Τον Ιανουάριο του 2020 στην Κίνα, άνοιξε επίσημα τις πόρτες του στους αστρονόμους σε όλο τον κόσμο, το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο με διάμετρο 500 μέτρων.
Το FAST γνωστό ως “Μάτι του Ουρανού” ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 2011 σε μια απομακρυσμένη ορεινή περιοχή και εκτόπισε 9.000 κατοίκους από την περιοχή του εργοταξίου και όλες τις περιοχές γύρω απ’ αυτό, στην επαρχία Guizhou.
Ο μπόλ-καθρέφτης είναι τοποθετημένος μέσα σε μια φυσική καρστική κοιλότητα και αποτελείται από 45.000 υπέρ ευαίσθητα τριγωνικά ισόπλευρα πάνελ. Θεωρείται το πιο ευαίσθητο τηλεσκόπιο στον κόσμο. Αυτή η αυξημένη ευαισθησία του θα μπορεί να ανιχνεύει και να παρατηρεί κοσμικά φαινόμενα όπως γρήγορες ραδιοεκλάμψεις (FRB), περιστρεφόμενους αστέρες νετρονίων (Pulsar), συγκρούσεις μαύρων τρυπών, αλλά και τον εντοπισμό εξωπλανητών.
Το κόστος κατασκευής του άγγιξε τα άστρα που κοιτάζει, αφού έφτασε τα 180 εκατομμύρια δολάρια κι έχει το μέγεθος 30 ποδοσφαιρικών γηπέδων. Το FAST φιλοδοξεί να γίνει ο μεγαλύτερος κυνηγός εξωγήινων πολιτισμών και θα επικεντρωθεί σ΄ αυτό. Μπορεί να κοιτά μέχρι και 11 δισεκατομμύρια έτη φωτός μακριά!
Το 2016 ξεκίνησε τις δοκιμές του με εξαιρετικές επιδόσεις. Μέχρι το 2018 είχε ήδη ανακαλύψει 130 pulsars. 200 είχε ανακαλύψει στο σύνολο της ζωής του, το ένδοξο ραδιοτηλεσκόπιο με το πιο άδοξο τέλος (κατάρρευση) και μέχρι πρότινος μεγαλύτερο στον κόσμο (305μ διάμετρο) Arecibo. Μέχρι σήμερα το “μάτι του ουρανού” έχει ανακαλύψει πάνω απο 660 pulsars.
Το 2021 μάλιστα εντόπισε το επαναλαμβανόμενο FRB 20201124A με τους επιστήμονες να θεωρούν πως η πηγή είναι ένα μάγναστρο (Pulsar με εξαιρετικά ισχυρά μαγνητικά πεδία) αν και παραξενεύονται με κάποια γεγονότα όπως οι αλλαγές στην ένταση του μαγνητικού πεδίου και στην πυκνότητα των σωματιδίων γύρω από το μάγναστρο αλλά ακόμη και με την τοποθεσία του μάγναστρου αφού βρίσκεται σε γαλαξία που δεν έχει σχεδόν καθόλου δραστηριότητα σχηματισμού νέων άστρων. Τα μάγναστρα βρίσκονται συνήθως σε γαλαξίες με περιοχές έντονης δραστηριότητας σχηματισμού άστρων κι όχι σε έναν γαλαξία σχεδόν κενό από νέα άστρα όπως αυτό το FRB.
Το FAST χρηματοδοτήθηκε εξ’ ολοκλήρου απο την Κινεζική κυβέρνηση και είναι μέρος του διαστημικού Κινεζικού προγράμματος που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων και την κατασκευή διαστημικού σταθμού αλλά και ενός διαστημικού τηλεσκοπίου 300 φορές πιο ισχυρό απο το Hubble. Το όνομα FAST σημαίνει αυτό ακριβώς που είναι (Five hundred meter Aperture Spherical radio Telescope).
Το Ρωσικό ραδιοτηλεσκόπιο RATAN είναι κι αυτό το μεγαλύτερο ραδιοτηλεσκόπιο στον κόσμο με 600μ διάμετρο αλλά με παραβολικό ανακλαστήρα σε αντίθεση με το FAST που έχει σφαιρικό αλλά κινητό ανακλαστήρα που του δίνει την ικανότητα να σχηματίσει ένα παραβολικό κάτοπτρο. Στην ουσία παρέχει ένα πιάτο 300μ που μπορεί να στραφεί οπουδήποτε κατά 40 μοίρες.
Αναμφίβολα αυτό το εκπληκτικό τηλεσκόπιο θα βοηθήσει ακόμη πιο πολύ την προσπάθεια του ανθρώπου για την κατανόηση του μαγικού μας σύμπαντος.
