Σχεδόν 70 χρόνια πριν, την 1η Οκτωβρίου 1944 και λίγες ημέρες πριν η χώρα μας και ο νομός μας απελευθερωθούν από τους Ναζί και Βούλγαρους φασίστες κατακτητές, τυπώθηκε το εικονιζόμενο χαρτονόμισμα. Εχει ονομαστική αξία του απίθανου ποσού των 200 εκατομμυρίων δραχμών!

Λόγω του ιλιγγιώδους ρυθμού ανόδου του πληθωρισμού, τέτοιο ποσό ήταν… μικρό. Το πολύ πολύ να αγόραζε κανείς μιάμιση οκά ψωμί ή ένα αβγό!

Στο βιβλίο του Θεόδωρου Μιχ.Τσερπέ « ΤΟ ΑΓΙΟ ΧΑΙΔΑΡΙ» διαβάζουμε:

«Η αγοραστική αξία της δραχμής και οι τιμές ήταν για να κλαις τότε και να γελάς σήμερα διαβάζοντάς τες. Δυο αυγά που τον Απρίλιο του 1941 είχαν 3 δραχμές, τον Οκτώβρη του 1944 είχαν φτάσει, αν βέβαια τα εύρισκες, 700.000.000.000 (εφτακόσια δις, όπως έλεγαν τότε….

Μια οκά ψάρια που είχαν 40 δραχμές προπολεμικά στην οκά έφτασαν να έχουν 5.000.000.000.000 (πέντε τρις), μια οκά κρέας που είχε 55 δρχ. το κιλό έφτασε τα 7.000.000.000.000 (εφτά τρεις) και ίσως από άλογο, ένα κουτί σπίρτα έφτασε τα 500.000.000.000, μια οκά λάχανο 600.000.000.000, μια χρυσή λίρα που είχε 1.000 δραχμές προπολεμικά έφτασε 180.000.000.000.000 (180 τρεις) τον Οκτώβρη του 1944.

Επί πλέον για να φτιάξεις ένα ζευγάρι παπούτσια ανδρικά τον Οκτώβρη του 1944 έπρεπε να πληρώσεις 1 ½ λίρα (240 τρις), ένα πουκάμισο ½ λίρα (ή 90 τρεις), ένα τσιγάρο τότε, στο περίπτερο, από τα κοντά της απαίσιας κατοχής «κούτας» πουλιόταν ένα δισεκατομμύριο δραχμές. Τέλος η νομισματική κυκλοφορία, από 12.598.979.600 του Οκτωβρίου του 1940 έφτασε τον Οκτώβριο του 1944 τα 6.500.000.000.000.000.000.000 δηλαδή 6 ½ πεντάκις) χρήμα, να χορτάσει και το πιο αχόρταγο μάτι».

Νομίσματα επί κατοχής

Ως γνωστόν, οι κατακτητές είχαν επιβάλλει την κυκλοφορία τριών νομισμάτων το 1941: μάρκο, ιονική (ή μεσογειακή) δραχμή και λέβα, ανάλογα με τις ζώνες κατοχής. Μετά από λίγο καιρό, επανακυκλοφόρησε η δραχμή, επειδή αυτό βόλευε τους κατακτητές, να αγοράζουν υλικό και τρόφιμα με μηδαμινής αξίας χρήματα, που δεν είχαν αντίκρισμα (αφού το απόθεμα της χώρας σε χρυσό είχε μεταφερθεί στη Ν. Αφρική). Δηλαδή, ουσιαστικά, εκτός από τις αρπαγές επισιτιστικού υλικού, το «αγόραζαν» και τσάμπα, αφού το χρήμα τυπωνόταν μεν από την Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά επί της ουσίας δεν είχε καμία αξία. Ουσιαστικά, κυρίαρχο νόμισμα ήταν η λίρα, με την οποία γίνονταν όλες οι δοσοληψίες, κυρίως με τους μαυραγορίτες. Αυτοί μάλιστα, μετά την κατοχή, ήταν και οι μόνοι που είχαν χρήμα.

Το 1944, σύμφωνα με την ελληνική βικιπαίδεια, εκδόθηκε το μεγαλύτερο σε ονομαστική αξία χαρτονόμισμα που κυκλοφόρησε ποτέ στην Ελλάδα. Είχε ονομαστική αξία 100 δισεκατομμυρίων δραχμών, όμως ήταν παντελώς ανυπόληπτο και η ουσιαστική του αξία σχεδόν μηδαμινή. Επρόκειτο για την τελική φάση της κατοχικής οικονομικής κατάρρευσης. Σε σημερινές τιμές και με βάση τη χρυσή λίρα Αγγλίας, η πραγματική αξία του δεν θα πρέπει να ξεπερνούσε τα σημερινά 10 λεπτά του ευρώ. Αποτέλεσμα ήταν να αποσυρθεί λίγες μέρες μετά την κυκλοφορία του.

