ΜΑΓΙΣΣΕΣ και φαντάσματα, κολοκύθες και υπαίθριες φωτιές, απειλές και κεράσματα. Εύκολα μπορεί κάποιος να αναγνωρίσει τα χαρακτηριστικά του Χαλοουίν. Αλλά τι βρίσκεται πίσω από αυτή τη γιορτή, καθώς και από άλλες παρόμοιες; To «Χαλοουίν (Halloween)» ονομάζεται επίσης «Ολ Χάλοους Ιβ (All Hallows’ Eve)», δηλαδή «Παραμονή της Ημέρας των Αγίων Πάντων». Πίσω από αυτή την υποτιθέμενη Χριστιανική ονομασία, όμως, κρύβονται ρίζες που είναι κάθε άλλο παρά «άγιες». Στην πραγματικότητα, οι λόγιοι λένε ότι οι ρίζες του Χαλοουίν ανάγονται σε μια εποχή πολύ πριν από τη Χριστιανοσύνη—όταν οι αρχαίοι Κέλτες κατοικούσαν στη Βρετανία και στην Ιρλανδία. Χρησιμοποιώντας σεληνιακό ημερολόγιο, οι Κέλτες χώριζαν το έτος σε δύο εποχές—τους σκοτεινούς μήνες του χειμώνα και τους φωτεινούς μήνες του καλοκαιριού. Την πανσέληνο που ήταν πλησιέστερη στην 1η Νοεμβρίου, οι Κέλτες γιόρταζαν τη γιορτή Σαμέν, ονομασία η οποία σημαίνει «Το Τέλος του Καλοκαιριού».*

Αυτή η γιορτή, η οποία σηματοδοτούσε την έναρξη του νέου έτους των Κελτών, λάβαινε χώρα στο τέλος του καλοκαιριού, όταν η συγκομιδή είχε ολοκληρωθεί και τα αιγοπρόβατα μαζί με τα βόδια μεταφέρονταν από τους βοσκότοπους στα μαντριά. Οι Κέλτες πίστευαν ότι, καθώς οι ημέρες μίκραιναν, ήταν απαραίτητο να αναζωογονηθεί ο ήλιος μέσω διαφόρων τελετουργιών και θυσιών. Για να συμβολίσουν την παρέλευση του έτους, έσβηναν όλες τις φωτιές και εγκαινίαζαν το νέο έτος με ιερές υπαίθριες φωτιές από τις οποίες όλα τα μέλη της κοινότητας άναβαν ξανά τις εστίες τους. Θεωρούσαν επίσης ότι αυτές οι υπαίθριες φωτιές—κατάλοιπο των οποίων μπορεί να συναντήσει κανείς σήμερα στη Βρετανία τη Νύχτα του Γκάι Φοκς και στη Βραζιλία στις γιορτές του Ιουνίου—έτρεπαν σε φυγή τα κακά πνεύματα.

Οι Κέλτες πίστευαν ότι, στη διάρκεια της γιορτής Σαμέν, αφαιρούνταν το πέπλο που υπήρχε ανάμεσα στον ανθρώπινο και στον υπερφυσικό κόσμο και ότι τα πνεύματα, και τα καλά και τα κακά, περιπλανιούνταν στη γη. Έλεγαν πως οι ψυχές των νεκρών επέστρεφαν στα σπίτια τους, και οι οικογένειες άφηναν έξω τροφή και ποτά για τα φαντάσματα που θα τους επισκέπτονταν, ελπίζοντας ότι θα τα κατευνάσουν και θα απομακρύνουν την ατυχία. Έτσι λοιπόν σήμερα, όταν τα παιδιά ντύνονται σαν φαντάσματα ή μάγισσες και πηγαίνουν από σπίτι σε σπίτι στη διάρκεια του Χαλοουίν απαιτώντας κέρασμα και απειλώντας να κάνουν ζημιές, διαιωνίζουν εν αγνοία τους τις αρχαίες τελετουργίες της γιορτής Σαμέν. Ο Ζαν Μαρκάλ σχολιάζει στο βιβλίο του Χαλοουίν—Ιστορία και Παραδόσεις (Halloween, histoire et traditions): «Λαβαίνοντας κάποιο κέρασμα, καθιερώνουν, σε συμβολικό επίπεδο το οποίο δεν κατανοούν, μια αδελφική συναλλαγή ανάμεσα στον ορατό και στον αόρατο κόσμο. Να γιατί οι μασκαράτες του Χαλοουίν . . . είναι στην πραγματικότητα θρησκευτικές τελετές».

