Ένα ιστορικό ντοκουμέντο, μια εγκύκλιο της Ι’ Εκπαιδευτικής Περιφέρειας προς τους διευθυντές και καθηγητές των Γυμνασίων της περιοχής (Σέρρες), με ημερομηνία 1η Οκτωβρίου 1968, που αναδεικνύει τον εθνικιστικό σκοταδισμό που εφαρμόστηκε στα σχολεία της χώρας κατά τη διάρκεια της χούντας.

Το κείμενο του φιλόλογου Λαέρτη Τανακίδη που συνοδεύει το ντοκουμέντο και περιγράφει αυτή τη μαύρη περίοδο είναι το ακόλουθο:

Πρόκειται για τυπικό κείμενο, ενδεικτικό του κλίματος κατά την εποχή της δικτατορίας. Ενώ είναι εγκύκλιος, που στέλνεται σε εκπαιδευτικούς με αφορμή την έναρξη του σχολικού έτους, καταλήγει να μοιάζει μάλλον με οδηγίες προς ιερείς και μοναχούς για τη σκοπιμότητα και το περιεχόμενο του ηθικοθρησκευτικού βίου και με μανιφέστο επιδεικτικού εθνικισμού.Ο συντάκτης του προσπαθεί να μιμηθεί τον αχαλίνωτο βερμπαλισμό του δικτάτορα Παπαδόπουλου. Μεγαλοστομία σαν κήρυγμα από άμβωνα, που κάθε λίγο αγγίζει ή και υπερβαίνει τα όρια του γελοίου.

Η ακατάσχετη ηθικολογία διατρέχει ολόκληρο το κείμενο: αρετή, ενάρετος βίος, ηθικοί κανόνες, αγνότητα και οσιότητα, κακίες, ελαττώματα.

Το ίδιο και οι αναφορές στην Εκκλησία: «το θείον παράδειγμα του Θεανθρώπου Κυρίου», «ο ποιμενικός αυλός των αρρήτων του ουρανού ρημάτων», «φωνή μάς καλεί να καθάρωμεν τας καρδίας μας και να ενθρονίσωμεν εντός αυτών τον σαρκωθέντα θεόν», «το εκπαιδευτήριον είναι ιερά κιβωτός θείων λειτουργημάτων».

Καθήκον του εκπαιδευτικού είναι «να σφυρηλατεί τους μαθητάς, διά να καταστούν υμνηταί του θείου μεγαλείου». Αυτός είναι ο σκοπός της εκπαίδευσης. Με δυο λόγια εκπαίδευση υποταγμένη στην Εκκλησία.

Σε ό,τι αφορά τον εκπαιδευτικό, είναι «ιεροφάντης και μυσταγωγός». Από λειτουργός που προσφέρει κοινωνικό έργο αντιμετωπίζεται ως λειτουργός του υψίστου. Προκειμένου να αφοσιωθεί στο έργο του, οφείλει να ζει σε απομόνωση. Πρέπει να αποφεύγει τις βλαβερές για το ήθος του συναναστροφές. Να μη συχνάζει «εις κέντρα κακόφημα» (Ποια να είναι άραγε το 1968 τα κακόφημα κέντρα στον νομό Σερρών;). Να μην επιδίδεται στο «συσφαιρίζειν». «Θαμίζειν, συσφαιρίζειν και βωμολοχεύεσθαι είναι θέσεις σητόβρωτοι [=σκωροφαγωμένες]».

Ειδικά για τις καθηγήτριες «το καπνίζειν, υπό των γυναικών, το μινιφουστοφορείν, το οφρυοβλεφαρογράφειν σκορπίζουν την αηδίαν. Η κιτρινόχροια αφαιρεί την απλότητα, ήτις χαρίζει την ωραιότητα. Το Εκπαιδευτήριον δεν είναι αίθουσα ντιορικών επιδείξεων». Το γελοίο στα καλύτερά του.

Στην τελευταία παράγραφο του κειμένου, αφού προηγουμένως στρώθηκε το έδαφος, εμφανίζεται και ο μέγας εχθρός όλης της ηθικοπρεπούς και εθνωφελούς προσπάθειας που βρίσκεται σε εξέλιξη στην εκπαίδευση και γενικότερα στη χώρα.

Είναι οι «φωναί κοαζόντων βατράχων, φωναί δαφοινών [=κατακκόκκινων, αιμοβόρων] λυκοθώων, χαίται υαινών, ερυθρά ρύγχη αρκτίων άρκτων», που συγκεντρώνονται μπροστά στην πόρτα μας. Απάντηση-αντίδοτο υπάρχει. Είναι η «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» (= ο ελληνοχριστιανικός πολιτισμός), το κεντρικό σύνθημα της δικτατορίας. Η φωνή της Ελλάδος και η φωνή της «Μητρός Ορθοδόξου Εκκλησίας».

Ανοησιολογία

Τέλος, η σημείωση «Να αναγνωσθεί ε υ κ ρ ι ν ώ ς εν συνεδριάσει του Συλλόγου» μαρτυρεί την αγωνία του κ. Αναπληρωτή Γενικού Επιθεωρητή για το αν οι εκπαιδευτικοί θα μπορέσουν να παρακολουθήσουν τα «υψηλά» νοήματά του.

Η δικτατορία εγκλημάτησε. Βασάνισε, φυλάκισε, εξόρισε. Γενικά τους καλύτερους. Πρόδωσε την Κύπρο. Προσέφερε όμως και μία υπηρεσία. Με το «Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών» και την ακατάσχετη ανοησιολογία κειμένων, όπως αυτή η εγκύκλιος, συνέβαλε στη χρεοκοπία του λεγόμενου ελληνοχριστιανικού πολιτισμού, αυτού του αντιφατικού υβριδίου.

Η βία και το έγκλημα βρίσκουν πάντοτε πρόθυμους συνεργούς. Στην κατοχή ήταν οι συνεργάτες των Γερμανών. Ετσι και κατά τη δικτατορία αρκετοί, εκπαιδευτικοί και άλλοι, προκειμένου να γίνουν αρεστοί στο καθεστώς, να το υπηρετήσουν και να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη, έφταναν στο σημείο να γράφουν, να εκφωνούν και να χειροκροτούν τέτοια κείμενα.