Μνήμες από τον ισχυρότερο σεισμό στα Επτάνησα έφερε ο ισχυρός σεισμός στην Ζάκυνθο. Ήταν Αύγουστος του 1953 και η μέρα του σεισμού έχει μείνει ανεξίτηλα χαραγμένη στις μνήμες των κατοίκων της Ζακύνθου, της Κεφαλονιάς και της Ιθάκης.

Ο σεισμός της Παρασκευής στη Ζάκυνθο ξύπνησε εφιαλτικές μνήμες. Ήταν ο ισχυρότερος σεισμός στην περιοχή του Ιονίου μετά από εκείνον του 1953. Ήταν τότε που Ζάκυνθος, Κεφαλονιά και Ιθάκη ισοπεδώθηκαν από τα Ρίχτερ.

Ήταν ο Αύγουστος της Αποκάλυψης. 455 νεκροί, 2.412 τραυματίες, 21 αγνοούμενοι. Χιλιάδες εγκατέλειψαν τον τόπο τους.

Πριν 65 χρόνια, οι Κεφαλονίτες, οι Θιακοί και οι Ζακυνθινοί δεν κοιμήθηκαν στα σπίτια τους. Είχαν συγκεντρωθεί σε ανοιχτούς χώρους, πλατείες και χωράφια. Δυο μέρες πριν, την Κυριακή 9 Αυγούστου έχει γίνει ο πρώτος μεγάλος σεισμός, μεγέθους 6,4 της κλίμακας Ρίχτερ, με επίκεντρο τον Σταυρό της Ιθάκη

Μα και το χάραμα εκείνης της Κυριακής, ένας ακόμη σεισμός, μεγέθους 6,8, με διαφορετικό επίκεντρο αυτή τη φορά, κοντά στη νοτιοανατολική Κεφαλονιά, θα προκαλέσει εκτεταμένες καταστροφές, αλλά και νεκρούς και τραυματίες.

Ο επόμενος μεγάλος σεισμός που γίνεται την ίδια μέρα θα έχει μέγεθος 7.2 και θα είναι ο καταστροφικότερος στην ιστορία. Ο πληθυσμός των νησιών άλλαξε δραματικά. Αυτό ήταν το χάσμα του σεισμού. Ενα χάσμα που ακόμη δεν κλείνει. Θα πάρει πολλά χρόνια ακόμη…

Η ιστορία των σεισμών του 1953

Οι σεισμοί του Ιονίου το 1953 ήταν μια σεισμική ακολουθία αποτελούμενη από τρεις κύριους καταστροφικούς σεισμούς αυξανόμενης έντασης και περισσότερους από 135 μετασεισμούς που έλαβαν χώρα από τις 9 έως τις 12 Αυγούστου του 1953 και προκάλεσαν εκτεταμένες καταστροφές σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά.

Ο αριθμός των θυμάτων ανήλθε σε 455 νεκρούς, 2412 τραυματίες και 21 αγνοούμενους, ενώ μεγάλο μέρος του πληθυσμού των νησιών τα εγκατέλειψε εξαιτίας των σεισμών. Θεωρούνται οι καταστροφικότεροι σεισμοί στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.

Οι σεισμοί

Η πρώτη κύρια σεισμική δόνηση σημειώθηκε στις 9 Αυγούστου 1953, Κυριακή, ώρα 9.41 π.μ., και ήταν μεγέθους 6,4 Ρίχτερ με επίκεντρο το Σταυρό Ιθάκης. Ο σεισμός προκάλεσε καταστροφές σε σπίτια στην Ιθάκη και στην Πύλαρο της Κεφαλονιάς, ενώ υπήρξαν και αρκετοί τραυματίες.

Την Τρίτη 11 Αυγούστου, ώρα 5.32 π.μ., έλαβε χώρα ο δεύτερος σεισμός μεγέθους 6,8 Ρίχτερ, με επίκεντρο βορειοδυτικά της Ζακύνθου. Την ίδια ημέρα σημειώθηκαν δέκα μετασεισμοί οι μεγαλύτεροι των οποίων ήταν μεγέθους 5,3 και 5,1 Ρίχτερ. Μεγάλες καταστροφές προκλήθηκαν στη Σάμη, σε όλη την ανατολική πλευρά της Κεφαλονιάς καθώς και στις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου.

Την επόμενη μέρα, Τετάρτη, 12 Αυγούστου, το πρωί, σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ και αργότερα, στις 11.25 π.μ. την ίδια μέρα, έλαβε χώρα ο ισχυρότερος και καταστροφικότερος σεισμός στην ιστορία της Κεφαλονιάς, μεγέθους 7,2 Ρίχτερ, με επίκεντρο την νοτιοανατολική Κεφαλονιά. Η έντασή του προσδιορίστηκε ως Χ+ (10+) στην κλίμακα Μερκάλι , ήταν δηλαδή «Εξαιρετικά Καταστροφικός».

Ο σεισμός ισοπέδωσε ολοκληρωτικά τις πόλεις του Αργοστολίου, του Ληξουρίου και της Ζακύνθου. Μάλιστα ανύψωσε την Κεφαλονιά κατά 60 εκατοστά. Στην πόλη της Ζακύνθου την καταστροφή ολοκλήρωσε μεγάλη πυρκαγιά η οποία ακολούθησε το σεισμό και διήρκησε μέρες. Ισχυρός μετασεισμός 6,3 Ρίχτερ σημειώθηκε μέσα στην ίδια μέρα.

