ΜΕΧΡΙ στιγμής δεν υπάρχει καμιά θεραπεία για το AIDS, και φαίνεται απίθανο να ανακαλύψει σύντομα κάποια η ιατρική επιστήμη. Μολονότι νέες θεραπευτικές αγωγές καθυστερούν την εξέλιξη της νόσου, είναι πολύ καλύτερο να αποφεύγει κανείς την πιθανότητα μόλυνσης ευθύς εξαρχής. Αλλά πριν μιλήσουμε για την πρόληψη, ας εξετάσουμε πώς μεταδίδεται και πώς δεν μεταδίδεται ο ιός HIV του AIDS από τον έναν άνθρωπο στον άλλον.

Κάποιο άτομο μπορεί να προσβληθεί με τέσσερις κύριους τρόπους: (1) χρησιμοποιώντας μολυσμένη βελόνα ή σύριγγα, (2) από σεξουαλική επαφή (κολπική, πρωκτική ή στοματική) με φορέα, (3) από μεταγγίσεις αίματος και παράγωγα αίματος, αν και αυτή η απειλή έχει μειωθεί στις πιο αναπτυγμένες χώρες όπου τώρα εξετάζεται το αίμα για αντισώματα HIV και (4) από τη μητέρα του που είναι φορέας του ιού HIV, η οποία μπορεί να τον μεταδώσει στο μωρό πριν ή στη διάρκεια της γέννας ή με το θηλασμό.

Σύμφωνα με τα Κέντρα για τον Έλεγχο και την Πρόληψη των Ασθενειών (CDC) στις Η.Π.Α., τα παρόντα επιστημονικά στοιχεία δείχνουν ότι (1) δεν μπορείτε να κολλήσετε AIDS όπως κολλάτε γρίπη, (2) δεν μπορείτε να κολλήσετε με το να καθήσετε δίπλα σε ένα άτομο που έχει AIDS ή με το να αγγίξετε ή να αγκαλιάσετε κάποιο φορέα, (3) δεν μπορείτε να κολλήσετε τρώγοντας φαγητό το οποίο έχει πιάσει, προετοιμάσει ή σερβίρει κάποιος φορέας και (4) δεν μπορείτε να κολλήσετε χρησιμοποιώντας από κοινού μαζί με φορείς τουαλέτες, τηλέφωνα, ρούχα ή σκεύη φαγητού και ποτού. Επιπλέον, τα CDC λένε ότι ο ιός δεν μεταδίδεται από κουνούπια ή από οποιοδήποτε άλλο έντομο.

Κλειδιά για την Πρόληψη

Ο ιός του AIDS ενεδρεύει στο αίμα των φορέων. Αν κάποιος φορέας κάνει ένεση, μπορεί να μείνει στη βελόνα ή στη σύριγγα λίγο αίμα μαζί με τον ιό. Αν χρησιμοποιήσει κάποιος άλλος τη βελόνα που έχει μολυνθεί με αυτόν τον τρόπο, ο ιός θα μπορούσε να μεταδοθεί. Μη διστάσετε ποτέ να ρωτήσετε το γιατρό ή τη νοσοκόμα αν έχετε αμφιβολίες σχετικά με κάποια βελόνα ή σύριγγα. Έχετε το δικαίωμα να ξέρετε· διακυβεύεται η ζωή σας.

Ο ιός του AIDS υπάρχει επίσης στο σπέρμα ή στις κολπικές εκκρίσεις των φορέων. Γι’ αυτό, σε σχέση με την πρόληψη, τα CDC εισηγούνται τα εξής: «Η αποχή αποτελεί τη μόνη σίγουρη προστασία. Αν θέλετε να έχετε σεξουαλικές σχέσεις, να περιμένετε ωσότου δημιουργήσετε μια μακροπρόθεσμη σχέση αμοιβαίας πιστότητας, λόγου χάρη το γάμο, με ένα σύντροφο που δεν έχει μολυνθεί».