Εφόσον πίστευαν ότι είχαν καταρριφθεί οι φραγμοί ανάμεσα στο φυσικό και στο υπερφυσικό βασίλειο, νόμιζαν ότι οι άνθρωποι μπορούσαν να μεταβούν στον κόσμο των πνευμάτων με ευκολία. Επομένως, το Σαμέν ήταν μια ιδιαίτερα κατάλληλη περίσταση για να αποκαλυφτούν τα μυστικά του μέλλοντος. Χρησιμοποιούσαν μήλα ή φιστίκια, που θεωρούνταν και τα δύο προϊόντα ιερών δέντρων, για να κάνουν μαντικές προβλέψεις σχετικά με το γάμο, τις αρρώστιες και το θάνατο. Λόγου χάρη, τοποθετούσαν μέσα σε λεκάνες με νερό μήλα που είχαν πάνω τους διακριτικά σημάδια. Χρησιμοποιώντας μόνο το στόμα για να πιάσουν το μήλο, ο νεαρός ή η νεαρή υποτίθεται ότι θα μπορούσαν να μάθουν το μελλοντικό σύζυγό τους. Αυτή η μαντική συνήθεια επιζεί μέχρι σήμερα σε ένα παιχνίδι που παίζεται την περίοδο του Χαλοουίν κατά το οποίο οι συμμετέχοντες προσπαθούν να πιάσουν με το στόμα μήλα.

Το Σαμέν χαρακτηριζόταν επίσης από άγρια μεθύσια και υπέρβαση κάθε συστολής. «Οι παραδοσιακές αξίες, αν δεν περιφρονούνταν, τουλάχιστον αντιστρέφονταν», αναφέρει ο Μαρκάλ. «Ό,τι απαγορευόταν επιτρεπόταν και ό,τι επιτρεπόταν απαγορευόταν». Το Χαλοουίν εξακολουθεί να αντανακλά και σήμερα αυτό το πνεύμα, γεγονός στο οποίο αναμφίβολα οφείλει σε μεγάλο βαθμό την αυξανόμενη δημοτικότητά του. Σχολιάζοντάς το αυτό, Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας (The Encyclopedia of Religion) περιγράφει το σύγχρονο Χαλοουίν ως «μια περίσταση κατά την οποία οι ενήλικοι μπορούν επίσης να υπερβούν κάθε όριο που επιβάλλει ο εκάστοτε πολιτισμός και, αποποιούμενοι το συνήθη εαυτό τους, να εντρυφήσουν ασύστολα σε επιπόλαιη συμπεριφορά έστω και για μια βραδιά. Έτσι λοιπόν, ο βασικός κελτικός χαρακτήρας της γιορτής—μια βραδιά κάθε χρόνο κατά την οποία μπορούσαν να ξεφύγουν από τις καθημερινές πραγματικότητες και προσδοκίες—έχει διατηρηθεί μέχρι τον εικοστό αιώνα».

Η Θρησκεία Αντιτάσσεται

Έπειτα από το λιμό που προκάλεσε το 19ο αιώνα η καταστροφή των καλλιεργειών πατάτας, οι Ιρλανδοί μετανάστες μετέφεραν το Χαλοουίν και τα έθιμά του στις Ηνωμένες Πολιτείες. Από εκεί επέστρεψε στην Ευρώπη τα τελευταία λίγα χρόνια. Εντούτοις, δεν βλέπουν όλοι με ευνοϊκό μάτι την αυξανόμενη δημοτικότητα του Χαλοουίν. Όπως αναφέρει η εφημερίδα Λε Μοντ (Le Monde), «το Χαλοουίν, το οποίο συμπίπτει με την Ημέρα των Αγίων Πάντων και την Ημέρα των Ψυχών (1 και 2 Νοεμβρίου*) και θα μπορούσε μάλιστα να τις αντικαταστήσει, χαροποιεί τους καταστηματάρχες και πανικοβάλλει τους κληρικούς».