Ακολούθησε κύμα μετασεισμών έως τα τέλη Σεπτέμβρη, πολλοί από τους οποίους ήταν άνω των 5 Ρίχτερ. Στις 16 Οκτωβρίου σημειώθηκε σεισμός 5,2 Ρίχτερ στο Ληξούρι και στις 20 Οκτωβρίου σεισμός 5,1 στην Ιθάκη.

Θύματα και ζημιές

Ο συνολικός αριθμός των νεκρών από τους σεισμούς ανήλθε σε 455, των αγνοουμένων σε 21 και των τραυματιών σε 2.412. Οι σεισμοί ισοπέδωσαν σχεδόν ολοκληρωτικά και τα τρία νησιά. Από τα 33.300 σπίτια σε Ζάκυνθο, Ιθάκη και Κεφαλονιά καταστράφηκαν εντελώς τα 27.659, ενώ μόνο 467 σώθηκαν κυρίως στην περιοχή της Ερίσου, στο βόρειο άκρο της Κεφαλονιάς.

Στην πόλη του Αργοστολίου, διασώθηκαν δύο μόνο σπίτια, το ισόγειο του αρχοντικού της οικογένειας Γκιντιλίνη – Κοσμετάτου και το σπίτι του Βρεττού δίπλα στην Κοργιαλένειο Βιβλιοθήκη. Ελάχιστα ήταν και τα οικοδομήματα που σώθηκαν στο Ληξούρι, όπως το Γηροκομείο και το αρχοντικό των Ιακωβάτων, ενώ ανάμεσα στα λίγα εναπομείναντα σπίτια στη Λειβαθώ ήταν και το ιστορικό σπίτι του Λόρδου Βύρωνος.

Με την πυρκαγιά που ξέσπασε στην πόλη της Ζακύνθου μετά τον τρίτο σεισμό, καταστράφηκαν μοναδικά μνημεία, όπως η Παναγία η Φανερωμένη, και το Μέγαρο της Δημόσιας Βιβλιοθήκης όπου φυλάσσονταν χιλιάδες τόμοι βιβλίων, χειρογράφων και κειμηλίων.

Καταστροφές προκλήθηκαν επίσης στη Λευκάδα, στην Ηλεία και την Αιτωλοακαρνανία.

Ανθρωπιστική βοήθεια

Ήδη από την 11η Αυγούστου υπήρξε η πρώτη κινητοποίηση για αποστολή βοήθειας στους πληγέντες. Υγειονομικά συνεργεία, συνεργεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού καθώς και δυνάμεις του στρατού και του πολεμικού ναυτικού μετέβησαν στα νησιά.

Ο σεισμός της 12ης Αυγούστου 1953, εκτός από τις ελληνικές αρχές, κινητοποίησε τις ναυτικές δυνάμεις και άλλων χωρών, που βρίσκονταν στην περιοχή.

Πρώτες έφτασαν στο λιμάνι του Αργοστολίου οι δυνάμεις του Πολεμικού Ναυτικού του Ισραήλ. Το δύσκολο έργο της διάσωσης και περίθαλψης των σεισμοπαθών, σε συνεργασία με δυνάμεις του Ελληνικού στρατού, ανέλαβαν δυνάμεις της Μ. Βρετανίας, των Ηνωμένων Πολιτειών, της Ιταλίας, της Γαλλίας, της Νέας Ζηλανδίας και του Ισραήλ. Επίσης διατέθηκαν εναέρια μέσα για την ταχεία μεταφορά των τραυματιών, προμηθειών και υγειονομικού υλικού καθώς και διεθνής κινητοποίηση για συγκέντρωση εφοδίων και χρημάτων.

Η ελληνική κυβέρνηση, παρά την αρχική αδυναμία άμεσης αντίδρασης, σύντομα έλαβε μέτρα έκτακτης ανάγκης. Με εντολή του Προέδρου Αλέξανδρου Παπάγου, διατάχτηκαν όλα τα πλοία του ελληνικού πολεμικού στόλου να πλεύσουν άμεσα στις πληγείσες περιοχές, ενώ παράλληλα έσπευσαν τμήματα του πεζικού και νοσοκομειακές στρατιωτικές μονάδες για να παράσχουν βοήθεια. Επίσης επιτάχθηκαν όλα τα πλοία του εμπορικού ναυτικού.

Ειδικά συνεργεία ξεκίνησαν να ερευνούν στα ερείπια για επιζώντες και νεκρούς. Άλλα συνεργεία με μηχανήματα προσπαθούσαν να ανοίξουν τους δρόμους για την αποκατάσταση της επικοινωνίας.

Ο 6ος Αμερικανικός Στόλος, ο Ιταλικός Ερυθρός Σταυρός και ο Βρεττανικός Στόλος ετέθησαν στην διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης, για τη μεταφορά εφοδίων, φαρμάκων και σεισμοπαθών. Επίσης αποφασίστηκε η σύσταση διεθνούς συντονιστικής επιτροπής.