις” σχετικά με την ύπαρξη κυανοκράνων σε κυβερνητικά κτίρια είναι η επιθυμία της τουρκικής κυβέρνησης να αποφύγει να τραυματίσει υπαλλήλους του ΟΗΕ αν και όταν αποφασίσει να κινηθεί», έγραφε σε τηλεγράφημά του προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, το ΝΑΤΟ, την αμερικανική αντιπροσωπεία στον ΟΗΕ και τις πρεσβείες σε Αθήνα, Αγκυρα και Λονδίνο ο αμερικανός πρεσβευτής στη Λευκωσία.

εφημερίδα Τα Νέα