Προσέξτε ότι, για να προστατευτείτε, πρέπει να διατηρείτε μια «σχέση αμοιβαίας πιστότητας». Αν εσείς είστε πιστός αλλά ο σύντροφός σας δεν είναι, τότε δεν είστε προστατευμένος. Αυτό συχνά παρουσιάζει ένα δυσεπίλυτο πρόβλημα για γυναίκες που ζουν σε κοινωνίες όπου καταδυναστεύονται σεξουαλικά και οικονομικά από τους άντρες. Σε μερικές χώρες δεν επιτρέπεται σε γυναίκες ούτε καν να συζητήσουν για το σεξ με άντρες, πόσο μάλλον να διαπραγματευτούν ασφαλέστερες σεξουαλικές πράξεις.

Ωστόσο, δεν είναι όλες αυτές οι γυναίκες ανίσχυρες. Κάποια μελέτη σε μια δυτικοαφρικανική χώρα έδειξε ότι μερικές οικονομικά ανεξάρτητες γυναίκες κατάφεραν, χωρίς βίαιες συνέπειες, να στερήσουν το σεξ από τους συζύγους τους που ήταν φορείς. Στο Νιου Τζέρσι των Η.Π.Α., μερικές γυναίκες αρνούνταν να έχουν σεξουαλικές σχέσεις όταν ο άντρας δεν ήθελε να φορέσει προφυλακτικό. Βέβαια, ενώ τα προφυλακτικά από λατέξ παρέχουν προστασία εναντίον του ιού HIV και άλλων σεξουαλικά μεταδιδόμενων ασθενειών, αυτά πρέπει να χρησιμοποιούνται σωστά και με συνέπεια.

Πότε να Κάνετε Εξετάσεις

Η Κάρεν, που αναφέρθηκε στο προηγούμενο άρθρο, δεν μπορούσε να κάνει πολλά πράγματα για να προστατευτεί από τη μόλυνση. Ο σύζυγός της είχε μολυνθεί αρκετά χρόνια πριν από το γάμο τους, και το ζευγάρι παντρεύτηκε σε μια εποχή κατά την οποία τόσο η επιδημία όσο και οι εξετάσεις για τον ιό HIV βρίσκονταν στα αρχικά τους στάδια. Τώρα, όμως, οι εξετάσεις για τον ιό HIV έχουν γίνει συνηθισμένη διαδικασία σε μερικές χώρες. Γι’ αυτό, αν κάποιος έχει οποιαδήποτε αμφιβολία σχετικά με την κατάστασή του σε ό,τι αφορά τον ιό HIV, είναι σοφό να κάνει εξετάσεις πριν αρχίσει μια στενή γνωριμία. Η συμβουλή της Κάρεν είναι: «Να χρησιμοποιείτε σοφία όταν διαλέγετε γαμήλιο σύντροφο. Μια εσφαλμένη εκλογή μπορεί να σας στοιχίσει πολύ ακριβά, ακόμη και την ίδια σας τη ζωή».

Οι εξετάσεις μπορούν να προστατέψουν τον αθώο σύντροφο σε περίπτωση μοιχείας. Εφόσον ο ιός HIV μπορεί να μην εμφανιστεί στην εξέταση μέχρι και έξι μήνες μετά τη μόλυνση, ίσως χρειαστεί να γίνουν αρκετές εξετάσεις. Αν ξαναρχίσει το ζευγάρι να έχει σεξουαλικές σχέσεις (κάτι που αφήνει να εννοηθεί ότι το μοιχό μέλος συγχωρείται), η χρήση προφυλακτικού μπορεί να συμβάλει στην προστασία εναντίον της μόλυνσης.

Πώς Βοηθάει η Πληροφόρηση;

Είναι αξιοσημείωτο πως, μολονότι η Αγία Γραφή γράφτηκε πολύ πριν από την εμφάνιση του AIDS, το να ζει κάποιος σύμφωνα με τις αρχές της αποτελεί προστασία εναντίον της νόσου. Για παράδειγμα, η Αγία Γραφή καταδικάζει το σεξ έξω από το γάμο, απαιτεί τη γαμήλια πιστότητα και λέει ότι οι Χριστιανοί θα πρέπει να παντρεύονται μόνο άτομα που εφαρμόζουν και αυτά τις Γραφικές αρχές. (1 Κορινθίους 7:39· Εβραίους 13:4) Απαγορεύει επίσης κάθε κατάχρηση ουσιών καθώς και τη λήψη αίματος, πράγματα τα οποία μολύνουν το σώμα.—Πράξεις 15:20· 2 Κορινθίους 7:1.

