ΤΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ

Το εξάχρονο παιδάκι σας ρωτάει: «Θα πεθάνεις και εσύ κάποτε;» Τα λόγια του σας ξαφνιάζουν και αναρωτιέστε: “Μα μπορεί στην ηλικία του να καταλάβει την απάντηση; Πώς να του μιλήσω για το θάνατο;”

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ

• Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά σκέφτονται το θάνατο. Μερικές φορές μάλιστα, προσποιούνται στο παιχνίδι τους ότι κάποιος πεθαίνει. Επομένως, ο θάνατος δεν πρέπει να θεωρείται ταμπού, και εσείς πρέπει να ανταποκρίνεστε θετικά στις όποιες ερωτήσεις του παιδιού για αυτό το ζήτημα. Όταν κατά καιρούς μιλάτε ανοιχτά για το θάνατο, το βοηθάτε να μάθει πώς να αντιμετωπίζει την απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου.

• Οι συζητήσεις για το θάνατο δεν θα γεννήσουν στο παιδί σας μακάβριες σκέψεις. Ίσα ίσα, θα του απαλύνουν τους φόβους του. Ωστόσο, ίσως χρειαστεί να διορθώσετε μερικές παρανοήσεις. Για παράδειγμα, κάποιοι ειδικοί λένε ότι πολλά παιδιά κάτω των έξι ετών δεν βλέπουν το θάνατο ως κάτι οριστικό. Στα παιχνίδια τους, ένα παιδί μπορεί τη μια στιγμή να «πεθαίνει» και την άλλη να είναι πάλι «ζωντανό».

Όταν μεγαλώνουν λίγο όμως, τα παιδιά αρχίζουν να συνειδητοποιούν τη σοβαρότητα του θανάτου—γεγονός που ίσως τους δημιουργεί ερωτήσεις, ανησυχία ή ακόμα και φόβο, ιδίως αν έχει πεθάνει κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο. Επομένως, είναι σημαντικό να συζητάτε μαζί τους αυτό το θέμα. Μια ειδικός στον τομέα της ψυχικής υγείας, η Μαριόν Αζά, επισημαίνει: «Το παιδί θα αναπτύξει ανησυχίες που σχετίζονται με το θάνατο αν νιώθει ότι δεν του επιτρέπεται να μιλάει για αυτό το ζήτημα στο σπίτι».

• Μην αγχώνεστε υπερβολικά για το τι θα πείτε. Σύμφωνα με μια μελέτη, τα παιδιά θέλουν απλώς να «ακούσουν την αλήθεια με καλοσυνάτα λόγια». Μην ανησυχείτε λοιπόν. Ένα παιδί συνήθως δεν ρωτάει κάτι αν δεν είναι έτοιμο να ακούσει την απάντηση.

ΟΙ ΛΥΣΕΙΣ

Να εκμεταλλεύεστε διάφορες ευκαιρίες προκειμένου να μιλήσετε για το θάνατο. Αν το παιδί σας δει ένα νεκρό πουλάκι στην άκρη του δρόμου ή αν πεθάνει το αγαπημένο του κατοικίδιο, χρησιμοποιήστε απλές ερωτήσεις για να το παρακινήσετε να μιλήσει. Λόγου χάρη, μπορείτε να ρωτήσετε: «Υποφέρει το νεκρό ζωάκι; Μήπως κρυώνει ή πεινάει; Πώς καταλαβαίνεις ότι ένα ζώο ή ένας άνθρωπος πέθανε;»—Βιβλική αρχή: Εκκλησιαστής 3:1, 7.

Μην κρύβετε την αλήθεια. Όταν κάποιος γνωστός ή συγγενής πεθάνει, αποφύγετε ομιχλώδεις ευφημισμούς του τύπου «Έφυγε». Το παιδί ίσως συμπεράνει λανθασμένα ότι ο νεκρός θα επιστρέψει σύντομα στο σπίτι. Απεναντίας, μιλήστε με απλότητα και αμεσότητα. Για παράδειγμα, πείτε: «Όταν πέθανε η γιαγιά, το σώμα της σταμάτησε να λειτουργεί. Δεν μπορούμε να της μιλήσουμε, αλλά δεν πρόκειται να την ξεχάσουμε».—Βιβλική αρχή: Εφεσίους 4:25.