Το τρικαλινό χαρτονόμισμα

Το συγκεκριμένο ιστορικό χαρτονόμισμα κυκλοφόρησε την 1η Οκτωβρίου 1944, ελάχιστες ημέρες πριν την απελευθέρωση της πόλης (18 Οκτωβρίου).

Πρόκειται για ένα τοπικό νόμισμα, δηλαδή κυκλοφόρησε ΜΟΝΟ στα Τρίκαλα (άγνωστο, εάν κυκλοφόρησε σε όλον τον νομό, αλλά λογικά προοριζόταν και για αυτόν).

Εχει ονομαστική αξία 200 εκατ. δραχμών. Η έκδοσή του έγινε για τον νομό μας, μετά από πρωτοβουλία του τότε Νομάρχη, Χρυσόστομου Πιπιλιάγκα,πιθανώς και με τη συνεργασία του τότε Δημάρχου Τρικκαίων, Αχιλλέα Παπαθανασίου.

Φέρει την υπογραφή του Νομάρχη και του Γερμανού διοικητή της πόλης, του πλατζ-κομαντάντ, μετά από άδεια της Φελντ-κομαντατούρ (της διοίκησης της χώρας από τους Ναζί).

Αναφέρει ότι η άδεια δόθηκε λίγο νωρίτερα, στις 29 Σεπτεμβρίου 1944. Το αξιοπερίεργο είναι ότι το χαρτονόμισμα τυπώθηκε πάνω σε… παλιό χαρτονόμισμα, των 5.000 δραχμών του 1943, προφανώς επειδή δεν υπήρχαν τραπεζογραμμάτια, αλλά και επειδή, όσα υπήρχαν, δεν είχαν καμία απολύτως αξία ή ήταν λίγα σε αριθμό, για να μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες της κυκλοφορίας χρήματος.

Στην έρευνα που κάναμε για την trikkipress.gr βρήκαμε ότι, στο παλιό ένθετο «Επτά Ημέρες» της «Καθημερινής» (4-2-1996, με θέμα Ιστορία των ελληνικών χαρτονομισμάτων) ο Αναστάσιος Π. Τζαμαλής, τότε πρόεδρος της Ελληνικής Νομισματικής Εταιρίας, ο οποίος επιβεβαιώνει την κυκλοφορία του συγκεριμένου νομίσματος, αναφέρει τα εξής:

«Από τα τέλη Σεπτεμβρίου 1944 ο γερμανικός στρατός άρχισε να αποσύρεται από την Ελλάδα. Αυτό δημιούργησε μια ιδιότυπη κατάσταση, καθώς κάποιες επαρχίες ήσαν ελεύθερες, άλλες υπό κατοχή και η επικοινωνία με την πρωτεύουσα αδύνατη. Πρώτο και κύριο πρόβλημα η πληρωμή των μισθών των δημοσίων υπαλλήλων από τα δημόσια ταμεία και τράπεζες. Πάλι η πρωτοβουλία των τοπικών αρχών έσωσε την κατάσταση». Ετσι εξηγείται η ύπαρξη αυτού του μοναδικού χαρτονομίσματος των Τρικάλων. Η σχετική διαφάνεια παρουσιάστηκε την περασμένη Κυριακή 5 Ιανουαρίου στην Καλαμπάκα, στο συνέδριο της Πανελλήνιας Ενωσης Δικηγόρων για τις γερμανικές αποζημιώσεις από τον δικηγόρο Αθηνών κ. Σαράντο Θεοδωρόπουλο και είναι δανεισμένη από το βιβλίο του Δημοσθένη Κούκουνα, «Η Οικονομική Ιστορία της Κατοχής».

Θα μπορούσαν ο Δήμος ή η ΠΕ Τρικάλων να κάνουν κάτι για το συγκεκριμένο χαρτονόμισμα; Παρουσιάσαμε κάποια στοιχεία. Τα άλλα είναι στο χέρι τους (π.χ., πού τυπώθηκε, πόσα τυπώθηκαν, αν τυχόν υπάρχει κάποιο γνήσιο σε κάποια συλλογή…).

http://eirinika.gr