Αποτελεί ένδειξη σοφίας το να μάθετε για τους κινδύνους που πιθανώς περιλαμβάνονται στις επαφές με τους φορείς του ιού HIV. Η πληροφόρηση γύρω από το AIDS εξαρτίζει τους ανθρώπους για να προφυλαχτούν από αυτή τη νόσο.

Η Ομάδα Δράσης Κατά του AIDS λέει: «Το AIDS μπορεί στις περισσότερες περιπτώσεις να προληφθεί. Μέχρις ότου βρεθεί κάποια θεραπεία, προς το παρόν η μόνη [κοινοτική] άμυνα κατά του AIDS είναι η πληροφόρηση». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) Είναι καλό να συζητούν οι γονείς ειλικρινά ο ένας με τον άλλον καθώς και με τα παιδιά τους για το AIDS.

Ποιες Θεραπευτικές Αγωγές Υπάρχουν;

Τα συμπτώματα της νόσου συνήθως δεν εμφανίζονται παρά έξι ως δέκα χρόνια αφότου προσβληθεί το άτομο από τον ιό HIV. Στη διάρκεια αυτών των ετών, μαίνεται μια μάχη μέσα στο σώμα. Οι ιοί πολλαπλασιάζονται και σκοτώνουν τα κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος. Τα κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος αντεπιτίθενται. Τελικά, εφόσον παράγονται δισεκατομμύρια νέοι ιοί κάθε ημέρα, το ανοσολογικό σύστημα καταρρέει.

Έχουν παρασκευαστεί διάφορα φάρμακα για την υποβοήθηση του ανοσολογικού συστήματος, φάρμακα με περίπλοκα ονόματα, τα οποία αναγνωρίζονται από αρκτικόλεξα—AZT, DDI και DDC. Μολονότι μερικοί πίστευαν ότι αυτά τα φάρμακα θα έφερναν μεγάλα οφέλη, ακόμη και πιθανή θεραπεία, οι ελπίδες σύντομα έπεσαν στο κενό. Αυτά, όχι μόνο χάνουν τη δραστικότητά τους με το πέρασμα του χρόνου, αλλά προξενούν επίσης επικίνδυνες παρενέργειες σε μερικούς ανθρώπους—μείωση των αιμοσφαιρίων, παθήσεις που αφορούν την πήξη του αίματος και βλάβη των νεύρων στα χέρια και στα πόδια.

Τώρα υπάρχει μια νέα σειρά φαρμάκων: οι αναστολείς της πρωτεάσης. Οι γιατροί τα χορηγούν αυτά σε συνδυασμούς τριών φαρμάκων μαζί με άλλα σκευάσματα που δρουν κατά των ιών. Οι εξετάσεις δείχνουν ότι, ενώ αυτή η τριπλή θεραπεία δεν σκοτώνει τον ιό, σταματάει, ή σχεδόν σταματάει, τον πολλαπλασιασμό του μέσα στο σώμα.

Η τριπλή θεραπεία βελτιώνει εντυπωσιακά την υγεία εκείνων που πάσχουν. Ωστόσο, οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα φάρμακα επιτελούν το μεγαλύτερο καλό όταν παρέχονται νωρίς στους φορείς του ιού HIV, πριν εμφανιστούν συμπτώματα. Όταν γίνεται αυτό, είναι πιθανό να προληφθεί, ίσως επ’ αόριστον, η εξέλιξη της λοίμωξης σε κρούσμα του AIDS με όλα τα σχετικά συμπτώματα. Εφόσον αυτή η θεραπευτική αγωγή είναι καινούρια, απομένει να δούμε επί πόσο καιρό θα καταστέλλει η θεραπεία τη λοίμωξη.