Εκπρόσωποι της Εκκλησίας στη Γαλλία εκφράζουν ανησυχία για την υποβάθμιση αυτών των παραδοσιακών Καθολικών γιορτών χάριν του Χαλοουίν, βλέποντάς την ως ένδειξη «στροφής της κοινωνίας στην ειδωλολατρία». Για τον Στανισλάς Λαλάν, εκπρόσωπο της Γαλλικής Συνόδου Καθολικών Επισκόπων, το Χαλοουίν “διαστρεβλώνει την έννοια της ζωής και του θανάτου”. Ο επίσκοπος της Νίκαιας, Ζαν Μπονφίς, ανέφερε ότι «αυτή η γιορτή και οι τελετουργίες της δεν έχουν καμία σχέση με το μεσογειακό και Χριστιανικό πολιτισμό μας», και προειδοποίησε τους Καθολικούς να φυλάγονται από αυτή «την πιο σημαντική γιορτή των Σατανιστών ανά τον κόσμο».

Σχολιάζοντας το γεγονός ότι οι Γάλλοι εγκατέλειψαν τις Καθολικές παραδόσεις για τέτοιες ειδωλολατρικές γιορτές, ο Ιπολίτ Σιμόν, επίσκοπος της Κλερμόν-Φεράν, επισημαίνει: «Η γαλλική κοινωνία δίνει την εντύπωση ότι αναζητούσε ένα είδος κοσμικής θρησκείας η οποία θα ήταν σε θέση να αντικαταστήσει τους Χριστιανικούς συμβολισμούς», και συνεχίζει: «Στο Χαλοουίν οι άνθρωποι ενσαρκώνουν τους νεκρούς, και τα “φαντάσματα” των νεκρών επιστρέφουν για να μας εκφοβίσουν και να μας απειλήσουν με θάνατο. Αντίθετα, την Ημέρα των Αγίων Πάντων, επιβεβαιώνουμε ότι οι νεκροί ζουν και ότι μας έχει δοθεί η υπόσχεση να ενωθούμε ξανά μαζί τους στην Πόλη του Θεού».—Οδεύουμε προς μια Ειδωλολατρική Γαλλία; (Vers une France païenne?)

Με παρόμοιο πνεύμα, ο Κάρλο Μαρία Μαρτίνι, καρδινάλιος του Μιλάνου, παρότρυνε τους Ιταλούς να μην εγκαταλείψουν τις Καθολικές γιορτές, δηλώνοντας ότι το Χαλοουίν είναι «ξένο προς την παράδοσή μας, η οποία έχει τεράστια αξία και πρέπει να συνεχιστεί. Η Ημέρα των Ψυχών είναι μια γιορτή που ανήκει στην ιστορία μας. Είναι η στιγμή κατά την οποία ξεδιπλώνεται μπροστά μας η ελπίδα για αιώνια ζωή, η στιγμή κατά την οποία ο Κύριος μας κάνει να κατανοήσουμε ότι ζωή δεν είναι μόνο αυτή που ζούμε στη γη». Αναμφίβολα, πολλοί ειλικρινείς Καθολικοί έχουν την ίδια άποψη. Ωστόσο, είναι άραγε η διαφορά ανάμεσα στο Χαλοουίν και στην Ημέρα των Ψυχών τόσο σαφής όσο θα μας έκαναν να πιστέψουμε αυτά τα σχόλια; Τι αποκαλύπτει μια προσεκτική εξέταση της βαθύτερης προέλευσης αυτών των Καθολικών γιορτών;