Καθησυχάστε το. Ίσως το παιδί νομίζει ότι οι πράξεις ή οι σκέψεις του προκάλεσαν το θάνατο κάποιου. Αντί να του πείτε απλώς ότι δεν ευθύνεται εκείνο για ό,τι συνέβη, ρωτήστε το: «Γιατί πιστεύεις ότι είναι δικό σου φταίξιμο;» Ακούστε με προσοχή, χωρίς να υποτιμάτε τα αισθήματά του. Επίσης, επειδή ένα μικρό παιδί μπορεί να νομίζει πως ο θάνατος είναι μεταδοτικός, καθησυχάστε το ότι δεν κινδυνεύει.

Βοηθήστε το να εκφραστεί. Να μιλάτε άνετα για τα αγαπημένα σας πρόσωπα που έχουν πεθάνει, ακόμα και για συγγενείς που το παιδί δεν γνώρισε ποτέ. Μπορεί να σας έρθουν στο μυαλό τρυφερές αναμνήσεις από θείους ή παππούδες και να του αφηγηθείτε διασκεδαστικά περιστατικά. Όταν συζητάτε ανοιχτά για τέτοια πρόσωπα, το βοηθάτε να καταλάβει ότι δεν χρειάζεται να αποφεύγει να μιλάει για αυτούς ή να τους σκέφτεται. Παράλληλα, όμως, μην το πιέζετε να μιλήσει. Μπορείτε να ανακινήσετε το θέμα αργότερα, όταν νιώσετε ότι η στιγμή είναι κατάλληλη.—Βιβλική αρχή: Παροιμίες 20:5.

Τα κεφάλαια 34 και 35 του βιβλίου Μάθε από τον Μεγάλο Δάσκαλο μπορούν να βοηθήσουν το παιδί σας να μάθει τι διδάσκει η Αγία Γραφή σχετικά με το θάνατο. Μπορείτε να κατεβάσετε δωρεάν το βιβλίο από τον ιστότοπο www.jw.org/el. Επιλέξτε: ΕΚΔΟΣΕΙΣ > ΒΙΒΛΙΑ & ΕΙΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΑΡΙΑ

Επειδή ένα μικρό παιδί μπορεί να νομίζει πως ο θάνατος είναι μεταδοτικός, καθησυχάστε το ότι δεν κινδυνεύει

ΒΑΣΙΚΑ ΕΔΑΦΙΑ

Υπάρχει . . . καιρός να σωπαίνει [κανείς] και καιρός να μιλάει».—Εκκλησιαστής 3:1, 7.

“Ο καθένας σας να λέει την αλήθεια”.—Εφεσίους 4:25.

«Η βουλή που υπάρχει στην καρδιά του ανθρώπου είναι σαν βαθιά νερά, αλλά ο άνθρωπος που έχει διάκριση θα την ανασύρει».—Παροιμίες 20:5.

ΣΗΜΕΙΑ ΠΟΥ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΔΙΕΥΚΡΙΝΙΣΕΤΕ

Όταν ένα αγαπημένο πρόσωπο πεθάνει, μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να ξεπεράσει τον παθολογικό φόβο για το θάνατο φροντίζοντας να καταλάβει τα ακόλουθα σημεία:

• Δεν θα πεθάνει και αυτό.
• Αν συμβεί κάτι σε εσάς, δεν θα μείνει μόνο του· θα το φροντίσουν οι συγγενείς.
• Όταν κάποιος πεθάνει, δεν υποφέρει πια.
• Δεν θα ξεχάσετε αυτόν που πέθανε. Για παράδειγμα, πείτε: «Δεν μπορείς πια να δεις τη γιαγιά, αλλά μπορείς να φυλάξεις στην καρδιά σου τις αναμνήσεις που έχεις από αυτήν».

Και να θυμάστε: Το να μην πείτε τίποτα στο παιδί σας δεν θα μειώσει την ανησυχία του. Αντιθέτως, τότε είναι που ίσως αρχίσει να καλπάζει η φαντασία του.

*** g 2/15 σ. 10-11 Όταν το Παιδί σας Ρωτάει για το Θάνατο ***