Η τριπλή θεραπεία είναι δαπανηρή. Το μέσο κόστος τριών φαρμάκων που δρουν κατά των ιών, καθώς και των μικροβιολογικών αναλύσεων, είναι 12.000 δολάρια (περ. 3,7 εκατ. δρχ.) το χρόνο. Πέρα από το οικονομικό φορτίο, ο ασθενής που υποβάλλεται σε τριπλή θεραπεία χρειάζεται να κάνει πολλές διαδρομές μέχρι το ψυγείο, όπου πρέπει να φυλάσσονται τα φάρμακα. Συνήθως, πρέπει να παίρνει μερικά χάπια δύο φορές την ημέρα και άλλα τρεις φορές την ημέρα. Μερικά πρέπει να τα παίρνει προ του φαγητού και άλλα μετά το φαγητό. Η θεραπεία γίνεται ακόμη πολυπλοκότερη όταν χρειάζεται να παίρνει και άλλα φάρμακα για να καταπολεμήσει τις πολλές και διάφορες λοιμώξεις στις οποίες είναι επιρρεπής ο ασθενής με AIDS.

Η κύρια ανησυχία των γιατρών είναι τι μπορεί να συμβεί σε περίπτωση που το άτομο διακόψει την τριπλή θεραπεία. Ο πολλαπλασιασμός του ιού θα συνεχιστεί ακάθεκτος, και οι ιοί που επέζησαν από τη θεραπευτική αγωγή μπορεί να γίνουν ανθεκτικοί στα φάρμακα τα οποία το άτομο χρησιμοποιούσε προηγουμένως για να τους καταπολεμήσει. Τα ανθεκτικά στα φάρμακα στελέχη του ιού HIV θα είναι πιο δύσκολο να υποβληθούν σε θεραπευτική αγωγή. Επιπλέον, αυτοί οι σούπερ-ιοί θα μπορούσαν να μεταδοθούν σε άλλους ανθρώπους.

Είναι τα Εμβόλια η Απάντηση;

Μερικοί ερευνητές του AIDS πιστεύουν ότι το κλειδί για να σταματήσει η παγκόσμια επιδημία του AIDS είναι ένα ασφαλές, αποτελεσματικό εμβόλιο. Δραστικά εμβόλια κατά του κίτρινου πυρετού, της ιλαράς, της παρωτίτιδας και της ερυθράς παρασκευάζονται από εξασθενημένους ιούς. Συνήθως, όταν εισάγεται στο σώμα κάποια εξασθενημένη έκδοση ενός ιού, το ανοσολογικό σύστημα όχι μόνο αντιδρά για να τον καταστρέψει αλλά επίσης κατασκευάζει αμυντικά συστήματα τα οποία καταπολεμούν αποτελεσματικά την εισβολή του πραγματικού ιού.

Δύο πρόσφατα πειράματα που έγιναν σε πιθήκους δείχνουν πως το πρόβλημα με τον ιό HIV είναι ότι ο εξασθενημένος ιός μπορεί να γίνει θανατηφόρος. Με άλλα λόγια, το εμβόλιο μπορεί να προξενήσει τη νόσο από την οποία είναι σχεδιασμένο να προστατεύει.

Η αναζήτηση εμβολίου έχει απογοητευτικά και απελπιστικά αποτελέσματα. Ο ιός HIV παρέμεινε άθικτος από δεκάδες πειραματικά παρασκευάσματα τα οποία θα είχαν αφανίσει ολοσχερώς άλλους πιο αδύναμους ιούς. Επιπλέον, ο ιός HIV μεταλλάσσεται, πράγμα το οποίο τον καθιστά άπιαστο στόχο. (Τώρα υπάρχουν τουλάχιστον δέκα οικογένειες του ιού HIV σε όλο τον κόσμο.) Κάτι που επιτείνει το πρόβλημα είναι το γεγονός ότι ο ιός επιτίθεται απευθείας στα ίδια εκείνα κύτταρα του ανοσολογικού συστήματος τα οποία υποτίθεται πως προστατεύει το εμβόλιο.