Μια Άγια Μασκαράτα

Η Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (The Catholic Encyclopedia) ορίζει την Ημέρα των Αγίων Πάντων ως μια γιορτή που σκοπό έχει να «τιμήσει όλους τους αγίους, γνωστούς και αγνώστους». Στο τέλος του δεύτερου αιώνα, οι κατ’ όνομα Χριστιανοί άρχισαν να τιμούν εκείνους που είχαν μαρτυρήσει για την πίστη τους και, πιστεύοντας ότι βρίσκονταν ήδη στον ουρανό μαζί με τον Χριστό, προσεύχονταν σε αυτούς προκειμένου να μεσολαβήσουν για χάρη τους. Ο εορτασμός άρχισε να τηρείται τακτικά στις 13 Μαΐου* του 609 ή 610 Κ.Χ., όταν ο Πάπας Βονιφάτιος Δ΄ αφιέρωσε το Πάνθεον—το ρωμαϊκό ναό που ήταν αφιερωμένος σε όλους τους θεούς—στη Μαρία και σε όλους τους μάρτυρες. Ο Μαρκάλ σχολιάζει: «Οι θεοί των Ρωμαίων έδωσαν τη θέση τους στους αγίους της νικηφόρας θρησκείας».

Η μετάθεση της ημερομηνίας στο Νοέμβριο έγινε υπό τον Πάπα Γρηγόριο Γ΄ (731-741 Κ.Χ.), ο οποίος αφιέρωσε ένα παρεκκλήσι της Ρώμης σε όλους τους αγίους και καθόρισε την 1η Νοεμβρίου ως ημέρα κατά την οποία έπρεπε να τιμούνται. Δεν γνωρίζουμε για ποιον ακριβώς λόγο το έκανε αυτό. Ίσως όμως ενήργησε έτσι επειδή την ίδια ημερομηνία τηρούνταν ήδη μια τέτοια γιορτή στην Αγγλία. Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας επισημαίνει: «Το Σαμέν εξακολουθούσε να είναι δημοφιλής γιορτή ανάμεσα στους Κέλτες σε όλη τη διάρκεια του εκχριστιανισμού της Μεγάλης Βρετανίας. Η εκκλησία της Βρετανίας προσπάθησε να αποσπάσει το ενδιαφέρον των ανθρώπων από τα ειδωλολατρικά έθιμα προσθέτοντας στο ημερολόγιο μια Χριστιανική γιορτή, την ίδια ημερομηνία που γιορταζόταν το Σαμέν. . . . Ο εορτασμός της Ημέρας των Αγίων Πάντων στη Βρετανία κατά το Μεσαίωνα μπορεί να αποτέλεσε το έναυσμα για την οικουμενική τήρηση αυτής της γιορτής σε όλη την επικράτεια της Χριστιανικής εκκλησίας».

Ο Μαρκάλ αναφέρεται στην αυξημένη επιρροή που ασκούσαν εκείνη την εποχή οι Ιρλανδοί μοναχοί σε όλη την Ευρώπη. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια (New Catholic Encyclopedia) παρατηρεί επίσης: «Οι Ιρλανδοί συχνά καθόριζαν την πρώτη του μήνα ως ημέρα σημαντικών γιορτών και, εφόσον η 1η Νοεμβρίου σηματοδοτούσε επίσης την έναρξη του χειμώνα για τους Κέλτες, θεωρήθηκε κατάλληλη ημερομηνία για μια γιορτή αφιερωμένη σε όλους τους αγίους». Τελικά, το 835 Κ.Χ., ο Πάπας Γρηγόριος Δ΄ έκανε αυτή τη γιορτή οικουμενική.

Όσο για την Ημέρα των Ψυχών, κατά την οποία αναπέμπονται προσευχές ώστε να μπορέσουν οι ψυχές στο καθαρτήριο να φτάσουν σε ουράνια μακαριότητα, αυτή η γιορτή καθορίστηκε για τη 2α Νοεμβρίου τον 11ο αιώνα από τους μοναχούς στην Κλινί της Γαλλίας. Μολονότι η Ημέρα των Ψυχών θεωρείται Καθολική γιορτή, είναι σαφές ότι υπήρχε σύγχυση στη διάνοια του κοινού λαού. Η Νέα Καθολική Εγκυκλοπαίδεια παρατηρεί ότι «σε όλο το Μεσαίωνα επικρατούσε η άποψη πως οι ψυχές που βρίσκονταν στο καθαρτήριο μπορούσαν να εμφανιστούν εκείνη την ημέρα με τη μορφή φωσφορίζοντος φωτός, μαγισσών, φρύνων, κτλ.».