Ο οικονομικός παράγοντας παίζει επίσης κάποιο ρόλο στις έρευνες. Υπάρχει «χαμηλό επίπεδο δέσμευσης από μέρους της ιδιωτικής βιομηχανίας», δήλωσε ο οργανισμός Διεθνής Πρωτοβουλία για το Εμβόλιο του AIDS, ο οποίος εδρεύει στην Ουάσινγκτον. Αυτό αποδόθηκε στους φόβους ότι το εμβόλιο δεν θα απέφερε κέρδη, εφόσον οι μεγαλύτερες ποσότητες θα κυκλοφορούσαν σε αγορές λιγότερο αναπτυγμένων χωρών.

Παρά τις δυσκολίες, οι ερευνητές εξακολουθούν να εξετάζουν διάφορες προσεγγίσεις στην αναζήτηση ενός αποτελεσματικού εμβολίου. Προς το παρόν, όμως, φαίνεται απίθανο να παρασκευαστεί εμβόλιο σύντομα. Όταν εμφανίζεται κάποιο ελπιδοφόρο εμβόλιο από τα εργαστήρια, τότε ακολουθούν οι κοπιώδεις, δαπανηρές και ενδεχομένως επικίνδυνες δοκιμές σε ανθρώπους.

Ποιοι Προσβάλλονται από τον Ιό HIV;

Παγκόσμια, περίπου 16.000 άτομα μολύνονται κάθε ημέρα. Λέγεται ότι το 90 τοις εκατό και πλέον ζουν σε αναπτυσσόμενες χώρες. Περίπου ο 1 στους 10 είναι παιδί κάτω των 15 ετών. Οι υπόλοιποι είναι ενήλικοι, από τους οποίους πάνω από το 40 τοις εκατό είναι γυναίκες, και οι μισές και πλέον από αυτές είναι από 15 ως 24 ετών.—Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και το Κοινό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για τον HIV/AIDS.

Πώς Μπορείτε να Καταλάβετε Ποιος Έχει Μολυνθεί;

Δεν μπορείτε να καταλάβετε με μια απλή ματιά αν κάποιο άτομο έχει μολυνθεί. Αν και οι ασυμπτωματικοί φορείς του ιού HIV μπορεί να φαίνονται υγιείς, είναι δυνατόν να μεταδώσουν τον ιό σε άλλους. Μπορείτε να εμπιστευτείτε το λόγο ενός ατόμου που σας βεβαιώνει ότι δεν έχει προσβληθεί; Όχι απαραίτητα. Πολλά άτομα που έχουν προσβληθεί από τον ιό HIV δεν το ξέρουν οι ίδιοι. Εκείνοι που το γνωρίζουν μπορεί να το κρατάνε μυστικό ή μπορεί να λένε ψέματα. Μια έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες αποκάλυψε ότι τα 4 στα 10 άτομα που είχαν προσβληθεί από τον ιό HIV δεν πληροφορούσαν τους ερωτικούς συντρόφους τους για την κατάστασή τους.

Η Σχέση Ανάμεσα στον Ιό HIV και στο AIDS

Το αγγλικό αρκτικόλεξο HIV αντιστοιχεί στον “ιό της ανθρώπινης ανοσολογικής ανεπάρκειας”, τον ιό που καταστρέφει σιγά-σιγά διάφορα μέρη του ανοσολογικού συστήματος του σώματος, το οποίο καταπολεμάει τις αρρώστιες. Το αρκτικόλεξο AIDS αντιστοιχεί στο “σύνδρομο επίκτητης ανοσολογικής ανεπάρκειας”. Αυτό είναι το τελικό στάδιο της λοίμωξης με τον ιό HIV, κατά το οποίο απειλείται η ζωή του ατόμου. Όπως περιγράφεται από το όνομά του, ο ιός HIV προξενεί σοβαρή βλάβη στο ανοσολογικό σύστημα, καθιστώντας τον ασθενή λεία των λοιμώξεων τις οποίες το αμυντικό σύστημα, υπό άλλες συνθήκες, θα καταπολεμούσε.

Το να υποβληθείτε σε εξετάσεις για τον ιό HIV πριν κάνετε σκέψεις γύρω από το γάμο είναι σοφή επιλογή