Ανήμπορη να ξεριζώσει τις ειδωλολατρικές πεποιθήσεις από την καρδιά του ποιμνίου της, η εκκλησία τις συγκάλυψε απλώς πίσω από μια «Χριστιανική» μάσκα. Τονίζοντας αυτό το γεγονός, Η Εγκυκλοπαίδεια της Θρησκείας λέει: «Ο Χριστιανικός εορτασμός, η Γιορτή των Αγίων Πάντων, τηρείται προς τιμήν των γνωστών και αγνώστων αγίων της Χριστιανικής θρησκείας, όπως ακριβώς το Σαμέν αναγνώριζε και τιμούσε τις κελτικές θεότητες».

Οι Δημοφιλείς Γιορτές και Εσείς

Σε τι βαθμό χρειάζεται να σας απασχολεί το σκοτεινό παρελθόν του Χαλοουίν και άλλων παρόμοιων γιορτών; Στο κάτω κάτω, στη διάνοια των περισσοτέρων, το Χαλοουίν δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια ευκαιρία για να μεταμφιεστούν και να διασκεδάσουν. Αλλά δεν συμφωνείτε ότι είναι σημαντικό να βεβαιώνονται οι γονείς για το αν η αναψυχή των παιδιών τους είναι ωφέλιμη και όχι επιβλαβής;

Ένας σχολικός επιθεωρητής από τη Γαλλία ο οποίος διαθέτει πάνω από εικοσαετή πείρα στη διδασκαλία, όταν ρωτήθηκε για την επιρροή που ασκεί το Χαλοουίν στα μικρά παιδιά, σχολίασε: «Φοβάμαι ότι το να πηγαίνουν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι απειλώντας τους μεγάλους για να τους δώσουν γλυκά είναι δυνατόν να έχει μακροπρόθεσμα αρνητικές συνέπειες πάνω τους. Μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία μιας ιδιοτελούς και εγωκεντρικής προσωπικότητας. Τα παιδιά μαθαίνουν ότι με το να ασκούν πίεση, να απαιτούν με απειλές και να εκφοβίζουν τους άλλους, μπορούν να αποκτούν ό,τι θέλουν». Συνεπώς, οι γονείς θα πρέπει να αναρωτηθούν: “Τι «διδάγματα» θα πάρουν τα παιδιά μου συμμετέχοντας σε αυτή τη γιορτή;”

Δεν είναι παράξενο ότι πολλές οικογένειες διαπιστώνουν πως το να ενδίδουν στις απαιτήσεις των παιδιών για κεράσματα και στολές μπορεί να είναι πολυδάπανο. «Το Χαλοουίν . . . δεν είναι γιορτή», παρατηρεί ο Ρομπέρ Ροσφόρ, γενικός διευθυντής του Γαλλικού Ερευνητικού Κέντρου για τη Μελέτη και την Παρατήρηση των Συνθηκών Διαβίωσης, «είναι η εμπορικοποίηση μιας γιορτής». Το Χαλοουίν καλύπτει την απραξία που παρατηρείται στην αγορά πριν από τα Χριστούγεννα. Με άλλα λόγια, είναι άλλη μια περίσταση που πιέζει τους ανθρώπους να ξοδέψουν χρήματα—χρήματα που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι σε θέση να ξοδέψουν. Το βρίσκετε πράγματι απαραίτητο να ακολουθείτε το πλήθος σε αυτόν τον τομέα;

Για τους Χριστιανούς, όμως, έχει ακόμη μεγαλύτερη σημασία το γεγονός ότι το Χαλοουίν και οι παρόμοιες γιορτές είναι βαθιά επηρεασμένες από την ειδωλολατρία. Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Δεν θέλω να γίνεστε εσείς συμμέτοχοι με τους δαίμονες. Δεν μπορείτε να πίνετε το ποτήρι του Ιεχωβά και το ποτήρι των δαιμόνων». (1 Κορινθίους 10:20-22) Επίσης, ρώτησε: «Τι σχέση έχουν η δικαιοσύνη και η ανομία; Ή τι συμμετοχή έχει το φως με το σκοτάδι; Ακόμη, τι αρμονία υπάρχει μεταξύ του Χριστού και του Βελίαλ; Ή τι μερίδα έχει ένα πιστό άτομο με ένα άπιστο;» (2 Κορινθίους 6:14-16) Συνεπώς, η Γραφή καταδικάζει στο σύνολό της την ιδέα της συγκάλυψης των ειδωλολατρικών συνηθειών πίσω από μια Χριστιανική μάσκα!

Επίσης, η Γραφή προειδοποιεί να φυλαγόμαστε από την άσκηση πνευματισμού. (Δευτερονόμιο 18:10-12) Μολονότι αληθεύει ότι η συντριπτική πλειονότητα εκείνων που γιορτάζουν το Χαλοουίν θα ισχυρίζονταν πως αποστρέφονται τις Σατανικές πράξεις, θα πρέπει ωστόσο να έχουμε υπόψη μας ότι, από ιστορική άποψη, αυτή η γιορτή συνδέεται στενά με τον αποκρυφισμό. Επομένως, μπορεί να είναι ένα ενδιάμεσο βήμα που οδηγεί στον πνευματισμό, ιδιαίτερα για τους ευάλωτους νέους. Οι ειδωλολατρικές τελετουργίες και παραδόσεις που είναι μολυσμένες από τον πνευματισμό απλούστατα δεν έχουν καμία θέση στη Χριστιανική λατρεία. Είναι κάθε άλλο παρά αθώες.

Τελικά, δεν πρέπει να αγνοήσουμε το γεγονός πως το Χαλοουίν, η Ημέρα των Αγίων Πάντων και η Ημέρα των Ψυχών βασίζονται στην πεποίθηση ότι οι νεκροί υποφέρουν ή ότι μπορούν με κάποιον τρόπο να βλάψουν τους ζωντανούς. Ωστόσο, η Γραφή δείχνει καθαρά ότι τέτοιες πεποιθήσεις δεν είναι αληθινές, διότι λέει: «Οι ζωντανοί γνωρίζουν ότι θα πεθάνουν· αλλά οι νεκροί δεν γνωρίζουν τίποτα απολύτως». (Εκκλησιαστής 9:5) Γι’ αυτόν το λόγο, η Γραφή συμβουλεύει: «Όλα όσα βρίσκει το χέρι σου να κάνει, κάνε τα με τη δύναμή σου, γιατί δεν υπάρχει ούτε εργασία ούτε επινόηση ούτε γνώση ούτε σοφία στον Σιεόλ [τον κοινό τάφο του ανθρωπίνου γένους], τον τόπο όπου πηγαίνεις». (Εκκλησιαστής 9:10) Εφόσον οι νεκροί δεν έχουν συνειδητότητα και συνεπώς δεν είναι σε θέση να βλάψουν άλλους ή να υποφέρουν οι ίδιοι, δεν έχουμε κανένα λόγο να τους φοβόμαστε. Επιπλέον, το να προσευχόμαστε για να τους βοηθήσουμε δεν ωφελεί σε τίποτα. Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα για τους αγαπημένους μας που έχουν πεθάνει; Όχι. Η Γραφή μάς διαβεβαιώνει ότι «πρόκειται να γίνει ανάσταση δικαίων και αδίκων».—Πράξεις 24:15.*

Η γνώση συνοδεύεται από ελευθερία επιλογής. Δεν είναι δυνατόν να παίρνουμε ενσυνείδητες αποφάσεις αν δεν γνωρίζουμε όλα τα γεγονότα. Έχοντας εξετάσει τα στοιχεία που παρουσιάστηκαν σε αυτή τη σειρά άρθρων, τι απόφαση θα πάρετε εσείς;

https://wol.jw.org/el/wol/d/r11/lp-g/102001722